Του ΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΒΥΖΙΡΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η Χώρα του Ποτέ είναι το μαγικό καταφύγιο του παιδικού ήρωα Πίτερ Παν. Το δημιούργημα του Σκωτσέζου συγγραφέα J.M. Barrie είναι μία χώρα μαγική, όπου η έννοια του χρόνου είναι ασαφής και απροσδιόριστη, η έννοια της ηθικής διφορούμενη και νεφελώδης, ενώ οι κάτοικοί του δεν μεγαλώνουν ποτέ. Πιθανόν να είναι σύμπτωση, αλλά κάθε φορά που έχουμε στη χώρα μας «ακραία» καιρικά φαινόμενα ή έκτακτες καταστάσεις, η Ελλάδα θυμίζει έντονα τη Χώρα του Ποτέ. «Μπάλος», «Ιανός», «Μήδεια», «Ελπίδα» και πλείστες άλλες φυσικές και μη καταστροφές που έχουν πλήξει τη χώρα, παράγουν ένα συνεπέστατα επαναλαμβανόμενο πρότυπο.
Στη Χώρα τους Ποτέ, προ του κάθε φαινομένου ή συμβάντος έχουμε συσκέψεις συναρμόδιων φορέων, προγραμματισμούς και «πανέτοιμους» κρατικούς μηχανισμούς. Ως εδώ καλώς· το πρόβλημα όμως είναι ότι και εκ των υστέρων παρατηρούνται με απόλυτη συνέπεια οι ίδιες αποτυχίες και αστοχίες, ακολουθούμενες από βαρετά επαναλαμβανόμενες δηλώσεις – πασπαρτού και μισές συγγνώμες. Στις πλημμύρες δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο αρμόδιος φορέας για τα αντιπλημμυρικά έργα και τον καθαρισμό φρεατίων και ρεμάτων, στις φωτιές ποιος σβήνει, ποιος εκκενώνει και ποιος συντονίζει και όσο για τα χιόνια μπορεί κανείς να ανατρέξει στην ειδησεογραφία των ημερών.
Στην εποχή του διαδικτύου είναι εύκολο να το διαπιστώσει κανείς αναζητώντας τα σχετικά ρεπορτάζ του παρελθόντος. Χιλιάδες συμπολίτες μας χωρίς ρεύμα, αποκλεισμένοι οδηγοί και ενίοτε δυστυχώς θύματα. Από το ναυάγιο του «Σάμινα», τις πλημμύρες της Μάνδρας, τις πυρκαγιές στο Μάτι και τα χιόνια στην Αττική, πόσο αλήθεια δρόμο έχουμε διανύσει ως Χώρα, ως οργανωμένο(;) Κράτος, ως Δημόσια Διοίκηση; Το αδιαμφισβήτητα σημαντικό επίτευγμα της μη απώλειας ανθρώπινων ζωών δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί παραμορφωτικά ως τις επαναλαμβανόμενες αποτυχίες του οργανωμένου κοινού μας βίου σε όλα τα επίπεδα: από το κεντρικό κράτος έως την τοπική αυτοδιοίκηση και τους ίδιους τους πολίτες.
Στη Χώρα του Ποτέ, τείνει να γίνει κανόνας να θέτουμε ως μέτρο επιτυχίας το πλήθος των θανάτων σε κάθε τέτοιο περιστατικό. Δυστυχώς όμως, πιθανότατα αυτό συμβαίνει όχι μόνο διότι κάθε τέτοια απώλεια θεωρείται τραγική, αλλά κυρίως διότι είναι λιγότερο διαχειρίσιμη πολιτικά και επικοινωνιακά· ιδιαίτερα εάν οι απώλειες αθροίζονται σε ένα και μόνο επεισόδιο.
Στη Χώρα του Ποτέ όμως οι πολίτες αρνούνται να ενηλικιωθούν και οι πολιτικοί αρνούνται να ωριμάσουν: Δεκατέσσερα χρόνια μετά το 2007, αν ήταν παλαιοκομματική πρακτική τα «τριχίλιαρα» του Κ. Καραμανλή στους πληγέντες από τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο, πως θα χαρακτηρίσει κανείς τα «διχίλιαρα» που «αιτήθηκε» στην ΑΕ διαχείρισης ο Κ. Μητσοτάκης για τους παγωμένους οδηγούς της Αττικής Οδού;
Στη Χώρα του Ποτέ, τα παιδιά μένουν για πάντα παιδιά χωρίς να μεγαλώνουν: πόσο διαφορετικοί ως πολίτες είναι αυτοί που έτρεξαν να καρπωθούν ως μη δικαιούμενοι την κρατική αρωγή στους πληγέντες από τις πυρκαγιές το 2007, από τους εργοδότες που αξιώνουν οι ίδιοι την αποζημίωση της Αττικής Οδού διότι το όχημα στο οποίο διανυκτέρευσε μέσα στα χιόνια ο υπάλληλος τους, ήταν εταιρικό και όχι προσωπικό, ή τους κουτοπόνηρους συμπολίτες μας που προσπάθησαν εκ των υστέρων να μπουν στην Αττική Οδό ώστε να διεκδικήσουν τη σχετική αποζημίωση;
Με αφορμή μία πραγματική τραγωδία στη «ναυτική» μας Χώρα πριν 22 χρόνια, ο τότε Πρωθυπουργός Κ. Σημίτης είχε πει από το βήμα της Βουλής «Αυτή είναι η Ελλάδα». Τότε τον έψεξαν καθώς ευθύνη των κυβερνώντων δεν είναι μόνο η διαπίστωση των προβλημάτων αλλά και η επίλυσή τους. Προφανώς θα ήταν στείρο και αντιπαραγωγικό να αγνοήσει κανείς την επιτυχή αντιμετώπιση ορισμένων κρίσεων από το Ελληνικό Κράτος όπως λ.χ. το μεταναστευτικό στον Έβρο. Ωστόσο, από το 2000 έχουν περάσει από το Πρωθυπουργικό αξίωμα οκτώ πολιτικοί (παραλείποντας τους υπηρεσιακούς) και με την εξαίρεση ορισμένων σημαντικών μεν λίγων δε, επιτυχιών, η νόρμα στην αντιμετώπιση τέτοιου είδους κρίσεων μοιάζει να είναι η αποτυχία. Συνεχίζει λοιπόν να είναι «Αυτή η Ελλάδα».
Παρεμπιπτόντως, οι χαρακτηρισμοί «ακραία» και «έκτακτα» χαρακτηρίζουν τα φαινόμενα τόσο για την ένταση όσο και για τη συχνότητα εμφάνισής τους. Καθώς διαπιστωμένα πλέον η σπανιότητά τους φθίνει, τα «έκτακτα» καιρικά φαινόμενα λαμβάνουν το χαρακτήρα του τακτικού. Κάθε καλοκαίρι είναι βέβαιο ότι θα έχουμε καύσωνες και πυρκαγιές και κάθε χειμώνα, χιόνια και πλημμύρες. Εισάγοντας στη συζήτηση και τα – εκ των πραγμάτων απρόβλεπτα – σεισμικά φαινόμενα, ας αναλογιστεί κανείς ότι 23 χρόνια μετά το μεγάλο σεισμό του 1999 στην Αττική, υπάρχουν ακόμα σεισμόπληκτοι συμπολίτες μας που στεγάζονται «προσωρινά» σε κοντέινερ· λίγοι μεν υπαρκτοί δε.
Στη Χώρα του Ποτέ, η μέχρι στιγμής εμπειρία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον. Εφ’ όσον η αποτυχημένη αντιμετώπιση αυτών των κρίσεων διαπιστώνεται στην πράξη ότι δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά κανόνα στη χώρα μας, δεν μπορεί παρά να αποτελεί συγχρόνως και ομολογία διαχρονικής (και διακομματικής) ανικανότητας.
Συνοψίζοντας λοιπόν τα παραπάνω, ίσως η Χώρα του Ποτέ όπου τίποτε δεν αλλάζει, να μην εδράζεται αποκλειστικά στον κόσμο της δημιουργικής μυθοπλασίας του Barrie ή στη φαντασία των παιδιών· ίσως ζει και βασιλεύει στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής Χερσονήσου.
* Ο Δρ. Δημήτρης Βυζιργιαννάκης, είναι διδάσκων στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης
