Πέντε χρόνια τώρα η σχέση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διαταραγμένη. Βρίσκεται σε διαρκή δοκιμασία εξαιτίας της κρίσης. Οι προσπάθειες που είχαν γίνει για να αποκατασταθεί η κανονικότητα ανακόπηκαν από το κυβερνητικό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Η μνημονιακή στροφή του δεν συνοδεύτηκε από την ανατοποθέτηση της πολιτικής έναντι των εταίρων. Η δυστοκία να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις που αναλάβαμε διευρύνει την απόσταση μας από την Ευρώπη.
Οι συνεχείς αμφιταλαντεύσεις, αμφισημίες δημιουργούν ερωτηματικά για τη δυνατότητα εναρμόνισής μας με τους κοινοτικούς κανόνες και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Μάλιστα, δεν περιορίζονται στη διαχείριση των μνημονιακών δεσμεύσεων. Χαρακτηριστικός ήταν ο τρόπος αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης. Οι εθνολαϊκιστικές εμμονές μάς έφεραν κοντά στην έξοδο από τη Σένγκεν, διευρύνοντας το χάσμα. Στην ουσία εμφανιζόμαστε να επιζητούμε ειδική σχέση με την Ευρώπη, αντιστρατευόμενοι την ιδιότητα του πλήρους μέλους. Έτσι, αντιμετωπιζόμαστε ως ιδιάζουσα περίπτωση και οδηγούμαστε στη μεθόριο.
Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός δεν επιχειρεί να συγχρονιστεί με την Ευρώπη. Οι παλινωδίες της οφείλονται μόνο στις ιδεοληψίες; Στα κατάλοιπα της αντιμνημονιακής ρητορικής; Στον εγκλεισμό της στο ιδεολόγημα των κόκκινων γραμμών; Η στάση της σαφώς επηρεάζεται απ’ όλα αυτά. Η θέση που πρόσφατα υποστήριξε ο Αλέξης Τσίπρας περί «εθνικού μετώπου έναντι των δανειστών» και η δήλωσή του ότι είναι έτοιμος να ξανασυγκρουστεί απέχουν παρασάγγας από αυτό που θα αποκαλούσαμε «ευρωπαϊκό προσανατολισμό». Ενέχουν το στοιχείο της αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας.
Ταυτόχρονα η κυβέρνηση σ’ αυτή τη χρονική περίοδο που καλείται να υλοποιήσει το τρίτο μνημόνιο ασφυκτιά. Εμφανίζει συμπτώματα σύγχυσης. Δείχνει να παλινδρομεί σε αντιλήψεις που βρίσκονται σε διάσταση με την ανάγκη εξευρωπαϊσμού της χώρας μας. Η παρουσία μας στην Ευρώπη δεν αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία να άρουμε την οικονομική, διοικητική και κοινωνική υστέρηση, συγκλίνοντας με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Αντίθετα, μετατρέπεται σε αντικείμενο μικροπολιτικής αξιοποίησης. Θέλοντας οι κυβερνώντες να συγκαλύψουν την υπαναχώρησή τους σε καίρια ζητήματα προσπαθούν να ζεστάνουν τη σχέση τους με το εκλογικό σώμα. Εξ ου και οι ταρζανιές, οι εθνοκεντρικές κορώνες, οι διακηρύξεις περί εθνικής αξιοπρέπειας και λαϊκής κυριαρχίας.
Αυτοπαγιδευμένη σε τακτικισμούς και σε κοντόφθαλμες πολιτικές η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αρέσκεται σε παιχνίδια ακραίου εθνολαϊκισμού. Αντί να αναζητά μακροπρόθεσμα οφέλη, επιζητά εφήμερες και πρόσκαιρες εντυπώσεις, επιτείνοντας την απόκλιση με την Ευρώπη. Η αμφισβήτηση της συμφωνίας και η επαναδιαπράγματευσή της δεν συνάδει με καμία ευρωπαϊκή στρατηγική. Ωστόσο, η αποφόρτιση και ανάπλαση των σχέσεων με τους εταίρους είναι εκ των ων ουκ άνευ για την ανόρθωση της χώρας, αλλά και τις αντοχές του Αλέξη Τσίπρα.
* Ο Γιώργος Πανταγιάς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας POLITY AE
