Στη Μαδρίτη τα μάρμαρα αστράφτουν

Τότε πρόσεξα ότι τα γιλέκα τους έγραφαν: Compro οro. Έστρεψα τα μάτια μου ψηλά, για να φωτογραφίσω ένα όμορφο κτήριο, και στα μπαλκόνια του πρώτου ορόφου είδα την ίδια επιγραφή: Compro oro. Προχωρώντας έφτασα στην πλατεία της Πουέρτα ντελ Σολ και συνάντησα πάλι την ίδια εικόνα και τις ίδιες επιγραφές, όπως και στους γειτονικούς δρόμους: Compro oro, δηλαδή Αγοράζω χρυσό. Βρισκόμουν στην καρδιά της Μαδρίτης. Την προσοχή μου τράβηξε ακόμη μια μεγάλη ουρά από πολίτες που είχε σχηματιστεί μπροστά σ’ ένα κιόσκι στην άκρη της πλατείας, όπου μπορούσε κανείς να παίξει λόττο και στοιχήματα. Την επομένη έπεσα πάνω σε μια μαχητική διαδήλωση γιατρών που είχε οργανωθεί στην ίδια πλατεία.
Θα μπορούσα ν’ απαριθμήσω και άλλες ομοιότητες με την Ελλάδα αλλά, για να μην βαυκαλιζόμαστε ότι ταυτιζόμαστε με τους Ισπανούς, θα σταθώ σε μια τεράστια διαφορά με τη μεγάλη αυτή χώρα, κοιτάζοντας πίσω από τα φαινόμενα και τις εκδηλώσεις της κρίσης. Η Μαδρίτη είναι γεμάτη από αρχιτεκτονικά και γλυπτικά μνημεία ιδιαίτερου κάλλους, μια λαμπρή πολιτισμική κληρονομιά που καλύπτει χρονικό διάστημα πολλών αιώνων. Παρά τη συχνότητα και τη βιαιότητα των διαδηλώσεων, κανένας πολίτης δεν διανοήθηκε να πυρπολήσει ή να βανδαλίσει τα μνημεία της πόλης του, να χρωματίσει ή να ακρωτηριάσει τα αγάλματα, να καλύψει με γκράφιτι τις επιφάνειες των ιστορικών του κτηρίων. Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν επίδοξο βάνδαλο είναι τα πάλλευκα αγάλματα βασιλέων και ηγετών που κοσμούν τους κήπους της Μαδρίτης και αφηγούνται την ιστορία της Ισπανίας από την εποχή των Ρωμαίων, των Βανδάλων και των Βησιγότθων. Εντούτοις δεν φέρουν επάνω τους ούτε ίχνος από χρώμα και δεν εμφανίζουν καμιά φθορά, εκτός από τις αναπόφευκτες φθορές που προκαλεί το πέρασμα του χρόνου.
Τα ακριβώς αντίθετα συμβαίνουν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Ειδικά το ιστορικό κέντρο της Αθήνας παρουσιάζει σήμερα τη θλιβερότερη και αποκρουστικότερη εικόνα της μεταπολιτευτικής περιόδου, ως προς τους εμπρησμούς, τις καταστροφές και τη ρύπανση των μνημείων του αλλά και των λοιπών κτηρίων και κατασκευών του δημόσιου χώρου.
Είμαστε μια κοινωνία που παράγει όλο και περισσότερους βανδάλους, κι αυτό για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Η επίσημη πολιτεία αδιαφορεί. Τα κόμματα στην καλύτερη περίπτωση δεν δίνουν δεκάρα για το πρόβλημα και στη χειρότερη περίπτωση σπεύδουν να δικαιολογήσουν τους βανδάλους και τους βανδαλισμούς, με το επιχείρημα ότι οι νέοι καταστρέφουν κάθε τι που βρίσκουν μπροστά τους, επειδή είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Και τότε που δεν υπήρχε κρίση δεν αντικρίζαμε τέτοια φαινόμενα;
Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει το πρόβλημα και, κατά συνέπεια, δεν παρεμβαίνουν στις τάξεις τους ούτε κινητοποιούνται δημόσια, παρά το γεγονός ότι οι βανδαλισμοί εμφανίζονται συχνότατα στις σχολικές εγκαταστάσεις μετά από καταλήψεις – η ΟΛΜΕ κινητοποιείται μόνο για τους αντίθετους σκοπούς, όπως εναντίον της αξιολόγησης, που θα μπορούσε υπό όρους να αναβαθμίσει ποιοτικά την εκπαίδευση. Τα σχολεία είναι ο πρώτος και σημαντικότερος δημόσιος χώρος με τον οποίο τα παιδιά και οι έφηβοι έρχονται σε καθημερινή επαφή και όπου κοινωνικοποιούνται. Δυστυχώς τα δικά μας σχολεία γεννούν βανδάλους. Φαντάζεστε ότι, αν οι δάσκαλοι και οι καθηγητές εκπαίδευαν συστηματικά τους μαθητές τους με τις αξίες του σεβασμού στην πολιτισμική κληρονομιά, στα μνημεία, στην ιστορία του τόπου και στον δημόσιο χώρο, δεν θα είχαν περιοριστεί δραστικά τα θλιβερά φαινόμενα που περιέγραψα παραπάνω;
Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Στα ζητήματα που αφορούν στον σεβασμό προς το πολιτισμικό, το ιστορικό αλλά και το φυσικό περιβάλλον είμαστε οι τελευταίοι των τελευταίων στην Ευρώπη και, αν έφευγε ο πάτος, θα καταλήγαμε εκεί που μας αξίζει, δηλαδή στην άβυσσο. Οι οικονομικές κρίσεις έρχονται και παρέρχονται, τα καθεστώτα αλλάζουν (δείτε και τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης), αλλά η πολιτισμική συνείδηση διατηρείται όπου υπάρχει. Όπου δεν υπάρχει, είναι αδύνατο να δημιουργηθεί ως εκ θαύματος. Όσο για τους υπερήφανους Έλληνες που βλέπουν αφ’ υψηλού τους εξ Ανατολών γείτονές μας, τους συνιστώ μιαν επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη.