Η κοινωνικοποίηση, η εκπαίδευση και η εργασιακή απασχόληση αποτελούν βασικούς μοχλούς κοινωνικής ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία. Η εργασιακή ένταξη τους αποτελεί ένα εγχείρημα δύσκολο, τόσο στην Ελλάδα της κρίσης από τη μια, όσο και λόγω των αντιλήψεων που πολλές φορές κυριαρχούν στις τοπικές κοινωνίες και ιδιαίτερα στο κομμάτι που αφορά την εργασιακή απασχόληση.
Στο πλαίσιο αυτό ο Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου έχει αναλάβει καθοριστικές πρωτοβουλίες με στόχο την προώθηση της εργασιακής ένταξης ΑΜΕΑ σε τοπικές επιχειρήσεις του νομού Ρεθύμνου. Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο με τη δημιουργία και χορήγηση ερωτηματολογίου για τις στάσεις των τοπικών φορέων και επαγγελματικών σχετικά με την εργασιακή υποστήριξη των ΑμεΑ. Άλλο ένα αντίστοιχο θα δοθεί μετά την ολοκλήρωση των σεμιναρίων στους φορείς τον Σεπτέμβριο του 2019.
Μέσα από το πρόγραμμα αυτό θα δημιουργηθούν επαγγελματικά προφίλ για 15 τουλάχιστον ΑμεΑ από επαγγελματίες του συλλόγου. Θα γίνει η χαρτογράφηση των δυνατοτήτων απασχόλησης ΑμεΑ στον νομό. (Τι δυνατότητες έχουν τα υποστηριζόμενα ΑμεΑ – τι ανάγκες υπάρχουν στην αγορά εργασίας) θα ακολουθήσουν σεμινάρια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, θα διερευνηθεί η στάση του τοπικού επιχειρηματικού κόσμου πριν και μετά τη διοργάνωση των σεμιναρίων ευαισθητοποίησης μέσω ερωτηματολογίων.
Το πρόγραμμα αυτό έχει ως στόχο τη βελτίωση της στάσης της τοπικής κοινωνίας και του επιχειρηματικού κόσμου απέναντι στα ΑμεΑ, καθώς και την υλοποίηση ενός προγράμματος εποπτευόμενης πρακτικής άσκησης ΑμεΑ σε επιχειρήσεις του νομού.
Για τον εορτασμό της παγκόσμιας μέρας ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό, ο σύλλογος στο πλαίσιο της προβολής του αυτισμού ως την πιο συχνή παγκοσμίως αναπηρία σε ποσοστά και συχνότητα διαγνώσεων διοργάνωσε χθες ενημερωτική ημερίδα με θέμα: «Εργασιακή ένταξη ΑμεΑ: Από τη θεωρία στην πράξη».
Οι ομιλητές στη διάρκεια της ημερίδας αναφέρθηκαν στις πρωτοβουλίες του συλλόγου γονέων φίλων ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου για την κοινωνική και εργασιακή ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου, ενώ παρουσιάστηκαν και παραδείγματα και δράσεις άλλων φορέων ανά την Ελλάδα για την ομαλή ένταξη των Αμεα στην κοινωνία και την εργασία. Η ευαισθητοποίηση, η ενημέρωση αλλά κυρίως η αλλαγή στάσης και αντίληψης απέναντι στα άτομα με αναπηρία είναι το βασικό ζητούμενο, όπως τόνισαν χαρακτηριστικά οι ομιλητές. Αυτό άλλωστε αποτελεί και το μεγάλο στοιχείο για τον σύλλογο του Ρεθύμνου, που μέσω ενημερωτικών σεμιναρίων και προγραμμάτων έχει αναλάβει τη δράση για τη συνεργασία με φορείς και επιχειρήσεις, ώστε να επιμορφωθούν στα παραπάνω ζητήματα.
Ειδικότερα, η πρόεδρος του συλλόγου γονέων και φίλων ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου Ειρήνη Κλάδου, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε: «Ο στόχος της ημερίδας είναι η ευαισθητοποίηση του κόσμου για τον αυτισμό, μιας και ο Απρίλιος είναι ο μήνας ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό διεθνώς. Αυτό που θέλουμε είναι να προσεγγίσουμε το ζήτημα των ενηλίκων Αμεα και της ποιοτικής τους ζωής, αλλά και της ανεξάρτητης διαβίωσης τους, μέσα από προεπαγγελματικά εργαστήρια, από προεπαγγελματική κατάρτιση και ουσιαστικά στοχεύοντας στην εργασιακή τους ένταξη. Είναι ένας στόχος που τον παλεύουμε πολλά χρόνια, κάνοντας ομάδες εφήβων και ενηλίκων -τα τελευταία επτά χρόνια- με στόχο να δημιουργήσουμε τα εφόδια στα παιδιά, ώστε μια εξωστρεφής προσέγγιση στην κοινωνία και μια γνωριμία με τους φορείς και τους επαγγελματίες του Ρεθύμνου να ευαισθητοποιηθούν για το πως θα μπορούσαν με ένα στοχευμένο τρόπο να εντάξουν στο εργασιακό περιβάλλον ένα άτομο με αναπηρία πολύ λειτουργικό. Στα πλαίσια αυτά εκπονούμε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «σημεία στήριξης», όπου έχουμε πάρει από διάφορα ιδρύματα, όπως το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, τη φιλανθρωπική οργάνωση Hellenic Hope, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη και το Κοινωφελές Ίδρυμα Μποδοσάκη. Το πρόγραμμα αυτό είναι η αρχή της ενημέρωσης και των επαγγελματιών που έχουμε προσεγγίσει, ανθρώπων που είναι στελέχη σε επιχειρήσεις του Ρεθύμνου, αλλά και εκπροσώπων φορέων για να τους ενημερώσουμε και να δημιουργήσουμε έναν κύκλο εκπαίδευσης για να μπορέσουμε να αλλάξουμε τη στάση του ευρέος κοινού, αλλά και των ανθρώπων που έχουν επιχειρήσεις, στο να μπορούν να δουν με άλλο μάτι την αναπηρία και να την εντάξουν στο επιχειρησιακό τους περιβάλλον. Αυτό έχει ξεκινήσει ήδη από τον Νοέμβριο. Ήρθαμε σε επικοινωνία με φορείς και επαγγελματίες, τους μοιράσαμε ένα ερωτηματολόγιο και τώρα με τη στατιστική ανάλυση και μετά τον κύκλο των σεμιναρίων που θα κάνουμε, θα δούμε κατά πόσο έχει αλλάξει η στάση και η αντίληψη τους για την εργασιακή ένταξη ΑΜΕΑ» .
Απαραίτητες οι συνεργασίες για την εργασιακή ένταξη των ΑΜΕΑ
Οι συνεργασίες και η διαρκής υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία ακόμα και όταν ενταχθούν σε ένα εργασιακό περιβάλλον είναι απαραίτητες τόνισε ο Βασίλης Καλοπίσης, ειδικός παιδαγωγός. Ο κ. Καλοπίσης στη διάρκεια της χθεσινής ημερίδας μίλησε για το δικαίωμα στην εργασία, τις προκλήσεις και τις προοπτικές. Στη διάρκεια της τοποθέτησης του τόνισε πως η εργασιακή ένταξη των Αμεα είναι κάτι ρεαλιστικό, το οποίο εφαρμόζεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες μάλιστα, όπως τόνισε, δεν είναι απαραίτητα πλούσιες. Χρειάζεται, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, συνεργασία και υποστήριξη αυτοδιοίκησης φορέων και επιχειρημάτων για να μπορέσουν τα άτομα με αναπηρία να ενσωματωθούν εργασιακά σε έναν δημόσιο οργανισμό ή μια ιδιωτική επιχείρηση.
Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.» μεταξύ άλλων τόνισε: «Η εργασιακή ένταξη είναι σημαντική για όλους τους ανθρώπους είτε έχουν αναπηρία είτε όχι. Το θέμα με τα Αμεα είναι ότι πρέπει να γίνουν κάποιες διευθετήσεις για να γίνει πραγματικότητα αυτό που έτσι και αλλιώς είναι σημαντικό για όλους. Η αλήθεια είναι ότι η κρίση έκανε τα πράγματα πιο δύσκολα, γιατί σήμερα όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα με το αν έχουν κάποια αναπηρία ή όχι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας, όμως σε κάθε περίπτωση η εργασιακή ένταξη των Αμεα δεν είναι φανταστικό σενάριο. Είναι κάτι που γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εδώ και σαράντα χρόνια. Είναι κάτι που έχει οφέλη για τον ίδιο τον εργαζόμενο, για την επιχείρηση που τον προσλαμβάνει, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και είναι κάτι ρεαλιστικό. Χρειάζεται να γίνει συστηματική δουλειά από πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους και φορείς, χρειάζεται να αναπτυχθούν συνεργασίες ανάμεσα σε δήμο, σε φορείς που υποστηρίζουν τα Αμεα, στον τοπικό επιχειρηματικό κόσμο και γενικά στην τοπική κοινότητα. Άρα χρειάζεται να δουλέψουν πολλοί άνθρωποι από διαφορετικές πλευρές και να δουλέψουν μαζί με ένα συγκεκριμένο σύστημα και ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. Επισημαίνω όμως ότι δεν είναι κάτι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται. Αν υπάρχει ένας κάλος προγραμματισμός και μια συνεργασία είναι κάτι εφικτό και έχει ήδη γίνει σε χώρες που δεν είναι πλούσιες. Έχω δει στην πράξη ανθρώπους να δουλεύουν σε δομές και υπηρεσίες του δήμου και να προσφέρουν πολύ καλό έργο και να είναι ευχαριστημένοι και οι ίδιοι και ο δήμος και έχω δει και εργαζόμενους, οι οποίοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα σε σούπερ μάρκετ, σε βιοτεχνίες, σε γραφεία υπηρεσιών και να τα καταφέρνουν καλά. Θεωρώ ότι δεν έχει τόση σημασία αν ο χώρος εργασίας είναι στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, αλλά πόση στήριξη θα υπάρχει και πριν τη διαδικασία της εργασιακής ένταξης και κατά τη διάρκεια. Δεν εντάσσεις έναν άνθρωπο σε ένα εργασιακό περιβάλλον και του λες απλά να δουλέψει. Χρειάζεται να υπάρχει διαρκής υποστήριξη. Όταν η υποστήριξη δούλευε καλά τότε μπορεί να πετύχει το πείραμα. Αυτή η υποστήριξη πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους ανθρώπους. Δεν μιλάμε για πυρηνική φυσική σε καμία περίπτωση. Χρειάζεται υποστήριξη από μια ανεξάρτητη υπηρεσία, για παράδειγμα μια ΜΚΟ. Στην Ελλάδα υπάρχει η ελληνική εταιρία υποστηριζόμενης εργασίας που είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός που κάνει αυτή τη δουλειά. Νομίζω όμως χρειαζόμαστε κάτι σε τοπικό επίπεδο, ενδεχομένως σε κάθε περιφέρεια, γιατί χρειάζεται να ξέρεις τις ανάγκες της περιοχής. Άρα, δεν αρκεί μια υπηρεσία σε πανελλαδικό επίπεδο. Νομίζω χρειάζονται μικρές τέτοιες οργανώσεις, προσπάθειες που να διευκολύνουν την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας».
Η Γεωργία Βαμβουνάκη-Ράφαν, πρόεδρος Κοινσέπ Ένταξης «Μύρτιλλο» αναφέρθηκε στο παράδειγμα του κοινωνικού συνεταιρισμού-δομής ένταξης που είναι πρώτος στην Ελλάδα που έκανε τους εργαζόμενους συνεταιρισμούς κα συνυπεύθυνους της επιχείρησης, όπως είπε χαρακτηριστικά. Η ίδια μίλησε για μια αυτοχρηματοδοτούμενη δομή τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Δεν υπάρχει κανενός είδους ιεραρχία με την έννοια ότι άλλοι διοικούν και άλλοι εργάζονται. Οι εργαζόμενοι είναι και αφεντικά μαζί. Είναι όλοι άτομα με αναπηρία που εργάζονται σε μια καφετέρια που λειτουργεί και ως πολυχώρος λόγου τέχνης στο κέντρο της Αθήνας (Αμπελόκηπους), όπου διοργανώνουμε διάφορες εκδηλώσεις όπως μουσικής, παρουσιάσεις βιβλίων προς όφελος της βιωσιμότητας της αυτοσυντηρούμενης επιχείρησης. Δεν είναι ΜΚΟ, δεν έχουμε πάρει λεφτά από πουθενά. Τα λεφτά τα παράγουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Υπάρχει ο καθημερινός αγώνας διότι αν δεν δουλέψει δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα του. Φανταστείτε ότι πρέπει να βγάζουμε 16.000 ευρώ μηνιαίως για να καλύψουμε τα έξοδα μας και αυτό είναι δύσκολο. Βασιζόμαστε στην αποδοχή του κόσμου πάρα πολύ, έχουμε και δωρητές, οι οποίοι όμως είναι δωρητές ειδών και εξοπλισμού και όχι δωρητές χρημάτων. Για μένα η αυτοδιαχείριση είναι το πιο σημαντικό. Καλά είναι τα προγράμματα, όμως πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη στους ωφελούμενους, οι οποίοι ναι μεν είναι ευπαθείς, όμως έχουν πολλές δυνατότητες και ικανότητες».
Κοινωνικό στέκι ένταξης Αμεα Ρεθύμνου
Το «Κοινωνικό Στέκι ΑμεΑ» αποτελεί μια ακόμα πρωτοβουλία του συλλόγου γονέων φίλων ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου, που λειτουργεί από τις αρχές του έτους με μοναδικό στόχο την κοινωνικοποίηση των ενηλίκων ατόμων με αναπηρία.
Είναι ένας οργανωμένος χώρος στον Πλατανιά Ρεθύμνου 80 περίπου τ.μ. με αυλή και φιλοδοξία του συλλόγου είναι να αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για τους γονείς του συλλόγου, αλλά βασικότερα για τους νέους ηλικίας 17+ του νομού μας με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες .
Το «Κοινωνικό Στέκι ΑμεΑ» θα μπορεί να καλύψει ένα εύρος ποικίλων δράσεων όπως προεπαγγελματική κατάρτιση για άτομα με αναπηρία μέσω συνεργασιών με τοπικές επιχειρήσεις και τον ΟΑΕΔ, προετοιμασία για την υποστηριζόμενη διαβίωση, μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης σε καθημερινές και κοινωνικές δεξιότητες, απευθυνόμενη σε ενήλικα άτομα με αναπηρία με στόχο την ένταξη τους σε Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, διοργάνωση δημιουργικών δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου, διοργάνωση σεμιναρίων και άλλων εκπαιδευτικών δράσεων για άτομα με αναπηρία, για επαγγελματίες του χώρου της ειδικής αγωγής για γονείς και για εθελοντές, διοργάνωση καλλιτεχνικών εκθέσεων με έργα των υποστηριζόμενων νέων, bazaars και άλλων συναφών πολιτιστικών δράσεων και διοργάνωση δράσεων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού σε θέματα που άπτονται των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, διοργάνωση γραφείου υποστήριξης και καθοδήγησης γονιών παιδιών με αναπηρία από έμπειρους γονείς, που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι να παρέχουν ανάλογη υποστήριξη καθώς και ανάπτυξη και λειτουργία κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης (ένταξης) στο πλαίσιο του κοινωνικού στεκιού.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο Παύλος Μελισσινός, αντιπρόεδρος του συλλόγου γονέων ατόμων φίλων με αυτισμό τόνισε: «Είναι ένας χώρος που ονειρευόμασταν πολλά χρόνια για τους έφηβους και ενήλικες άνω των 17 ετών, παιδιά που είναι πολύ δημιουργικά, λειτουργικά και μη, τα οποία τελειώνοντας το ΕΕΕΚ δεν είχαν καμιά δραστηριότητα. Μας γεννήθηκε η ιδέα να βρούμε έναν χώρο, ο οποίος θα είναι ουσιαστικά το σπίτι των παιδιών, στον οποίο θα έρχονται θα κάνουμε προγράμματα, δραστηριότητες, εξωτερίκευση, κοινωνικοποίηση και προεπαγγελματικές δεξιότητες. Ένας χώρος στον οποίο θα μπορούν τα παιδιά να δημιουργούν πράγματα, να υπάρχει μια επικοινωνία με την κοινωνία, μια συνεργασία και σκοπός μας είναι να υπάρξει στο μέλλον αυτοοργάνωση του χώρου από τα ίδια τα άτομα τα ωφελούμενα τα ΑΜΕΑ. Θέλουμε να τους παραχωρήσουμε το δικαίωμα να αισθανθούν αυτόνομα και συνάμα χρήσιμοι. Μέχρι σήμερα δεν είχαν έναν χώρο να αισθανθούν ασφάλεια, να μαζευτούν και ούτε φυσικά να εκπαιδευτούν. Είτε σε κοινωνικές δεξιότητες είτε σε προεπαγγελματικές δεξιότητες στην Κρήτη δεν υπάρχει παρόμοια δομή, όπως δεν υπήρχε ούτε κέντρο δημιουργικής απασχόλησης που έχουμε φτιάξει ως σύλλογος γονέων που ήταν το πρώτο στην Κρήτη. Όλα τα αναλαμβάνει ο σύλλογος. Δεν θέλουμε καμιά συνεισφορά από τους γονείς, υπάρχει ένας κουμπαράς του συλλόγου για τον σκοπό αυτό. Τα παιδιά μας δεν έπρεπε να μείνουν άλλο κλεισμένα στα σπίτια γι’ αυτό πήραμε αυτή την πρωτοβουλία. Δεν σταματάμε εδώ. Προσπαθούμε για περισσότερα πράγματα διαρκώς. Το αμέσως επόμενο βήμα μας είναι ένας κοινωνικός συνεταιρισμός, που είναι ένα σημείο αναφοράς για εμάς, μέσω του οποίου θα μπορούμε να βασιστούμε σε δεξιότητες των παιδιών, να συνάψουμε συνεργασίες με δήμους ή άλλους φορείς και επιχειρήσεις και να έχουμε για παράδειγμα ένα τμήμα καθαρισμό πιθανά, ένα τμήμα κέτερινγκ και έτσι τα παιδιά θα μπορούν και μέσω εμάς να απορροφηθούν στην αγορά εργασίας».
ΕΛΠΙΔΑ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ