Ως μια σημαντική παρακαταθήκη στα χέρια της κοινωνίας, αλλά και όσων την διοικούν χαρακτηρίζεται ο επετειακός τόμος της Σχολής Κοινωνικών Επιστήμων του Πανεπιστημίου Κρήτης με τίτλο: «Η Κρήτη στον 21ο αιώνα: προβλήματα, προκλήσεις, προοπτικές». Πρόκειται για μια επιστημονική δουλειά καθηγητών της Σχολής Κοινωνικών Επιστήμων του Πανεπιστημίου Κρήτης, που αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε πέρυσι με αφορμή τα 30 χρόνια λειτουργίας της σχολής.
Από το συνέδριο επιλέχτηκαν τριάντα εισήγησης που διαπραγματεύονται μείζονα κοινωνικά, οικονομικά και αναπτυξιακά ζητήματα του νησιού, τα οποία οι καθηγητές προσεγγίζουν από διάφορες οπτικές. Εκτός από την περιγραφή των προβλημάτων, τα ιστορικά δεδομένα και τα ερευνητικά συμπεράσματα οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης μέσα από την μελέτη τους, έχουν καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις – λύσεις, που θα βάλουν την Κρήτη σε νέα αναπτυξιακή τροχιά. Πρόκειται για ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια κάθε πολίτη, αλλά κυρίως των αυτοδιοικητικών, αφού αποτελεί έναν «οδηγό» για την αντιμετώπιση των παθογενειών του νησιού με συγκεκριμένες προτάσεις, που μπορούν να βάλουν το νησί σε νέα αναπτυξιακή πορεία.
Ο επετειακός τόμος παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ξενία», παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργου Σταθάκη, ακαδημαϊκών και αρχών του τόπου.
Γ. Σταθάκης: «Η Κρήτη οφείλει να ακολουθήσει ένα ισορροπημένο μοντέλο ανάπτυξης»
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενεργείας Γιώργος Σταθάκης, καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου έκανε λόγο για μια εξαιρετική πρωτοβουλία, ένα επιστημονικό έργο, που προτείνει μετά από μελέτες, προτάσεις για αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ υποστήριξε πως η Κρήτη οφείλει να ακολουθήσει στο εξής ένα ισορροπημένο μοντέλο ανάπτυξης.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο κ. Σταθάκης είπε: «Το Πανεπιστήμιο και η σχολή από την ίδρυσή της είχε ένα διπλό στόχο: και τη διεθνή διάκρισή του ακαδημαϊκά που ήταν ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα της Σχολής και φυσικά τη σύνδεσή της με την κοινωνία της Κρήτης. Είχε αρκετές μελέτες και πολλές συμβολές σε ό,τι αφορά την Κρήτη σε όλη αυτή τη διάρκεια των 30 ετών η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και ήταν πολύ σωστή η επιλογή η γιορτή για τα 30 χρόνια λειτουργίας να αφιερωθεί στην Κρήτη, μέσα από μια πολύπλευρη ανάλυση από όλα τα τμήματα. Η Κρήτη οφείλει να ακολουθήσει ένα αναπτυξιακό μοντέλο, πιο ισορροπημένο με το περιβάλλον -αυτό έχει υπογραμμιστεί σε όλα τα επίπεδα- και ταυτόχρονα να χρησιμοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα που είναι το ανθρώπινο δυναμικό της υψηλού επιπέδου και την ικανότητά της να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα που θα έχει πολύ περισσότερη τεχνολογία, περισσότερη έρευνα και ένα πολύ διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης της οικονομίας, πιο συμβατό με τα δεδομένα της περιοχής».
«Θέλουμε η έρευνά μας να συμβάλλει στις πολιτικές που θα ακολουθηθούν για το νησί»
Ο Δημήτρης Μυλωνάκης, κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε δηλώσεις του αναφέρθηκε στην επιστημονική δουλειά που έγινε από τους καθηγητές της σχολής, τονίζοντας ότι από τη μια είναι ένας φόρος τιμής στην κοινωνία και από την άλλη ο στόχος είναι τα επιστημονικά συμπεράσματα να υιοθετηθούν από τους διοικούντες και να παίξουν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές που θα ακολουθηθούν για την ανάπτυξη του νησιού. Ειδικότερα, είπε: «Ο τόμος αυτός είναι απόρροια του επετειακού συνεδρίου που διοργανώσαμε -πριν ένα χρόνο περίπου- για τα 30 χρόνια της Σχολής μας και βασίζεται σε εισηγήσεις που έγιναν εκεί -30 εισηγήσεις. Πρόκειται για μια τεράστια γκάμα θεμάτων της σύγχρονης κοινωνίας και της οικονομίας της Κρήτης από θέματα ανάπτυξης, τοπικής αυτοδιοίκησης, θέματα παιδείας, θέματα παραβατικότητας, οικολογικά θέματα κτλ. Ο στόχος για τον οποίο συνεγράφη αυτό το βιβλίο είναι διττός. Ο πρώτος είναι ότι θέλαμε με αυτόν τον τόμο να αποτίσουμε ένα φόρο τιμής στην κοινωνία της Κρήτης για την αρωγή που έχει δείξει στο πανεπιστήμιό μας και στην σχολή μας όλα αυτά τα χρόνια και ο δεύτερος λόγος είναι ότι παρότι η ιστορία, η αρχαιολογία, η λαογραφία, ο πολιτισμός και η λογοτεχνία έχουν τύχει ευρείας επιστημονικής έρευνας, θέματα όπως τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας και οικονομίας της Κρήτης δεν έχουν τύχει ανάλογης αντιμετώπισης από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Θέλουμε λοιπόν να ελπίζουμε ότι αυτός ο τόμος θα δώσει το έναυσμα για περαιτέρω έρευνα πάνω στα σύγχρονα προβλήματα της Κρήτης και θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς, ώστε να έχουμε περαιτέρω μελέτες, αλλά κυρίως θέλουμε να συμβάλλει στις πολιτικές που θα ακολουθηθούν και στις λύσεις που μπορούν να δοθούν για τα προβλήματα του νησιού».
Και κατέληξε υποστηρίζοντας πως: «Τα προβλήματα είναι πολλά. Από το πρόβλημα ανάπτυξης, τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν, όπως η παραβατικότητα, η εγκληματικότητα μέχρι και τη μάστιγα που λέγεται τροχαία ατυχήματα, όπου κάθε χρόνο ξεκληρίζεται ένα μικρό χωριό στην Κρήτη. Επίσης, τα θέματα της οικολογίας, οι επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων. Ο στόχος μας είναι να αναδείξουμε όλα αυτά τα προβλήματα που ταλαιπωρούν το νησί μας και να προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις. Εμείς στοχεύουμε στο να κάνουμε προτάσεις για τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν σε αυτά τα θέματα, ώστε να βάλουμε ένα λιθαράκι στην εξεύρεση λύσεων. Θεωρούμε ότι είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία που μπορεί να έχει οποιοσδήποτε ασχολείται με τα κοινά στην Κρήτη και φυσικά και για τους αυτοδιοικητικούς και επίσης ένα από τα θέματα που θίγουμε είναι ο ρόλος της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη και στον τουρισμό».
Από την πλευρά του ο Μηνάς Σαματάς, καθηγητής του τμήματος Κοινωνιολογίας και ένας εκ των καθηγητών που επιμελήθηκε επιστημονικά τον τόμο ανέφερε: «Είμαστε σε ένα τελικό στάδιο του ταξιδιού που ξεκινήσαμε μετά το επετειακό συνέδριο της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών για τα 30 χρόνια λειτουργίας της. Στο συνέδριο αυτό που συμμετείχαν περισσότεροι από 70 εισηγητές μας δόθηκε η ευκαιρία να ασχοληθούμε επιστημονικά με πάρα πολλά θέματα, εκ των οποίων 30 εισηγήσεις έγιναν αποδεκτές κατόπιν επιστημονικών κριτηρίων στο συλλογικό τόμο που εκδώσαμε. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που παρουσιάζουμε δημόσια τον τόμο αυτό που είναι υπό την επιμέλεια των καθηγητών Μυλωνάκη, Δαφέρμου, Καστελλάκη και εμένα. Ο τόμος αυτός αν και δεν καλύπτει όλα τα θέματα έχει μια πολύ καλή εμβέλεια στα κρίσιμα θέματα της Κρήτης. Η Κρήτη είναι ένα λαμπερό φεγγάρι, αλλά έχει και μια σκοτεινή πλευρά. Την σκοτεινή αυτή πλευρά οι κοινωνικές επιστήμες προσπαθούν να φωτίσουν, να διερευνήσουν και να δώσουν προτάσεις στην πολιτική ηγεσία, ώστε να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο η κοινωνία της Κρήτης. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που ο τόμος αυτός αφήνει μια παρακαταθήκη και θα γίνει το έναυσμα για περαιτέρω μελέτη – ερεύνα για τους νέους ερευνητές του Πανεπιστημίου και ειδικότερα αυτών που αγαπούν τα της Κρήτης» και πρόσθεσε ότι: «Ο τόμος αυτός καλύπτει δέκα ευρύτερες περιοχές. Σίγουρα υπάρχουν θέματα όπως η ευρωπαϊκή διάσταση, τα ευρωπαϊκά προγράμματα, ζητήματα τουρισμού, τα οποία δεν τα έχουμε καλύψει με μεγάλη επάρκεια γιατί δεν είχαμε ειδικούς επιστήμονες για αυτά τα θέματα. Όμως ο τόμος αυτός θα είναι μια αφορμή και με τη βιβλιογραφία που υπάρχει στα επιμέρους θέματα για επιπλέον μελέτη. Δεν διεκδικούμε ούτε υποστηρίζουμε ότι καλύπτουμε όλα τα θέματα. Η Κρήτη είναι μια μικρή ήπειρος, έχει τεράστια πολυπλοκότητα, τεράστιο ενδιαφέρον και πολλά προβλήματα και εμείς θεωρούμε ότι η Σχολή μας κάνει μια βασική αρχή για την διερεύνηση αυτής της γκρίζας πλευράς της φωτεινής και πολύ αγαπητής μας Κρήτη. Την αγαπούμε την Κρήτη για αυτό και την σπουδάζουμε και θέλουμε να συνεισφέρουμε. Δεν είναι απλός τόπος δουλειάς είναι τόπος ζωής. Η Κρήτη στον 21ο αιώνα είναι σε μια πλεονεκτική και αισιόδοξη φάση και οι προοπτικές της είναι οπωσδήποτε πολύ θετικές».
Ο Νίκος Ψυλλάκης, συγγραφέας, δημοσιογράφος μιλώντας για το βιβλίο ανέφερε: «Τον επετειακό αυτό τόμο τον βλέπω σαν μια εξαιρετική ευκαιρία να συνδεθεί το Πανεπιστήμιο με την Κρήτη, η Κρήτη με το Πανεπιστήμιο. Έχουν γίνει προσπάθειες στο παρελθόν, λιγότερο επιστημονικές όμως και θα έπρεπε τώρα να βλέπουμε μια καινούρια αντίληψη αν υπάρχει και βλέπουμε την επιστημονική γνώση να μπορεί να επηρεάσει την τοπική κοινωνία. Και για μένα αυτό είναι ένα όραμα για το μέλλον».
Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Οδυσσέας Ιωάννης Ζώρας στον χαιρετισμό του εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εξαιρετική αυτή επιστημονική εργασία και μεταξύ άλλων τόνισε: «Είναι μια ευχάριστη μέρα για το Πανεπιστήμιο, διότι παρουσιάζεται από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ένα εξαιρετικό πόνημα, που έχει να κάνει με την Κρήτη του 21ου αιώνα. Προσωπικά διαβάζοντας τον τόμο αυτό διαπίστωσα ότι η Κρήτη του 21ου αιώνα είναι πιο μπροστά από την υπόλοιπη Ελλάδα του 21ου αιώνα και αυτό μου έδωσε ιδιαίτερη χαρά, γιατί ο κάθε ένας που εργάζεται στην Κρήτη και προσωπικά εγώ εδώ και 30 χρόνια και έχουμε συμβάλλει σε αυτό που έχει δημιουργηθεί σήμερα, μια Κρήτη κατά την γνώμη μου καλύτερη από τις περιοχές της υπόλοιπης χώρας. Είναι επίσης πολύ σημαντικό ότι ο τόμος αυτός πέρασε από διαπιστώσεις, και προχωρά σε λύσεις. Γιατί σήμερα στην Ελλάδα δυστυχώς έχουμε μάθει να περιοριζόμαστε στις διαπιστώσεις. Το βιβλίο προχωρά σε προτάσεις ουσιαστικές για ένα ίδρυμα, όπως το πανεπιστήμιο, που θέλει να συμμετέχει στα κοινά, μπορεί να είναι και μια κατευθυντήρια γραμμή».
Η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου, Μαρία Λιονή, στον χαιρετισμό της μεταξύ άλλων τόνισε: «Η Κρήτη είναι ένας τόπος αυτάρκης, έχει βασιστεί σε δύο πυλώνες ανάπτυξης, τον αγροτοκτηνοτροφικό και τον τουριστικό τομέα. Όμως η επένδυση για την περιφέρεια και για τους άλλους φορείς πρέπει να γίνει στον άνθρωπο. Σαν περιφέρεια είμαστε πολύ περήφανοι για τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα. Χωρίς αυτά ο σχεδιασμός μας δεν θα ήταν τόσο καλός όσο είναι. Εμείς προσβλέπουμε σε εσάς γιατί για μας η ανάπτυξη εκτός από τα έργα είναι ο άνθρωπος».
Στο σύντομο χαιρετισμό του ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργος Μαρινάκης, μεταξύ άλλων ανέφερε: «Χαίρομαι που βρίσκομαι απόψε μαζί σας στην παρουσίαση του επετειακού αυτού τόμου που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της Κρήτης και συνιστά απτή απόδειξη της κοινής μας θέασης απέναντι στο νησί μας, ως ενιαίας ολότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, ο σχεδιασμός για τη μελλοντική της εξέλιξη, χωρίς να παρακάμπτει τις τοπικές ιδιαιτερότητες ούτε και υποβιβάζει τη σημασία τους, αναμφίβολα θα πρέπει να διαθέτει μια διευρυμένη οπτική προσανατολισμένη στην συνολική ανάπτυξη μέσα από συνέργειες και γόνιμες συνεργασίες.
Τέτοιας έκτασης, ποιότητας και περιεχομένου, είναι η σύμπραξη και η διάδραση του Δήμου Ρεθύμνης με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την τοπική κοινωνία. Μια διαρκής αλληλεπίδραση, που εμπνέεται από μια θετική διάθεση αλληλοϋποστήριξης, με σεβασμό στις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες αμφοτέρων και εδράζεται στην επιδίωξη μεγιστοποίησης του οφέλους που προσφέρουν στην κοινωνία, επιστημονική και τοπική.
Η αξιολογική αποτίμηση της συνολικής προσφοράς των Σχολών και των Τμημάτων του Πανεπιστημίου Κρήτης στην έδρα του, το Ρέθυμνο, προφανώς δεν μπορεί να υπαχθεί στην αποψινή εκδήλωση ούτε καν στο πλαίσιο μιας συνοπτικής αναφοράς, Άλλωστε, μια τέτοια διαδικασία προϋποθέτει πλήθος σύνθετων παραμέτρων, αξιολογικών κριτηρίων, μεθοδολογικών εργαλείων, επιστημονική εξειδίκευση κλπ. Θα μου επιτρέψετε μόνον να καταθέσω την καθολική αναγνώριση του θετικού αποτυπώματος των Σχολών Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου στην εξέλιξη της τοπικής κοινωνίας. Και να συμπληρώσω ότι προσβλέπουμε στον εμπλουτισμό αυτού του αποτυπώματος, δεδομένης της παρατεταμένης οικονομικής συγκυρίας και της συνακόλουθης όξυνσης των κοινωνικών προβλημάτων, περισσότερο ορατά στη νεολαία μας, τα οποία, μπορούν να ερευνηθούν και να μελετηθούν επιστημονικά και αξιόπιστα, σε τοπικό επίπεδο, από την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Η ρεθεμνιώτικη κοινωνία, οι θεσμοί και οι δομές της, έχουν ανάγκη αυτή τη γνώση, η οποία μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα ενός αποτελεσματικού σχεδιασμού αντιμετώπισης της κοινωνικής κρίσης».