Μήνες τώρα είμαστε μάρτυρες μιας ανθρωπιστικής καταστροφής που προξένησαν οι αποσταθεροποιητικές πολεμικές επεμβάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, καθώς και οι εμφύλιοι πόλεμοι όπως στη Συρία. Εκατομμύρια άνθρωποι από τις χώρες αυτές αλλά και από άλλες που μαστίζονται από ανεργία και φτώχεια, μπήκαν στους δρόμους της προσφυγιάς προς την πλούσια Ευρώπη με την ελπίδα μιας καλύτερης, ασφαλούς ζωής.
Οι πληθυσμοί αυτοί δεν σκέφτηκαν στα καλά καθούμενα να εγκαταλείψουν τις χώρες τους και να πάρουν των αματιών τους. Οι περισσότεροι από αυτούς είδαν τα σπίτια τους ισοπεδωμένα, το βιός τους κατεστραμμένο, μάνες, πατεράδες, θείους και αδέλφια σκοτωμένους και βρέθηκαν ενδεείς και πένητες μέσα στις χώρες τους ή σε απέραντους καταυλισμούς γειτονικών χωρών.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ξεριζώνονται ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες τρείς δεκαετίες «δεν έχουν χολέρα» δεν είναι «εχθροί», είναι άνθρωποι φοβισμένοι από τους πολέμους, φτωχοί και πεινασμένοι από την ανέχεια, ταλαιπωρημένοι από τις κακουχίες που πέρασαν, για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη.
Η ξενοφοβική όμως Ευρώπη δημιουργεί κλίμα αντιπαλότητας με τις πληθυσμιακές ροές. Υποβαθμίσαμε το κλίμα ξενοφοβίας, ρατσισμού και μηδενικής ανοχής στο διαφορετικό που κυριαρχεί στις περισσότερες από αυτές τις χώρες και οδήγησε τις κυβερνήσεις τους στο να κλείσουν τα σύνορά τους. Παρά τη μεγάλη, διεθνή εμπειρία υποδοχής, φιλοξενίας και ενσωμάτωσης που υπάρχει, τις διεθνείς συμβάσεις και αποφάσεις που προστατεύουν τους πρόσφυγες και τους οικονομικούς μετανάστες, η Ευρώπη των πεντακοσίων εκατομμυρίων κατοίκων φαίνεται ανήμπορη να διαχειριστεί την προσφυγιά δύο-τριών εκατομμυρίων ανθρώπων. Η Ευρώπη των μεγάλων ανθρωπιστικών αξιών του Ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού υπέστη για μια ακόμα φορά μία τεράστια ηθική ήττα.
Ασφαλώς το πρόβλημα θα λυθεί κατά μεγάλο βαθμό όταν η πολιτισμένη ανθρωπότητα θα εξαλείψει ουσιαστικά τις βασικές αιτίες που προκαλούν αυτά τα φαινόμενα, τους πολέμους και τη φτώχεια.
Όμως και η έλλειψη στρατηγικής κατά την υποδοχή των πληθυσμών αυτών, όπως στην Ειδομένη και στον Πειραιά μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη ασθενειών σε πληθυσμούς που βρίσκονται υπό άθλιες συνθήκες.
Στη χώρα μας το διαχειριστήκαμε ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες της έξαρσης του αριθμού των προσφυγικών ροών προς τα νησιά μας, με ασυγχώρητη προχειρότητα. Ανοίξαμε διάπλατες τις πόρτες χωρίς σοβαρές υποδομές υποδοχής και προετοιμασία σαν να κάναμε ότι δεν βλέπαμε το μέγεθος του αριθμού των προσφύγων, αφού προορισμός τους δεν ήταν η χώρα μας αλλά οι χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης.
Για πρώτη φορά ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή η χώρα μας υποχρεώνεται, έστω και προσωρινά, να δεχθεί και να διαχειριστεί ένα τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών. Για την Ελλάδα η προσφυγιά και οι εθνικές εκκαθαρίσεις αποτελούν τη βάση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
H Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες του κόσμου με τόσο μεγάλο ποσοστό προσφύγων και προσφυγογενών.
Το 1922 ενάμιση εκατομμύριο Έλληνες πρόσφυγες -όσοι επέζησαν από τις εθνικές εκκαθαρίσεις που πραγματοποίησε ο τούρκικος εθνικισμός- από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη ήρθαν πρόσφυγες στον ελεύθερο βαλκανικό νότο.
Τον Αύγουστο του 1944 οι Γερμανοί κατακτητές συγκέντρωσαν 2500 χιλιάδες γυναικόπαιδα των Ανωγείων και χωρίς τροφή, ρούχα ή αλλά χρειώδη τα εγκατέλειψαν τριάντα χιλιόμετρα μακριά. Ύστερα λεηλάτησαν, ανατίναξαν τα σπίτια ισοπεδώνοντας το χωριό. Τότε λειτούργησαν οι πατροπαράδοτες ελληνικές αξίες φιλοξενίας και αλληλεγγύης των κατοίκων πολλών επαρχιών της Κρήτης. Άνοιξαν τα σπίτια τους και στέγασαν, τάισαν, έπλυναν και γιατροπόρεψαν τους Ανωγειανούς πρόσφυγες. Η ελληνική πρόσφατη ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα αλληλεγγύης ξεριζωμένων από την ναζιστική θηριωδία.
Στις δεκαετίες 1950 και 1960 περισσότεροι από ένα εκατομμύριο συμπατριώτες μας αναζήτησαν μια καλύτερη τύχη που δεν μπορούσαν να έχουν στην καθημαγμένη από την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο Ελλάδα, ως οικονομικοί μετανάστες στην Γερμανία, το Καναδά, την Αυστραλία κ.α.
Μήπως όμως και σήμερα με την κατάρρευση της οικονομίας μας και τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας δεν υποχρεώνονται χιλιάδες νέοι να μεταναστεύσουν σε διάφορες χώρες σε αναζήτηση εργασίας και καλύτερης τύχης;
Ωστόσο και παρά τις προετοιμασίες της Ελλάδος κατά τους τελευταίους δύο μήνες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που με βάση και την τελευταία ασταθή απόφαση της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης φαίνεται πως θα παραμείνουν και ίσως πολλαπλασιαστούν για πολλούς μήνες ίσως και χρόνια, αν, στην καλύτερη περίπτωση η συμφωνία αυτή υλοποιηθεί.
Η χώρα μας οφείλει να τους αντιμετωπίσει με βάση τις πατροπαράδοτες ανθρωπιστικές αξίες του Ελληνισμού και τους διεθνείς κανόνες. Η Ελλάδα με την συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλει να τους φιλοξενήσει σε δομές μέσα σε συνθήκες ανθρώπινης αξιοπρέπειας παρέχοντάς τους: Νομική συνδρομή και ενημέρωση, Αξιοπρεπή στέγη και σίτιση, Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, Κοινωνική και ψυχολογική στήριξη καθώς και Ιδιαίτερη φροντίδα στα παιδιά.
Από το 2000 τα Ανώγεια έγιναν κέντρο φιλοξενίας για 25 ανήλικους πρόσφυγες πολέμου από το Αφγανιστάν, Πακιστάν, Αφρική κ.ά. Η ευαίσθητη Ανωγειανή κοινωνία αγκάλιασε όχι μόνο αυτά, αλλά και δεκάδες άλλα παιδιά και νέους που πέρασαν και περνούν από το κέντρο.
Το Κέντρο Ασυνόδευτων Ανηλίκων Αιτούντων Άσυλο τους προσφέρει στέγη, τροφή, υγειονομική περίθαλψη, εκμάθηση της ελληνικής, κοινωνική και ψυχολογική στήριξη, νομική υποστήριξη, εκπαίδευση και επαγγελματική διέξοδο.
Έγινε μια μεγάλη ανοικτή αγκαλιά με τις υποδειγματικές υποδομές και υπηρεσίες φιλοξενίας με την αμέριστη και πολύπλευρη συμπαράσταση των συγχωριανών μας.
Ας λειτουργήσουμε λοιπόν οργανωμένα και όχι αφημένοι σαν κράτος στις διάφορες ΜΚΟ.
Η Ελλάδα πρέπει να καταδείξει στους Ευρωπαίους τις αντοχές αξιοπρεπούς φιλοξενίας και ανθρώπινης διαβίωσης και να διεκδικήσει με σθένος να πράξουν το ίδιο όλες οι χώρες της Ένωσης. Η χώρα μας εγγράφει στην ιστορία της ωστόσο, ηθικές και ανθρωπιστικές παρακαταθήκες και ίσως μπορέσει να αποκτήσει με την παρουσία των ευρωπαϊκών εμπειρογνωμόνων, μια σοβαρή υπηρεσία ασύλου και μια ανθρώπινη υποδομή εγκαταστάσεων όπως απαιτείται για μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Ο άνθρωπος ασφαλώς δεν θέλει ούτε σκέφτεται τον ξεριζωμό από τον τόπο του και να ζήσει ως πρόσφυγας ή μετανάστης, όμως οι συνθήκες μπορεί ανά πάσα στιγμή, ξαφνικά να τον καταστήσουν πρόσφυγα ή οικονομικό μετανάστη. Στον σύγχρονο κόσμο αυτό είναι μια αρχή χωρίς εξαιρέσεις. Επομένως οι πρόσφυγες και οι οικονομικοί μετανάστες δεν αφορούν κάποιους άλλους μας αφορούν όλους.
*Ο Σωκράτης Σ. Κεφαλογιάννης είναι τέως δήμαρχος Ανωγείων