Ο Αριστοτέλης διαφώνησε με τον Πλάτωνα, ο οποίος πίστευε ότι η ρητορική δεν επιτρέπεται να αυτονομηθεί και να αποσυνδεθεί από την ουσία των πραγμάτων. Καρπός της διαφωνίας του υπήρξε η συγγραφή του σημαντικότερου εγχειριδίου ρητορικής στην ιστορία των γραμμάτων. Όσο θα υπάρχουν άνθρωποι και δημοκρατίες θα ισχύουν οι τρεις πυλώνες πάνω στις οποίες οικοδόμησε την τέχνη της πειθούς: πείθουμε με την εικόνα που δίνουμε για τον εαυτό μας, με τα συναισθήματα που διεγείρουμε στο ακροατήριο, με τα λογικά επιχειρήματα και τα παραδείγματα που χρησιμοποιούμε.
Πολιτικοί με εξαιρετική ποιότητα στη σκέψη και τη συμπεριφορά δεν κατόρθωσαν να αποκτήσουν ευρύτερη αποδοχή, επειδή δεν είχαν το χάρισμα της επικοινωνίας. Αν μπορεί κανείς να περάσει με το χαμόγελο μέτρα δυσάρεστα αλλά αναγκαία, αυτό είναι σημαντικό πολιτικό προσόν και συνιστά μεγάλη προσφορά στo κοινό συμφέρον.
Οι δημοκρατίες προοδεύουν ή οπισθοδρομούν ανάλογα με το μείγμα της ρητορικής και της αλήθειας που κάθε φορά κυριαρχεί στην πολιτική και καταστρέφονται όταν υπάρχει μόνο ρητορική και καθόλου αλήθεια. Οι τρεις πυλώνες της ρητορικής τέχνης που περιέγραψα μπορούν να μετατρέψουν το μείζον σε έλασσον και το έλασσον σε μείζον, το έσχατο μειονέκτημα σε μοναδικό πλεονέκτημα, την εγκληματική ενέργεια σε ευγενέστατη πράξη, και αντίστροφα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ένα δεινός και χαρισματικός ρήτορας που, δυστυχώς για την ανθρωπότητα, γοήτευσε μεγάλο τμήμα της γερμανικής κοινωνίας.
Συγκρίνετε αυτά τα δύο παραδείγματα. Το περιβόητο «σκάνδαλο Βατοπεδίου», που συγκλόνισε την Ελλάδα το 2008 και συνέβαλε στην πτώση της τότε κυβέρνησης, ήταν μια υπόθεση με περιορισμένο αντικείμενο και λίγη ουσία. Αυτό που κατέληξε ως κακούργημα με πολλούς κατηγορουμένους δεν ήταν παρά μια αστική διαφορά μεταξύ της Μονής Βατοπεδίου και του δημοσίου για την κυριότητα της λίμνης Βιστωνίτιδος και των παραλίμνιων εκτάσεων. Όλα σχεδόν τα αστικά δικαστήρια έχουν πλέον δικαιώσει τη μονή. Αν η υπόθεση έλαβε αυτές τις διαστάσεις, ήταν γιατί αξιοποιήθηκε επικοινωνιακά και εμφανίστηκε ως διαπλοκή ανάμεσα σε κορυφαίους παράγοντες της κυβέρνησης και την Εκκλησία.
Αντίστροφα, η πρόσφατη κατάρρευση των τραπεζών και η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων συνέβησαν χωρίς κυριολεκτικά να ανοίξει μύτη, παρά το γεγονός ότι επηρέασαν και θα επηρεάζουν για μεγάλο διάστημα ολόκληρο τον πληθυσμό, ιδιώτες και επαγγελματίες, και παρά το γεγονός ότι θα απαιτηθεί ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ύψους 25 δισεκατομμυρίων. Ο λόγος είναι γιατί η κυβέρνηση έπεισε μια κρίσιμη μάζα πολιτών ότι τις τράπεζες τις έκλεισαν οι δανειστές ως μέσον εκβιασμού, για να κάμψουν δηλαδή την αντίστασή της και να υπογράψει νέο μνημόνιο. Με άλλα λόγια, χάρη στη ρητορική της, κατόρθωσε να μετατρέψει σε τεκμήριο υπεράσπισης το σημαντικότερο ίσως κεφάλαιο κατηγορίας εναντίον της για την επτάμηνη διακυβέρνηση.
Στην πολιτική ιστορία της ανθρωπότητας συγκρούονταν, συγκρούονται και θα συνεχίσουν να συγκρούονται δύο τάσεις σχετικά με τον ρόλο της ρητορικής ή αλλιώς της τέχνης της επικοινωνίας: η μία θέλει τη ρητορική ως εργαλείο για τη μετάδοση της αλήθειας ή καλύτερα ενός ουσιαστικού μηνύματος για το κοινό συμφέρον, και η άλλη ως όπλο που μπορεί να χρησιμοποιείται χωρίς κανόνες και φραγμούς για ιδιοτελείς σκοπούς.
