Στην τελική ευθεία για ν’ ανοίξουν επίσημα οι διαδικασίες διαδοχής του Αρχιεπισκόπου Κρήτης

Προς την τελική ευθεία για ν’ ανοίξουν επίσημα οι διαδικασίες διαδοχής του Αρχιεπισκόπου Κρήτης, βαίνουν η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Εντός της τρέχουσας εβδομάδας, αναμένεται οι 3 γιατροί εγνωσμένου κύρους που ορίστηκαν να εξετάσουν και να γνωμοδοτήσουν επί της κατάστασης της υγείας του Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου, να παραδώσουν τα πορίσματά τους στον πρόεδρο Πρωτοδικών Ηρακλείου. Καθένας εξ αυτών θα αποφαίνεται στο πόρισμά του για το εάν ο Αρχιεπίσκοπος μπορεί ή όχι να ασκεί τα καθήκοντά του.

Πρόκειται για τρεις καθηγητές Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, οι οποίοι προ είκοσι περίπου ημερών αφού ορκίστηκαν ενώπιον του Δικαστή, επισκέφθηκαν δυο τουλάχιστον φορές τον Αρχιεπίσκοπο, καθένας ξεχωριστά, και τον υπέβαλλαν σε διάφορες εξετάσεις έτσι ώστε να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους.

Στην περίπτωση που οι γιατροί στις γνωμοδοτήσεις που θα καταθέσουν στον πρόεδρο Πρωτοδικών αποφαίνονται ότι ο κ. Ειρηναίος δεν δύναται να ασκήσει τα ποιμαντικά του καθήκοντα, τότε θα ανάψει το πράσινο φως προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την διαδοχή του, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει σύμφωνη γνώμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο και έχει την απόλυτη δικαιοδοσία επί της εκλογής νέου Αρχιπεπισκόπου.

Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος Πρωτοδικών θα διαβιβάσει τα ιατρικά πορίσματα στην Ιερά Σύνοδο, και μέχρι την εκλογή και την εγκατάσταση νέου Αρχιεπισκόπου, καθήκοντα Τοποτηρητή της Αρχιεπισκοπής θα αναλάβει ο αρχαιότερος από τους οκτώ εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης, που είναι ο Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, κ.κ. Ειρηναίος. Εάν η θέση του Αρχιεπισκόπου χαρακτηριστεί «χηρεύουσα», ο Τοποτηρητής άμεσα θα πρέπει να ανακοινώσει την «χηρεία» του αρχεπισκοπικού θρόνου τόσο στο Οικουμενικό Πατριαρχείο όσο και στην Ελληνική κυβέρνηση με επιστολή στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Από την στιγμή που ενημερωθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο και συμφωνήσει-αποφασίσει για την «χηρεία» του Αρχιεπισκοπικού θρόνου, θα δρομολογηθούν τα προβλεπόμενα. Μέσα σε χρονικό περιθώριο ενός μήνα από την Πατριαρχική απόφαση, θα συνέλθει η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης. Στην Συνεδρία αυτή, υπό την προεδρία του Τοποτηρητή, χωρίς διακοπή, θα πρέπει να καταρτίσει η Σύνοδος με μυστική ψηφοφορία, το τριπρόσωπο για την εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης, από τους οκτώ εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης.

Σημειώνεται ότι δεν κατατίθενται υποψηφιότητες από ενδιαφερόμενους για τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο Μητροπολίτες. Σε ψηφοδέλτιο θα αναγράφονται τα ονόματα και των οκτώ Μητροπολιτών- Μελών της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου και από τους τρεις πλειοψηφίσαντες θα εκλέξει η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου το νέο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.

Οι διαδικασίες διαδοχής δεν είναι τόσο χρονοβόρες. Εκείνο όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να γίνουν με τον απόλυτα νόμιμο τρόπο, να προσεχθεί η κάθε λεπτομέρεια ακριβώς έτσι όπως προβλέπεται από τον Καταστατικό Χάρτη, γιατί ένα μικρό λάθος να σημειωθεί τότε μπορεί η διαδικασία να πάει πολύ πίσω.

Εάν υποθέσουμε ότι μέχρι τις 25 Νοεμβρίου, που μάλλον θα είναι νωρίτερα, το Πατριαρχείο δώσει το «πράσινο φως», η συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης για την κατάρτιση του τριπρόσωπου, θα γίνει μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου. Και ύστερα, η εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου από το Πατριαρχείο, θα γίνει στην πρώτη Σύνοδο του Ιανουαρίου, που έχει προγραμματιστεί κατά πληροφορίες, την επομένη των Φώτων.

Αν πάλι η εκλογή του τριπρόσωπου γίνει αργότερα, τον Ιανουάριο δηλαδή, η εκλογή Αρχιεπισκόπου θα γίνει από το Πατριαρχείο στην πρώτη Σύνοδο του Φεβρουαρίου.

Για πρώτη φορά δεν ορίζεται το τριπρόσωπο από την κυβέρνηση

Η διαδικασία εκλογής νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, όποτε κι αν γίνει αυτή, θα αποτελέσει σταθμό για την Εκκλησία της Κρήτης. Αυτό, διότι για πρώτη φορά το τριπρόσωπο δεν θα το προτείνει η Ελληνική Κυβέρνηση αλλά θα συνταχθεί κατόπιν της ψηφοφορίας μεταξύ των ιδίων των Μητροπολιτών.

Η τελευταία εκλογή Αρχιεπισκόπου με βάση το βασιλικό Διάταγμα του 1961 που όριζε το Υπουργείο Παιδείας και άρα την κυβέρνηση να προτείνει κατά το δοκούν τους τρεις Μητροπολίτες εκ των οποίων το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα επέλεγε τον ένα, ήταν αυτή του νυν Αρχιεπισκόπου κ. Ειρηναίου στις 30 Αυγούστου 2006. Η ενθρόνισή του είχε πραγματοποιηθεί στις 24 Σεπτεμβρίου 2006. Σημειωτέον, είχε διαδεχθεί τον Αρχιεπίσκοπο Τιμόθεο. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ειρηναίος έχει γεννηθεί στις 9 Αυγούστου 1933 στο Μιξόρρουμα του Δήμου Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης.

Η διαδικασία εκλογής Αρχιεπισκόπου Κρήτης, άλλαξε με νόμο το 2014.

Το άρθρο 19 του ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» για την εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης (Μητροπολίτης ήταν τότε) όριζε τα εξής:

«Η Κυβέρνησις δια του επί της εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Υπουργού, εντός τεσσαράκοντα ημερών από της χηρείας του Μητροπολιτικού θρόνου Κρήτης, προτείνει εις την Ιεράν Σύνοδον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τρεις εκ των ενεργεία Επισκόπων Κρήτης, η δε Ιερά Σύνοδος εντός μηνός από της λήψεως της προτάσεως, εκλέγει ένα εκ των προτεινομένων ως Μητροπολίτη Κρήτης και αναγγέλλει τούτο εις τε την Ιεράν Επαρχιακή Σύνοδον Κρήτης και δια του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων εις την Κυβέρνησιν».

Το άρθρο 19

Με το Ν.4310/2014,αντικαταστάθηκε το παραπάνω άρθρο και επήλθε η νέα διαδικασία κατάρτισης του τριπροσώπου χωρίς η κυβέρνηση να ορίζει τα της Εκκλησίας της Κρήτης.

Πολλά έχουν γραφτεί, αρκετά άλλα έχουν ακουστεί για τους Μητροπολίτες «φαβορί», διαδόχους του Αρχιεπισκοπικού θρόνου. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, υποψηφιότητες για την εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου δεν προβλέπονται. Στο ψηφοδέλτιο θα αναγράφονται τα ονόματα και των 8 Μητροπολιτών, που είναι οι:

Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίος, Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος, Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέας, Πέτρας και Χερρονήσου κ. Γεράσιμος, Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός, Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλος.

Καθένας τους θα ψηφίσει τρεις εκ των υπολοίπων 7 Μητροπολιτών, της επιλογής τους, και θα προκριθούν οι πρώτοι τρεις σε ψήφους. Αυτό είναι το ονομαζόμενο τριπρόσωπο. Εξ αυτών των τριών, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου θα εκλέξει τον ένα ως νέο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.

Ειδικά το τελευταίο διάστημα, από τις 18 Οκτωβρίου όταν και ενεργοποιήθηκε το άρθρο 39, παράγραφος 2, του Ν. 4149/1961 «Περί Καταστατικού Χάρτου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας» με τον ορισμό της τριμελούς Επιτροπής ιατρών, από σεβασμό και στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου κ. Ειρηναίου και προς τις προβλεπόμενες διαδικασίες, οι τόνοι έχουν πέσει, οι διαρροές έχουν κατά κάποιο τρόπο σταματήσει και οι Ιεράρχες αρνούνται να κάνουν σχόλια ή δηλώσεις τελούν σιωπηλά εν αναμονή των εξελίξεων.

 Ποια είναι η διαδικασία εκλογής Αρχιεπισκόπου Κρήτης

Για την διαδικασία κατάρτισης του τριπρόσωπου, συνοπτικά προβλέπονται τα παρακάτω:

• Αμέσως μετά τη χηρεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και μέχρι την εκλογή και την εγκατάσταση Αρχιεπισκόπου, καθήκοντα Τοποτηρητή αυτής αναλαμβάνει ο Αρχιερέας, ο οποίος έχει τα πρεσβεία αρχιερωσύνης από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης. Ο Τοποτηρητής ανακοινώνει αμελητί τη χηρεία του Αρχιεπισκοπικού θρόνου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην Ελληνική Κυβέρνηση με επιστολή στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων.
• Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης συνέρχεται εντός προθεσμίας ενός (1) μήνα από τη χηρεία του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου Κρήτης, σε μόνη συνεδρία, χωρίς διακοπή, στην αίθουσα συνεδριάσεων της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου υπό την προεδρία του Αρχιερέως, ο οποίος έχει τα πρεσβεία Αρχιερωσύνης, με σκοπό την κατάρτιση, με μυστική ψηφοφορία, του τριπροσώπου για την εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης. Η πρόσκληση προς τα μέλη της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου, πρέπει να επιδίδεται προς αυτά με απόδειξη τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες πριν την ορισθείσα ημερομηνία της συνεδρίας.
• Ο Προεδρεύων (ο Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων)και ο Γραμματέας(ο νεώτερος εκ των Μητροπολιτών), αφού διαπιστώσουν ότι η ψηφοδόχος είναι κενή, τη σφραγίζουν με ισπανικό κερί και θέτουν πάνω σε αυτή την σφραγίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου και ο Προεδρεύων καλεί τους Αρχιερείς, αρχής γινομένης από τον νεώτερο κατά τα πρεσβεία, να προσέλθουν και να ψηφίσουν. Ο καλούμενος να ψηφίσει, παραλαμβάνει από τον Γραμματέα το φάκελο και το ψηφοδέλτιο και αποσύρεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ώστε να μην είναι ορατός από τους άλλους παρισταμένους και σημειώνει με μελάνη μαύρου ή κυανού χρώματος υποχρεωτικώς τρία ονόματα επιλογής του, με σταυρό στην αρχή κάθε ονόματος και υπογράφει στη σχετική κατάσταση ψηφισάντων. Τα ψηφοδέλτια τοποθετούνται σε φακέλους, οι οποίοι σφραγίζονται χωρίς να αναγράφεται ο,τιδήποτε σε αυτούς. Οι φάκελοι παραδίδονται στον Προεδρεύοντα Αρχιερέα, ο οποίος και τους μονογράφει. Στη συνέχεια, τοποθετούνται από τον Γραμματέα στην ψηφοδόχο. Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας, ο Προεδρεύων αποσφραγίζει την ψηφοδόχο και έναν προς έναν τους φακέλους, ελέγχει και μονογράφει τα ψηφοδέλτια, τα οποία αριθμούνται με τη σειρά εξαγωγής τους από την ψηφοδόχο, εκφωνεί τα ονόματα που έχουν σημειωθεί με σταυρό σε κάθε ψηφοδέλτιο και ο Γραμματέας καταχωρίζει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας σε σχετικό πρακτικό, αναγράφοντας έναντι του ονόματος κάθε ψηφισθέντος τους αριθμούς των ψηφοδελτίων, με τα οποία ψηφίσθηκε.

Σύμφωνα με το πρακτικό διαλογής των ψηφοδελτίων ανακηρύσσονται ως υποψήφιοι για την εκλογή στη θέση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης οι τρεις πρώτοι, οι οποίοι πλειοψήφησαν. Σε περίπτωση ισοψηφίας γίνεται κλήρωση μεταξύ εκείνων, οι οποίοι ισοψήφησαν.

• Ο Γραμματέας συντάσσει το σχετικό Πρακτικό, το οποίο υπογράφεται από τον Προεδρεύοντα και από όλους τους μετέχοντες της συνεδρίας Αρχιερείς και ο Προεδρεύων υποβάλλει αυθημερόν στον Οικουμενικό Πατριάρχη το καταρτισθέν Τριπρόσωπο, προκειμένου από αυτό η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου να εκλέξει τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.

Ταυτόχρονα, και πάλιν αυθημερόν, ο Προεδρεύων με επιστολή του στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων γνωστοποιεί στην Ελληνική Κυβέρνηση το καταρτισθέν Τριπρόσωπο δηλώνοντας ότι υπεβλήθη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο δια τα κατ’ αυτό περαιτέρω.

• Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατά την πρώτη Συνεδρία της, μετά από τη λήψη της προτάσεως, εκλέγει έναν εκ των προτεινομένων τριών υποψηφίων Αρχιεπίσκοπο Κρήτης και ανακοινώνει το όνομα του εκλεγέντος στον Προεδρεύοντα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και ενημερώνει σχετικά την Ελληνική Κυβέρνηση.

Εκτιμάται πως η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου θα συνεδριάσει και θα εκλέξει νέο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2022.