Το ενδεχόμενο της λειψυδρίας εν όψει και της καλοκαιρινής περιόδου έχει προκαλέσει ανησυχία και προβληματισμό σε όλους τους φορείς του νησιού. Μετά τη συνεδρίαση της περιφερειακής Ένωσης δήμων Κρήτης που ασχολήθηκε με το θέμα και αποφάσισε να προχωρήσει σε εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για την ορθολογική χρήση νερού η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης με έγγραφο της απευθύνεται στους δήμους, τις ΔΕΥΑ του νησιού καθώς και στον ΟΑΚ και στους ΤΟΕΒ επισημαίνοντας τους σχετικά μέτρα πρόληψης.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει το έγγραφο της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης επικαλούμενο τα δεδομένα 35 μετεωρολογικών σταθμών, καταγράφεται μια σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων σε όλη την Κρήτη σε ποσοστό από 60% έως 75% σε σχέση με τον μέσο όρο των επτά τελευταίων ετών (τα δεδομένα αφορούν σε μετρήσεις μέχρι και τον Ιανουάριο 2018).
Ειδικότερα στο έγγραφο της Διεύθυνσης Υδάτων τονίζεται: «Σημαντικό χαρακτηριστικό για την Κρήτη, είναι ότι διανύουμε το τρίτο συνεχές έτος με μειωμένες βροχοπτώσεις. Αναλυτικότερα το υδρολογικό έτος (Σεπτέμβριος-Αύγουστος) 2014-2015 χαρακτηρίστηκε ως υγρό έτος με σημαντικές βροχοπτώσεις, ακολούθησε το ξηρό έτος 2015-2016, στη συνέχεια το έτος 2016-2017 με σχετικά μειωμένες βροχοπτώσεις, και το τρέχον έτος 2017-2018 που χαρακτηρίζεται από ξηρό ως πολύ ξηρό (με επιφύλαξη για τις βροχοπτώσεις που θα έχουμε τους επόμενους μήνες).
Συνέπεια των παραπάνω είναι να έχουμε μικρή αναπλήρωση των υδατικών πόρων, τόσο στα υπόγεια, όσο και στα επιφανειακά νερά. Οι εισροές στα φράγματα είναι ελάχιστες και η αναπλήρωση των υπόγειων υδροφορέων είναι μικρή.
Συνεπακόλουθα παρατηρείται, όπως έχει καταγραφεί σε ανάλογες ξηρές περιόδους, η ζήτηση σε νερό άρδευσης να κλιμακώνεται και αυτό αποκτά μεγάλη βαρύτητα με δεδομένο ότι η γεωργία καταναλώνει περίπου 85% των υδατικών πόρων στο νησί.
Συστήνουμε, οι συλλογικοί φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, Δήμοι, ΟΑΚ κ.λπ.) να καταγράψουν τα διαθέσιμα αποθέματά τους και να υπολογίσουν το ισοζύγιο προσφοράς – ζήτησης για την τρέχουσα θερινή και καλοκαιρινή περίοδο. Σε περίπτωση ελλειμματικού ισοζυγίου θα πρέπει εγκαίρως να προβούν σε μέτρα άμβλυνσης του ελλείμματος.
Η Διεύθυνση Υδάτων προτείνει τα παρακάτω ενδεικτικά μέτρα που θα πρέπει ο κάθε φορέας παροχής υπηρεσιών ύδατος να τα εξειδικεύσει / ενσωματώσει ανάλογα με την κατάσταση του ισοζυγίου προσφοράς – ζήτησης της περιοχής ευθύνης του ώστε να αποφευχθεί/αμβλυνθεί η λειψυδρία και οι επιπτώσεις της.
Η εξειδίκευση των μέτρων αυτών θα πρέπει να συνάδει με τη γενικότερη πολιτική για τα ύδατα που είναι η προστασία τους επί τη βάση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, η εφαρμογή του διαχειριστικού σχεδίου του υδατικού διαμερίσματος Κρήτης και η ιεράρχηση (προτεραιότητα) των χρήσεων».
Αναλυτικά τα μέτρα που αναφέρονται είναι τα παρακάτω:
Α. Προληπτικά μέτρα για αντιμετώπιση λειψυδρίας:
1. Μέτρα διατήρησης της προσφοράς νερού
Τα μέτρα αυτά εν δυνάμει περιλαμβάνουν την επιτάχυνση ολοκλήρωσης των υδραυλικών έργων που τυχόν κατασκευάζει ο φορέας, την ετοιμότητα σε εναλλακτικές πηγές υδροδότησης όπως εφεδρικές γεωτρήσεις ή επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων κ.λπ., συστηματική παρακολούθηση δικτύων για τυχόν διαρροές και ετοιμότητα σε τεχνικό προσωπικό για την άμεση αντιμετώπισή των.
2. Μέτρα ελάττωσης της Ζήτησης – Σπατάλης νερού:
i. Ενημέρωση των χρηστών νερού συνεχής και εξαντλητική για τη σημαντικότητα του προβλήματος που πρόκειται να αντιμετωπίσουν τους επόμενους μήνες. Προτείνεται κατ’ αρχήν η σύγκληση συμβουλίων τοπικών-δημοτικών-αγροτικών συλλόγων-ΤΟΕΒ-ξενοδόχων κ.λπ. για συζήτηση του θέματος και εξεύρεση των καλύτερων τρόπων ενημέρωσης π.χ. συναντήσεις-εκδηλώσεις-ενημερωτικά φυλλάδια κ.λπ.
ii. Προληπτικός έλεγχος δεξαμενών- δικτύων για διαρροές και επιδιορθώσεις.
iii. Ενημέρωση για προληπτικό έλεγχο καλής λειτουργίας οικιακών δικτύων και δικτύων τουριστικών μονάδων.
iv. Έλεγχος και συστηματική καταγραφή στάθμης-παροχής, πηγών, υπόγειων, επιφανειακών.
v. Καθορισμός προστίμων για αλόγιστη χρήση νερού και ενημέρωση για την επιβολή τους.
vi. Καθορισμός ελλειμματικής άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή.
vii. Περιορισμός εποχιακών υδροβόρων καλλιεργειών.
viii. Ενημέρωση από τους ξενοδόχους στους επισκέπτες για περιορισμό της κατανάλωσης νερού (προετοιμασία για ενημέρωση π.χ. σε σχέση με τη χρήση πετσετών-έλεγχο ροής νερού σε νιπτήρες και μπανιέρες-χρήση ντους κ.λπ.).
Β. «Κατασταλτικά» μέτρα για αντιμετώπιση λειψυδρίας:
1. Απαγόρευση ποτισμάτων εκτός πρωινών και βραδινών ωρών καθώς και απαγόρευση ποτισμάτων όταν η ένταση του ανέμου είναι ισχυρή και όταν επικρατούν συνθήκες καύσωνα. Επιβολή προστίμου στους παραβάτες.
2. Επιβολή και τήρηση ελλειμματικής άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή, σε συνεργασία με διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης για τον καθορισμό των ορίων.
3. Απαγόρευση πλύσης αυτοκινήτων, αυλών, κοινόχρηστων χώρων κ.λπ. με νερό ύδρευσης.
4. Περιοδικές διακοπές νερού.
5. Εφαρμογής κλιμακωτού τιμολογίου και σε περίπτωση υπέρβασης της καθορισμένης ανά στρέμμα ποσότητας ως μέτρο να αυξάνεται η τιμή χρέωσης ή και η διακοπή παροχής.
6. Παροχή κινήτρων για τη μείωση της κατανάλωσης π.χ. μείωση τιμής/κ.μ. σε όσους εφαρμόζουν στάγδην άρδευση.
7. Εφαρμογή με όρους της δυνατότητας ανόρυξης μικρών ιδιόκτητων γεωτρήσεων για το πότισμα του πρασίνου οικιών για την εξοικονόμηση νερού ύδρευσης. Εκτός των παραπάνω μέτρων, προτείνεται, οι αρμόδιες υπηρεσίες να εντατικοποιήσουν τον έλεγχο τήρησης των όρων των αδειών χρήσεως νερού για τις ιδιωτικές γεωτρήσεις και ειδικότερα της απολήψιμης ποσότητας και να προβαίνουν σε επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Επισημαίνεται επίσης ότι η αρδευτική περίοδος ορίζεται από τον μήνα Απρίλιο έως τον Οκτώβριο.
