Καθώς αναπολώ τα περασμένα, τυπική ενασχόληση ηλικιωμένου, αισθάνομαι αυτό που άρεσε ως έκφραση στον μακαριστό Μητροπολίτη μας Τίτο, «χαρμολύπη». Χαίρομαι για τα άλματα προόδου, που πραγματοποίησε η πόλη μας, αλλά ταυτόχρονα λυπούμαι για τα πρόσθετα βήματα προόδου που θα μπορούσαν να έχουν γίνει, αλλά δεν έγιναν, γιατί τορπιλίστηκαν.
Δεν προτίθεμαι να θίξω κανένα, ούτε πρόσωπο ούτε Κόμμα, γιατί δεν μου αρέσει και δεν το έκαμα ποτέ. Σημασία έχει σήμερα να κατανοήσουμε τα λάθη εκείνης της εποχής, επί Δημαρχίας μου, και να μην τα επαναλάβομε, γιατί στον αιώνα που μπήκαμε ο σκληρός ανταγωνισμός των λαών δεν συγχωρεί τους αφελείς απερίσκεπτους.
Ας δούμε, λοιπόν, μερικά από τα θέματα που πολεμήθηκαν και είτε ματαιώθηκαν είτε ολοκληρώθηκαν με καθυστέρηση και τεράστια αύξηση του κόστους. Σημειώνεται ότι η αυτοκαταστροφική αυτή αντίληψη ίσχυε και επί επταετίας και επί Δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, επί επταετίας χάθηκαν για το Ρέθυμνο:
- Το νέο Διοικητήριο. Έχω γράψει γι’ αυτό. Αν ο τότε Νομάρχης με τον Νομομηχανικό του είχαν δεχτεί την αντιπρότασή μου αντί να γκρεμίσουν το Νομαρχιακό Μέγαρο, σημαντικό Ιστορικό Μνημείο, που προωθούσαν επίμονα και είχαν αποσπάσει άδεια κατεδάφισής του από το Υπουργείο Πολιτισμού, να χτίσουν νέο Διοικητήριο στο νότιο μέρος του γηπέδου, να παραχωρήσει ο Δήμος 25 στρέμματα στα Μισίρια για τη δημιουργία πλήρους Αθλητικού Κέντρου και να πάρει το Νομαρχιακό Μέγαρο να το κάμει Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης και στο πίσω μέρος του να ιδρύσει Ενυδρείο, σήμερα το Ρέθυμνο θα είχε:
- Νέο σύγχρονο Διοικητήριο στη Σοχώρα.
- Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (έγινε αργότερα στο Ηράκλειο).
- Ενυδρείο (έγινε κι αυτό στο Ηράκλειο).
- Πλήρες Αθλητικό Κέντρο που δεν απόκτησε ποτέ.
Σημειώνω ότι η τότε Κυβέρνηση, έχοντας στρατιωτική προσήλωση στην έννοια της ιεραρχίας, είχε συμφωνήσει να χρηματοδοτήσει το Πρόγραμμα αυτό του Δήμου, με τον όρο ότι θα το αποδεχόταν η Νομαρχία.
Η ιστορική αυτή ευκαιρία χάθηκε. Το Πρόγραμμα ναυάγησε για λόγους που μόνο οι τότε Νομάρχης και Νομομηχανικός ξέρουν. Τουλάχιστον εσώθηκε το Νομαρχιακό μέγαρο.
Επί Δημοκρατίας πάλι πολεμήθηκαν:
- Η ύδρευση της πόλης από την Αργυρούπολη. Συγκεκριμένα:
- Ενώ κατασκευαζόταν ο αγωγός μεταφοράς του νερού από Ρέθυμνο προς Αργυρούπολη και είχε φτάσει ήδη τον ποταμό Πετρέ, εκδηλώθηκε μια κραυγαλέα δημοσιογραφική καμπάνια με δεινές κατηγορίες του τύπου «Ροκανίζονται εκατομμύρια», «Χρονοβόρο και δραχμοβόρο έργο» κττ. Ο Εισαγγελέας επενέβη και το Υπουργείο Εσωτερικών διέκοψε το έργο και ανέλαβε να το ελέγξει με δικούς του τεχνικούς. Αποδείχτηκε ότι οι εκτελεσθείσες εργασίες δεν είχαν καν πληρωθεί στο σύνολό τους και ότι τα πάντα είχαν καλώς και το έργο συνεχίστηκε.
- Στο διάστημα αυτό εκδόθηκε ο νόμος 1069/80, που προέβλεπε ότι η χρηματοδότηση των έργων Ύδρευσης – Αποχέτευσης θα διαρκούσε μέχρι τις 23-8-1981 και θα συνεχιζόταν μόνο μέσω Επιχειρήσεων Ύδρευσης – Αποχέτευσης, που έπρεπε να ιδρυθούν εν τω μεταξύ. Πήραμε την Απόφαση ίδρυσης της ΔΕΥΑΡ, αλλά η αντιπολίτευση την προσέβαλε με ένσταση και το έργο έμεινε μετέωρο με κίνδυνο άλλες πόλεις που προχωρούσαν να απορροφήσουν τις πιστώσεις του Προγράμματος και το δικό μας έργο να περιμένει άλλο Πρόγραμμα «τον κόκκινο Μάη». Αντιμετωπίσαμε νομικά την ένσταση, ιδρύσαμε τη ΔΕΥΑΡ και προλάβαμε τη χρηματοδότηση.
- Ξαφνικά, το ίδιο έτος, ο ούριος άνεμος του έργου έγινε εχθρικός τυφώνας. Όλες οι δοθείσες εγκρίσεις αντιστράφηκαν και έγιναν αρνήσεις. Συγκεκριμένα:
- Ο ΤΟΕΒ Καστέλλου αναίρεσε εγγράφως τη συγκατάθεσή του για την Ύδρευση του Ρεθύμνου.
- Η Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων του Υπουργείου αναίρεσε και αυτή την έγκρισή της και υπέδειξε μάλιστα να εγκαταλείψουμε την Αργυρούπολη και να αναζητήσουμε άλλες πηγές, με τον αγωγό μισοτελειωμένο και 105 εκ. δρχ. απορροφημένα!
- Το νομοθετημένο και εγκεκριμένο δάνειο 75 εκ. δρχ. με το οποίο θα επερατωνόταν το έργο και θα έπινε το Ρέθυμνο νερό εντός του 1982, τελευταία χρονιά της Δημαρχίας μου, δεν χορηγήθηκε.
- Ο Φάκελος που είχαμε υποβάλει στο Υπουργείο καθ’ υπόδειξή του για τη θεσμική ρύθμιση του θέματος εξαφανίστηκε.
Με όλες αυτές τις τροχοπεδήσεις του έργου αφ’ ενός το νερό ήρθε, αντί το 1982 που είχε προγραμματιστεί και μπορούσε, μετά από οκτώ χρόνια και αφ’ ετέρου με τεράστια αύξηση του κόστους. Το Ρέθυμνο δίψασε οκτώ χρόνια άδικα, με όλες τις συναφείς αντιαναπτυξιακές συνέπειες.
δ. Όταν κατασκευάζαμε το Διυλιστήριο στον Κουρνά για τη νομιμοποίηση της χρήσης του νερού της λίμνης από ανθρώπους, εκδηλώθηκαν έντονες αντιδράσεις και μια νύχτα έκαψαν την ξυλεία του εργολάβου. Με μεγάλη δυσκολία και χάρη σε προσωπικές φιλίες και παρεμβάσεις, ιδιαίτερα του Δ/ντή της ΔΕΥΑΡ Μανώλη Σπανουδάκη, καταφέραμε να ολοκληρώσομε το έργο, ώστε να πίνουν εγγυημένο και νόμιμο νερό και οι ίδιοι οι πυρπολητές της ξυλείας.
- Η διάσωση της Παλιάς Πόλης. Η πολεμική διαρκείας που της έγινε, ανοικτά από τον Σύλλογο των κατοίκων και πλαγίως από συμπράττοντες, ήταν ιδιαίτερα μαχητική. Χαρακτηριστικό είναι ότι και αφού εγκρίθηκε και άρχισε το έργο, έγινε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Ένωση για δήθεν αθέμιτη διάθεση πιστώσεων, έγινε εξονυχιστικός έλεγχος από ειδική Ομάδα δημόσιων Ελεγκτών, ήρθε στο Ρέθυμνο ο ίδιος ο Πρόεδρος του Ταμείου Συνοχής, που χρηματοδότησε το έργο, ο αυστηρός Βερστρίνγκε, και το έργο δικαιώθηκε και επαινέθηκε.
- Το Συνεδριακό Κέντρο με υπόγειο Γκαράζ στην πλατεία 4 Μαρτύρων. Είχε δεσμευθεί δημόσια ο Υπ. Εθνικής Οικονομίας ότι το εγκρίνει, εγκρίθηκε ο Προϋπολογισμός του, υπήρχε νομοθετημένη επιδότηση 1 δις και νομοθετημένο δάνειο 500 εκ., αλλά τελικά το ΥΠΕΘΟ δεν χορήγησε το 1 δις και το έργο ματαιώθηκε. Από διάσημο καλλιτέχνη, που είχε ενδιαφερθεί για το Κέντρο ως χώρο εκδηλώσεων, έμαθα ότι το «κόψιμο» του Έργου έγινε κατόπιν «Σημειώματος» που έφτασε στο ΥΠΕΘΟ από το Ρέθυμνο.
- Το ίδιο Πρόγραμμα αλλά με περισσότερα εμπορικά στοιχεία επιχείρησε να προωθήσει ο Δήμος επωφελούμενος από ένα νόμο που ευνοούσε τη συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές και ετοίμασε διεθνή διαγωνισμό. Όμως έγινε συγκεκριμένη ένσταση παράλληλα με ολοσέλιδα δημοσιεύματα εναντίον του και πολλοί Δημοτικοί Σύμβουλοί μου, φοβούμενοι την κακογλωσσιά, δίσταζαν να το ψηφίσουν και μου συνέστησαν να σταματήσω τον διαγωνισμό. Έτσι χάθηκε και η προβλεπόμενη επιδότηση και το έργο και η πλατεία μένει ακόμη ανοιχτή.
- Το Δημοτικό Θέατρο – Ωδείο στην οδό Γιαμπουδάκη. Εκπονήθηκε η σχετική Μελέτη, προτάθηκε στο ΕΑΠΤΑ με 500 εκ. δρχ, εντάχθηκε και ξαφνικά, μόλις δημοσιοποιήθηκε, απεντάχθηκε.
- Το Πρόγραμμα Διαχείρισης Επισκεπτών της Παλιάς Πόλης. Ύψους 320 εκ. δρχ. μεγάλης σημασίας για την οργάνωση και την προβολή της, που είναι το αντίστοιχο Πρόγραμμα της Κέρκυρας, όπου εγκρίθηκε, προσαρμοσμένο στα Ρεθεμνιώτικα δεδομένα. Μόλις δημοσιοποιήθηκε, μπλοκαρίστηκε στον ΕΟΤ και παρά τις επίμονες προσπάθειές μου ο φάκελος δεν διαβιβάστηκε στις Βρυξέλλες. Η ειρωνεία είναι ότι είχα υποβάλει τον φάκελο στην Ε.Ε. και είχα δημιουργήσει εκεί με προσωπικά διαβήματα άριστο κλίμα και αν είχε διαβιβαστεί ο φάκελος, η έγκρισή του ήταν βέβαιη, αλλά μόνο ως πρόταση του ΕΟΤ, όχι του Δήμου, κατά τα θέσμια της Ε.Ε.
- Το κτήριο της Στρατολογίας. Ο Δήμος το ζήτησε για να το κάμει Μουσείο της Μάχης της Κρήτης, για το οποίο υπάρχει πλούσιο υλικό μερίμνη και του αείμνηστου Μάρκου Πολιουδάκη, προσφέροντας ως αντάλλαγμα κτίσμα της αρεσκείας της Υπηρεσίας για τη μεταστέγασή της, όμως το αίτημά του απορρίφθηκε με αστείες αιτιολογίες.
- Τα νερά των Κούμων. Ύστερα από τις κατάλληλες υδρογεωλογικές έρευνες, είχαν γίνει 4 επιτυχείς γεωτρήσεις με συνολική παροχή 6.500 κ.μ. περίπου ανά 24 ωρο, είχαν σωληνωθεί και είχε κατασκευαστεί η Κεντρική Δεξαμενή και ο καταθλιπτικός αγωγός προς αυτήν. Το νερό αυτό προοριζόταν να ενισχύσει κυρίως τις υδροαρδεύσεις των χωριών του Βρύσινα και να αρδεύσει τον Αρμενιώτικο κάμπο για την ανάπτυξη της ζώνης αυτής που είχε προσαρτηθεί στον Δήμο Ρεθύμνου. Το έργο δεν ολοκληρώθηκε λόγω έντονων αντιδράσεων των κατοίκων και το νερό χύνεται ακόμη υπογείως στη θάλασσα του Ρεθύμνου.
- Το εργοστάσιο των απορριμμάτων. Το έργο αυτό, πρωτοποριακό για την Ελλάδα και επιδοτημένο με 80% ως Πιλοτικό Πρόγραμμα, (στις Βρυξέλλες χαρακτηρίστηκε ως «το αυγό του Κολόμβου») ματαιώθηκε λόγω έντονων αντιδράσεων των κατοίκων και επιστρέψαμε στις παραδοσιακές χωματερές.
Σταματώ σ’ αυτά τα θέματα από τα πολλά που υπάρχουν, ως δείγματα της οπισθοδρομικής αντίληψης που λειτουργεί στον τόπο μας και τροχοπεδεί την πρόοδό του. Σε επόμενο Σημείωμα θα αξιολογήσομε το σοβαρό αυτό θέμα.
