Όλες ετούτες οι γιορτές
κι αυτές οι εκδηλώσεις
δε γίνονται αναίτια
μα έχουν το σκοπό τους.
Για να θυμούνται οι παλιοί
κι οι νέοι να μαθαίνουν
πως σαν τιμούνται οι ήρωες
ποτέ τους δεν πεθαίνουν.
Αυτά αγαπητοί μου φίλοι μας λέει ο ποιητής, κι αυτά μας διδάσκει η Ελληνική ιστορία στο πέρασμα των αιώνων!
Στη φετινή επέτειο θέλω να αναφερθώ στο ιστορικό της Μάχης της Κρήτης κατά των Γερμανών το 1941 και ιδιαίτερα στο χρονικό της εκτέλεσης που πραγματοποιήθηκε στην Αμμουδιά των Μυσσιρίων στις 23 και 24 Μαΐου του 1941.
Το χρονικό για τη Μάχη
και τις εκτελέσεις
Τα ξημερώματα της 21ης Μαΐου 1941, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές κατέλαβαν τα δεσπόζοντα σημεία της περιοχής των Μυσσιρίων και σιγά σιγά περικύκλωσαν αυτά.
Κατά τις οκτώ έως εννέα το πρωί άρχισαν να συλλαμβάνουν τους κατοίκους των Μυσσιρίων αδιακρίτως φύλου και ηλικίας και να τους συγκεντρώνουν στο καφενείου του Θεοδώρου Δουλουμπέκη και το σπίτι του Ιωάννου Μελισσουργού που χρησιμοποιήθηκαν τότε σαν στρατόπεδα συγκεντρώσεων των. Την 23 Μαΐου 1941 ημέρα Παρασκευή και ώρα 5:30 έως 6η απογευματινή, ύστερα από σκληρή και καταναγκαστική εργασία για την κατασκευή ορυγμάτων, τη μεταφορά πυρομαχικών και άλλες αγγαρείες, διάλεξαν οι κατακτητές 36 από τους νεώτερους και ακμαιότερους άνδρες που είχαν συλλάβει προ διημέρου και τους οδήγησαν 500 μέτρα περίπου από τον τόπο της κρατήσεως, προς την παραλία, και με το παράγγελμα «Αλτ», έβαλαν συγχρόνως ριπές εναντίον τους με τα ταχυβόλα τους όπλα και έτσι εκτέλεσαν τους 32 και τραυμάτισαν και έναν που πέθανε αργότερα. Την στιγμή της ομαδικής αυτής εκτέλεσης και μάλιστα όταν ρίπτονταν οι χαριστικές βολές, άρχισαν όλως παράδοξα το καταιγιστικόν πυρ των όπλων και του πυροβολικού ενός τμήματος Αυστραλών στρατιωτών ευρισκομένου 500 περίπου μέτρα μακρύτερα. Οι Γερμανοί ταράχθηκαν τότε και εγκατέλειψαν τους τουφεκιζόμενους προσωρινώς και έτσι με τη δημιουργηθείσα σύγχυση διασώθηκαν, το ίδιο βράδυ, έρποντες στην παραλία της Ρεθύμνης ο Μανούσος Μανουσάκης του Νικολάου, ο Ιωάννης Τερζιδάκης, ο Δημήτριος Λαδιάς και ο Ιωάννης Λαγός, που είχε πάρει τη χαριστική βολή στο πρόσωπο και πέθανε αργότερα εξ’ αιτίας της. Ταυτόχρονα από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως του σπιτιού του Ι. Μελισσουργού οι Γερμανοί παρέλαβαν όλους τους κρατουμένους 32 άνδρες, γυναίκες και παιδιά και τους οδήγησαν λίγο δεξιότερα από τον τόπο εκτελέσεως των προηγουμένων. Εκεί άρχισαν να τους τουφεκίζουν μα δεν πρόλαβαν να εκτελέσουν παρά ένα μονάχα άνδρα και 6 γυναίκες γιατί γίνηκε σύγχυση στους εκτελεστές από την καταιγιστική βολή που αναφέραμε πως τους έκαμαν οι Αυστραλοί.
Στις 7:00 το πρωί της επομένης μέρας, οι άγριοι αυτοί λύκοι του βορρά που ήρθαν να ρουφήξουν το αίμα της Κρήτης, πήραν από το καφενείο του Δουλουμπέκη τους κρατούμενους 16 γέροντες ανάμεσά τους και ένας υπερενενηκοντούτης τυφλός, και τους εκτέλεσαν στον ίδιο τόπο με τους παραπάνω. Οι εκτελέσεις αυτές 58 κρητικών, γίνηκαν ως αντίποινα στον πληθυσμό των Μυσσιρίων, γιατί τους πολέμησαν με άφθαστη παλικαριά στη Μάχη της Κρήτης, στη διάρκεια της οποίας ο μαρτυρικός αυτός τόπος έπαθε και τρομερές καταστροφές από τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς.
Από τους εκτελεσθέντες αυτούς οι 31 της 23η Μαΐου ρίχτηκαν σε ένα πηγάδι της περιοχής, οι δε 17 που τουφεκίστηκαν την επόμενη ημέρα, εκάηκαν από τους απαίσιους εκτελεστές τους, αφού καταβρέχτηκαν με βενζίνη τα πτώματά τους…
Έτσι ξετυλίχτηκε το φρικτό αυτό δράμα στα Μυσσίρια της Ρεθύμνης και μάλιστα ενώ δεν είχε καταληφθεί ολοκληρωτικά το νησί μας.
α/α Ονοματεπώνυμο Κατοικία Τρόπ. θανατώσεως Ηλικία Επάγγελμα
1. Σιράγας Ιωάννης του Νικ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 59 Βιβλιοχαρτοπώλης, Πράκτωρ Εφημερίδων Ελλ. Τύπου
2. Μπουμπουλάκης Αναξαγόρας Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 37 Εφ. Χωροφύλαξ
3. Μπριλλάκης Εμμ. Αντ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 55 Έμπορος
4. Βογιατζάκης Αντώνιος Εμμ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 70 Εργολάβος
5. Καλομενόπουλος Χαριτ. Μιχ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 30 Υπ. Λιμ. Ταμείου
6. Ηλιακάκης Μιχαήλ Δ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 47 Κουρέας
7. Τουρνάκης Ευάγγελος Ιωαν. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 34 Τραπεζ. Υπάλληλος
8. Καλαϊτζιδάκης Νικόλαος ή Δερβίσης Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 60 Λεμβούχος
9. Σαραντινάκης Αντώνιος Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 60 Ταχυδρόμος
10. Γεωργατζιάν Αρτίν Οχάν Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 24 Οδοντοτεχνίτης
11. Νταναδάκης Νικ. Εμμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 60 Σιδηρουργός
12. Σταράκης Νικ. Γεωργ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 23 Υδραυλικός
13 Στεφανουδάκης Εμμ. Νικ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 63 Κρεοπώλης
14. Κουμεντεδάκης Σπυρ. Του Ηλία Περιβόλια Ετυφεκίσθη 90 Σιδηρουργός
15. Μιχελιδάκης Κων. του Νικ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 40 Γεωργός
16. Χατζηδάκης Γεώργ. του Ι. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 56 Πλαν. Έμπορος
17. Κατσαδωράκης Νικ. Του Α. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 62 Κτίστης
18. Πετρακάκης Δημ. Εμμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 73 Εργατικός
19. Πετρακάκης Γεώργ. του Δήμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 39 Επιπλοποιός
20. Σαββάκης Γρηγόριος Περιβόλια Ετυφεκίσθη 70 Σιδηρουργός
21. Τζεβράκης Ιωάνν. του Δημ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 41 Ιχθυοπώλης
22. Μαριόλος Εμμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 60 Αρτοποιός
23. Μανουσάκης Ιωάννης του Νικ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 38 Γεωργός
24. Καστρινός Αντων. του Ι. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 20 Ξυλουργός
25. Καλαϊτζιδάκης Νικ. του Γεωργ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 28 Στρατιώτης
26. Αναστάσιος Χαρ. του Εμμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 30 Ιδιωτ. Υπάλληλος
27. Κοντόπουλος Ιωάννης Περιβόλια Ετυφεκίσθη 70 Οινοπώλης
28. Πολυχρονάκης Εμμ. του Ι. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 44 Κτίστης
29. Κουμιωτάκης Μάρκος του Εμμ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 17 Εργατικός
30. Καλαϊτζιδάκης Χρήστος του Κ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 60 Παντοπώλης
31. Κουμεντάκης Εμμ. του Π. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 60 Σιδηρουργός
32. Χανιωτάκης Αγγελής του Μ. Περιβόλια Ετυφεκίσθη 72 Κηπουρός
33. Τζαγκαράκης Μιχαήλ Περιβόλια Ετυφεκίσθη 65 Κουρέας
34. Ψυχουντάκης Πέτρος του Γ. Περιβόλια Από βόμβες 60 Υποδηματοποιός
35. Ψυχουντάκη Μαργαρώ Περιβόλια Από βόμβες 60 Οικιακά
36. Ψυχουντάκη Παρασκευή Περιβόλια Από βόμβες 30 Οικιακά
37. Καμπουράκη Μαρία του Εμμ. Περιβόλια Από βόμβες 28 Οικιακά
38. Καμπουράκη νήπιον Περιβόλια Από βόμβες – –
39. Σκαρβέλης Δημήτριος του Ι. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 23 Σμηνίτης
40. Μιχαηλίδης Θεοχάρης του Ν. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 70 Γεωργός
41. Μιχαηλίδης Κωνσταντίνος του Θ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 38 Γεωργός
42. Τζιώτης Εμμ. του Εμμ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 38 Γεωργός
43. Μουτάφης Γεώργιος του Β. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 60 Γεωργός
44. Μουτάφης Νικόλαος του Ι. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 35 Γεωργός
45. Σουσάρης Νικόλαος του Κ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 57 Γεωργός
46. Κόλλιας Γεωργός Ν.Μ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 38 Παντοπώλης
47. Μπαλωματάς Παναγιώτης Χ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 16 Γεωργός
48. Λύκος Ευάγγελος Μισσίρια Ετυφεκίθη 50 Γεωργός
49. Δρανδάκης Μιχαήλ Λ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 17 Γεωργός
50. Δούσμανης Ιωάννης Δ. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 45 Γεωργός
51. Καραμανλής Αναστάσιος Π. Μυσσίρια Ετυφεκίθη 21 Γεωργός
52. Δροσάκης Δημ. του Β. Χαμαλεύρι Ετυφεκίσθη 25 Τραπεζ. Υπάλληλος
53. Μοσχάκης Εμμ. του Ι. Τζανακιανά Ετυφεκίσθη 29 Υποδηματοποιός
54. Παπαγιαννάκης Γεώργιος Ν. Ακτούντα Ετυφεκίσθη 26 Ανθ/λοχαγός
55. Μανουράς Μιχαήλ Μ. Ανώγεια Ετυφεκίσθη 29 Λοχίας
56. Πουπάκης Γεώργιος Ι. Περβόλια Εκτελέστηκε 23 Υποδηματοποιός
57. Καλογεράκης Νικόλαος Μιχ. Εκτελέστηκε 28 Γεωργός
58. Καλογεράκης Γεώργιος του Δ. Ετυφεκίσθη 29 Στρατιώτης
59. Καλογεράκης Ανδρέας του Δ. Ετυφεκίσθη 26 Στρατιώτης
60. Μαρούλης Μιλτιάδης του Ν. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 54 Γεωργός
61. Χριστοφοράκης Ιωάννης Αγ. Ειρήνη Ετυφεκίσθη 23 Γεωργός
62. Πετράκης Εμμ. του Ι. Σωματάς Ετυφεκίσθη 38 Γεωργός
63. Μπαρμπούνης Εμμ. του Γ. Ασή Γωνιά Ετυφεκίσθη 40 Γεωργός
64. Ντινιακός Ιωάννης Γ. Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 56 Γεωργός
65 Καραμανώλης Παναγιώτης Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 30 Ιδιωτ. Υπάλληλος
66. Μουστάκας Αθανάσιος Ρέθυμνο Από σφαίρα 58 Γεωργός
67. Δρανδάκης Παναγιώτα Λ. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 20 Οικιακά
68. Δελή Κωνσταντίνα Αριστ. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 50 Οικιακά
69. Δελή Αναστασία του Χρ. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 20 Οικιακά
70. Παπαδοπούλου Αγγελική Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 28 Οικιακά
71. Δούσμανη Δέσποινα Αν. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 70 Οικιακά
72. Μελισσουργού Αναστασία Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 60 Οικιακά
73. Μπαρδάκη Ευτυχία Περιβόλια Ετυφεκίσθη 53 Οικιακά
74. Φράγκου Χρυσή του Δημ. Μυσσίρια Ετυφεκίσθη 95 Οικιακά
75. Ντινιακού Λασκαρίνα Καστελλάκια Ετυφεκίσθη 65 Οικιακά
76. Βαρδάκη Αγγελική Καστελλάκια Ετυφεκίσθη 53 Οικιακά
77. Κατσούγκρη Μαρία χήρα Περιβόλια Ετυφεκίσθη 90 Οικιακά
78. Κουμεντεδάκη Ζαχαρένια Περιβόλια Ετυφεκίσθη 85 Οικιακά
79. Δασκαλάκη Ευαγγελία Κ. Περιβόλια Από σφαίρες 60 Οικιακά και μαμή
80. Κατσάνη Δέσποινα Α. Καστελλάκια Ετυφεκίσθη 56 Οικιακά
81. Καλιούρη Σοφία Νικ. Πλατανιά ; 59 Οικιακά
82. Καργάκη Περσεφώνη Ρέθυμνο Ετυφεκίσθη 45 Οικιακά
83. Παράσχος Πέτρος Μυσίρια Ετυφεκίσθη 75 Γεωργός
84. Παράσχου Άννα Μισίρια Ετυφεκίσθη 70 Οικιακά
85. Κατσούλη Μαρία Μισίρια Ετυφεκίσθη 81 Οικιακά
Κύρια πηγή πληροφοριών οι ονομαστικοί πίνακες φονευθέντων του Δήμου Ρεθύμνης με ημερομηνίες-χρονολογίες.
1ος πίνακας Ρέθυμνο 1947.
2ος πίνακας Ρέθυμνο 20 Ιουνίου 1960.
Η δεκαήμερη Μάχη της Κρήτης -χρόνος που οι Γερμανοί χρειάστηκαν για να την καταπατήσουν, ισοδυναμεί με εξάμηνη, γιατί οι μεγάλες απώλειες των Γερμανών έκαμαν την Γερμανία να αναβάλει επί ένα εξάμηνο την εκστρατεία της προς την Ανατολή…
Η Μάχη αυτή, στοίχισε στην Γερμανία 750 περίπου αεροπλάνα βομβαρδιστικά-αναγνωριστικά-καταδιωκτικά-οπλιταγωγά και ανεμοπλάνα πολλά μεταγωγικά και μερικά συνοδευτικά πολεμικά της Ιταλίας και περί τους 25.000 άνδρες νεκρούς-τραυματίες και λοιπούς από τους οποίους 6.000 περίπου διαλεκτοί αλεξιπτωτιστές.
Το θεωρούμενο ως αήττητο όπλο των αλεξιπτωτιστών δοκιμάστηκε στην Κρήτη και είναι χαρακτηριστικό ότι δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ πια σε μεγάλες επιχειρήσεις.
Ο ίδιος ο Χίτλερ ομολόγησε: «Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες ημέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν». Όμως το όπλο αυτό, ειδικά για την Κρήτη και το Ρέθυμνο απέβη μοιραίο.
Οι Γερμανοί σε αντίποινα για την ηρωική αντίσταση που δέχτηκαν από τον άμαχο πληθυσμό, προέβησαν σε ομαδικές εκτελέσεις που τελικά αποτέλεσαν το κατάπτυστο στίγμα στην πολεμική ιστορία της Ανθρωπότητας.
