Ο Δρ. Γιάννης Σπυρόπουλος, ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, επελέγη για χρηματοδότηση από το ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης ERC Starting Grant 2019. Οι συγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας χορηγούνται σε νέους Ερευνητές ανεξαρτήτως εθνικότητας, με εμπειρία από 2-7 έτη από την ολοκλήρωση του διδακτορικού τους και με εξαιρετική επιστημονική πορεία.
Το πρόγραμμα του Γιάννη Σπυρόπουλου, με τίτλο «Οι Γενίτσαροι στα Οθωμανικά λιμάνια-πόλεις: μουσουλμανικά οικονομικά και πολιτικά δίκτυα στην Πρώιμη Νεότερη Μεσόγειο «JANET: Janissaries in Ottoman Port-Cities: Muslim Financial and Political Networks in the Early Modern Mediterranean» φιλοδοξεί να δημιουργήσει έναν καινοτόμο συνδυασμό στρατιωτικής, κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ιστορίας που έχει ως σκοπό να αλλάξει την τρέχουσα αντίληψή μας για την πρώιμη νεότερη Μεσόγειο και τον ρόλο του ισλάμ σε αυτή. Το πρόγραμμα θα διερευνήσει τον οικονομικό και κοινωνικοπολιτικό ρόλο των γενιτσάρων τον 18ο και τον 19ο αιώνα μέσω της εξέτασής τους ως διασυνδεδεμένων δικτύων στην Μεσόγειο (συμπεριλαμβανομένης μιας σειράς μεγάλων λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας και του Δούναβη). Το έργο φιλοδοξεί να προσφέρει μια ριζικά νέα ιστορική ανάλυση σε σχέση αφενός με τον ρόλο των μουσουλμάνων στην οθωμανική και την ευρύτερη εμπορική οικονομία της Μεσογείου – έναν ρόλο που η βιβλιογραφία σε μεγάλο βαθμό αγνοεί – και αφετέρου, σε σχέση με τις διαδικασίες που οδηγούσαν στη δημιουργία διασπορών και στη μεταφορά ανθρώπων και ιδεών μεταξύ διαφόρων μουσουλμανικών κοινοτήτων στην περιοχή.
Σύμφωνα με την οπτική του προγράμματος, κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, το σώμα των γενιτσάρων αποτελούσε μία από τις κύριες οδούς για τη συμμετοχή διαφόρων μουσουλμανικών κοινωνικών στρωμάτων της οθωμανικής περιφέρειας στην αναπτυσσόμενη πιστωτική αγορά και την εμπορική ζωή της αυτοκρατορίας, καθώς και μέσο για τη συμμετοχή τους στην τοπική και αυτοκρατορική πολιτική σκηνή. Η γενιτσαρική οργάνωση είχε εξελιχθεί σε μια πλατφόρμα ανταλλαγής ανθρώπων, αγαθών και ιδεών μεταξύ διαφόρων επαρχιών που κάλυπταν μια τεράστια γεωγραφική περιοχή. Εντός του μεσογειακού πλαισίου, η θεώρηση αυτή μάς επιτρέπει να κοιτάξουμε πέρα από τις πληροφορίες που παρέχονται από δυτικές πηγές και να επαναπροσδιορίσουμε δραστικά τον κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό ρόλο των μουσουλμάνων στην περιοχή, μια προσέγγιση της οποίας η σύγχρονη ιστορική ανάλυση σε μεγάλο βαθμό στερείται.
Για τη διερεύνηση των θεμάτων αυτών, το πρόγραμμα εξετάζει συγκριτικά ένα μεγάλο αριθμό πόλεων-λιμανιών στη Βόρεια Αφρική, την Αίγυπτο, το Αιγαίο, την Αδριατική, τον Δούναβη και τη Μαύρη Θάλασσα. Η ερευνητική ομάδα, η οποία αποτελείται από τον Δρ. Γιάννη Σπυρόπουλο (Υπεύθυνο Προγράμματος), τρία συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ πανεπιστημίων στην Ελλάδα και την Τουρκία, πέντε μεταδιδακτορικούς υποτρόφους και δυο υποψήφιους διδάκτορες, θα μελετήσει αδημοσίευτες πηγές στα οθωμανικά τουρκικά, τα αραβικά, τα ελληνικά, τα ρωσικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά. Η ομάδα θα δημιουργήσει μια ψηφιακή πύλη ανοιχτής πρόσβασης που θα περιλαμβάνει βάσεις δεδομένων, περιλήψεις παραδοτέων, υλικό πολυμέσων, βιβλιογραφία και συνδέσμους που θα χρησιμοποιηθούν από τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, θα διοργανώσει και θα συμμετάσχει σε μια σειρά ακαδημαϊκών συναντήσεων και διεθνών συνεδρίων, θα παραγάγει διάφορες εκδόσεις – συμπεριλαμβανομένων δύο βιβλίων – ανοικτής πρόσβασης, καθώς και δύο διδακτορικές διατριβές.
Σημειώνεται ότι 408 νέοι ερευνητές επιχορηγήθηκαν φέτος από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας με συνολική χρηματοδότηση 603 εκ.€, η οποία θα τους βοηθήσει να δημιουργήσουν τις δικές τους ερευνητικές ομάδες, και να διεξάγουν πρωτοποριακή έρευνα σε όλους τους κλάδους. Η επιχορηγήσεις αυτές δίδονται στο πλαίσιο του προγράμματος Έρευνας και Καινοτομίας της ΕΕ «Ορίζοντας 2020». Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό χρηματοδοτούμενων έργων ERC στην Ελλάδα, με εισροή άνω των 32 εκ.€.
Σύντομο Βιογραφικό
Ο Δρ. Γιάννης Σπυρόπουλος έχει γεννηθεί στην Αθήνα το 1981 και είναι Έλληνας ιστορικός. Απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα στην οθωμανική ιστορία το 2014 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στρέφονται προς μια ποικιλία θεμάτων, όπως ο θεσμός της δουλείας στην πρώιμη σύγχρονη Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οθωμανική-αφρικανική διασπορά, η οθωμανική Κρήτη, η άνοδος της μεγάλης έγγειας ιδιοκτησίας (τσιφλίκια) στα Βαλκάνια και η περιβαλλοντική ιστορία, ενώ έχει επίσης συντάξει μια σειρά από δημοσιεύσεις που εξετάζουν διάφορες πτυχές της Επανάστασης του 1821 στο οθωμανικό πλαίσιο. Στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής, μελέτησε την κοινωνική, διοικητική, οικονομική και πολιτική διάσταση του γενιτσαρικού θεσμού, εξετάζοντας την περίπτωση της Κρήτης, θέμα για το οποίο έχει δημοσιεύσει μια σειρά από άρθρα.
Ο Δρ. Σπυρόπουλος έχει λάβει μεγάλο αριθμό ανταγωνιστικών υποτροφιών και τιμητικών διακρίσεων τόσο σε εθνικό (Ελλάδα) όσο και σε διεθνές επίπεδο (Τουρκία και Γαλλία) και έχει εργαστεί σε διάφορα προγράμματα που αποσκοπούν στην ανάγνωση, καταλογογράφηση και έκδοση οθωμανικού αρχειακού υλικού που διατηρείται στην Ελλάδα. Μετά την ολοκλήρωση της διδακτορικής του διατριβής εργάστηκε τόσο ως ανεξάρτητος ερευνητής όσο και ως μέλος ερευνητικών ομάδων σε επιστημονικά προγράμματα στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Centre d’Études Turques, Ottomanes, Balkaniques et Centrasiatiques [EHESS, CNRS, Collège de France].
Τον Απρίλιο του 2018 ο Δρ. Σπυρόπουλος διορίστηκε Ερευνητής Γ’ Οθωμανικής Ιστορίας στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών/ΙΤΕ. Εκτός από την εργασία του ως ερευνητή στο Ινστιτούτο, διδάσκει οθωμανική παλαιογραφία στους φοιτητές του «Διιδρυματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος στην Οθωμανική Ιστορία» του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΜΣ/ΙΤΕ.
