Ένας από τους βασικότερους τομείς της τοπικής οικονομίας που σε συνδυασμό με τους κλάδους του τουρισμού και του αγροτοκτηνοτροφικού τομέα αποτέλεσαν τον κορμό της ανάπτυξης τα τελευταία τριάντα χρόνια, μετρά της πληγές του από την εξαετή πλέον οικονομική ύφεση που μαστίζει τη χώρα.
Ο ευρύτερος κατασκευαστικός κλάδος, ειδικότερα τα τελευταία προ κρίσης χρόνια, απασχολούσε ένα μεγάλο αριθμό επαγγελματιών συμπολιτών μας, έχοντας δημιουργήσει ισχυρούς και αλληλένδετους δεσμούς με τους κλάδους της πρωτογενούς παραγωγής οικοδομικών υλικών, των μεταφορών και της διαχείρισης και αποθήκευσης υλικού.
Η πολυδιάστατη φύση του κλάδου σε συνδυασμό με την πρότερη αυξημένη ζήτηση για τη μελέτη και κατασκευή δημοσιών και ιδιωτικών έργων έφεραν τη λεγόμενη «κατασκευαστική έκρηξη», με σημείο κορύφωσης τα μέσον της προηγούμενης δεκαετίας. Παρόλα αυτά ο εγκλωβισμός της χώρας στη μέγγενη του χρέους και η εφαρμογή των μνημονίων, έφεραν χιλιάδες περικοπών και χτύπησαν θανάσιμα τον κλάδο που μέχρι πρότινος αποτελούσε ένα από τους στυλοβάτες του ΑΕΠ της χώρας με ετήσια συνεισφορά της τάξης του 15-20% και με απασχόληση στον ευρύτερο κλάδο επαγγελματιών από 100 ειδικότητες που αντιστοιχούσαν σε μισό εκατομμύριο εργαζομένους συνεισφέροντας από 12% έως 16% στα κρατικά ταμεία σε ετήσια βάση. Σαν αποτέλεσμα η «κατασκευαστική έκρηξη» της προηγούμενης δεκαετίας κληροδοτεί στο σήμερα και στην Ελλάδα της ύφεσης και της οικονομικής ασφυξίας μια πλειάδα επαγγελματιών σε οικονομικό αδιέξοδο, αλλά με εξαιρετικά υψηλή τεχνική και επιστημονική ειδίκευση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναγνώρισης της επιστημονικής και τεχνικής αρτιότητας των επαγγελματιών του κλάδου η οποία προκύπτει από την πολυετή και σε βάθος ενασχόληση τους με το αντικείμενο, είναι το γεγονός ότι αρκετοί έλληνες κατασκευαστές έχουν προτιμηθεί για μεγάλα «project» στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, όπου σε αντίθεση με τις συνθήκες στη χώρα μας, εκεί μπαίνουν τώρα οι βάσεις για μια νέα «κατασκευαστική έκρηξη» σε βάθος εικοσαετίας.
Βαθιά πτώση στον κλάδο δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία
Την ύφεση που επικρατεί στον κλάδο δείχνουν σε μεγάλο βαθμό τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής καθώς, οι εκδοθείσες άδειες ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, στο σύνολο της χώρας, κατά το μήνα Ιούλιο 2015 αντιστοιχούν σε 194,7 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 870,1 χιλιάδες m3 όγκου, παρουσιάζοντας μείωση κατά 29,2% στην επιφάνεια και κατά 25,2% στον όγκο, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2014.
Παράλληλα σε ένα γενικότερο πλαίσιο, το μπαράζ των περικοπών, που έπληξαν ανεπανόρθωτα τον κλάδο συρρίκνωσαν σε μεγάλο βαθμό των κύκλο εργασιών ενώ χαρακτηριστικό είναι το αποτέλεσμα της πρόσφατης μελέτης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) που διενεργήθηκε σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων για την Ποιότητα και Ανάπτυξη των Κατασκευών (ΣΕΠΑΚ), και δείχνει την πτώση στην προστιθέμενη αξία του ευρύτερου κατασκευαστικού τομέα που διαμορφώθηκε το 2013 στα 8,1 δις (4% του ΑΕΠ) από τα 22,5 δις (11% ΑΕΠ) που ήταν το 2006. Σημαντική ήταν η επίπτωση της απαξίωσης του κλάδου και στην απασχόληση, καθώς μειώθηκε το 2013 σε 287.000 εργαζόμενους (8,7% της συνολικής απασχόλησης) από 589.000 εργαζόμενους το 2008 (13% της συνολικής απασχόλησης). Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι περισσότερο από το 30% της ύφεσης από το 2008 έως το 2013 συνδέεται με την πτώση των επενδύσεων στις κατασκευές. Η Κρήτη και το Ρέθυμνο δεν αποτελούν εξαίρεση της συγκεκριμένης τάσης καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας για την οικονομία του νησιού της εταιρίας Global Trust, μέσα στα χρόνια της κρίσης ο κύκλος εργασιών του κατασκευαστικού κλάδου μειώθηκε αισθητά με κατακόρυφη πτώση κατά 47,6% στο συνολικό κύκλο εργασιών.
Εξωστρέφεια και στροφή στη συντήρηση και στα «μικρά έργα»
Μέσα σε αυτό το κλίμα η κυβέρνηση μέσω του υφυπουργού Εξωτερικών αρμόδιου για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, κυρίου Δημήτρη Μάρδα τονίζει σε πρόσφατη ευρεία σύσκεψη του κατασκευαστικού κλάδου την επιτακτική ανάγκη για «στροφή» των ελλήνων κατασκευαστών στην εξωστρέφεια, τονίζοντας χαρακτηριστικά τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και την τεχνογνωσία που έχουν οι Έλληνες κατασκευαστές έναντι του ανταγωνισμού στις χώρες των Βαλκανίων, της ευρύτερης Νοτιανατολικής Μεσογείου αλλά και της Βόρειας Αφρικής. Ταυτόχρονα δεσμεύτηκε από την πλευρά του για συνδρομή του υπουργείου Εξωτερικών στην επίλυση τυχόν προβλημάτων που προκύπτουν από την επιτόπια νομοθεσία, την διευκόλυνση της παρουσίασης των ελληνικών εταιριών σε κρατικούς φορείς του εξωτερικού και την παροχή πληροφοριών από τα Γραφεία ΟΕΥ για τις τάσεις της αγοράς, τις επενδυτικές ευκαιρίες και την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Παράλληλα κύκλοι της κυβέρνησης υπογραμμίζουν την ανάγκη για στροφή των επαγγελματιών του κλάδου στις «μικρές κατασκευές» και στα έργα συντήρησης, καθώς ο κύκλος των μεγάλων κατασκευαστικών έργων αποτελεί πλέον παρελθόν για την χώρα, όπως χαρακτηριστικά τονίζουν.
Στέλιος Ξεζωνάκης: «Ξένες επενδύσεις και μείωση της γραφειοκρατίας το κλειδί της επαναφοράς στην ανάπτυξη»
Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν τα «Ρ.Ν.» με τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ρεθύμνου κ. Στέλιο Ξεζωνάκη, σχολίασε για το θέμα τα εξής: «Οι αναφορές στην εξωστρέφεια έχουν διπλή ανάγνωση καθώς το σημαντικό για την επαναφορά της τοπικής κατασκευαστικής αγοράς σε τροχιά ανάπτυξης είναι η μείωση της γραφειοκρατίας και η διευθέτηση του χωροταξικού για να διευκολυνθεί η εισαγωγή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στον κλάδο καθώς υπάρχει απτό ενδιαφέρον το οποίο σκοντάφτει στις δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες του ελληνικού δημοσίου».
Παράλληλα ο κ. Ξεζωνάκης υπογράμμισε την ανάγκη για ξεκαθάρισμα στο θέμα του μητρώου κατασκευαστών ιδιωτικών έργων καθώς, όπως σημείωσε, είναι απαραίτητο να διευθετηθεί άμεσα το θέμα, δίνοντας έτσι ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο για τον διαχωρισμό επιστημονικής από την επιστημονικοτεχνική ιδιότητα που θα οδηγήσει σε ένα υγιέστερο σύστημα παραγωγής των έργων.
