Του ΚΩΣΤΑ ΜΥΓΙΑΚΗ
Μια πρόσκληση του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνης, οδηγεί τα βήματά μου στο θέατρο «Ερωφίλη» στη Φορτέτζα, το βράδυ της Πέμπτης 29 Ιουνίου, για να τιμήσω κι εγώ, ο ταπεινός και μικρός, το Λύκειο Ελληνίδων, για την συμπλήρωση δράσης του, ενός αιώνα, που τόσο εύστοχα σε τελειότητα έχει σκηνοθετήσει η κ. Μαρία Σακκαδάκη-Σακαράκη, με τον τίτλο «Στιγμές, Στάλες Φωτός», Ένας Αιώνας Λύκειο των Ελληνίδων Ρεθύμνης.
Μετά το ανηφόρισμα προς το λόφο του Κάστρου και την ευγενική υποδοχή στην είσοδο του θεάτρου, καθίζω σε μια ωραία πανοραμική θέση, απέναντι ακριβώς από το κέντρο της σκηνής.
Η βραδιά εξαίσια. Από πάνω ο έναστρος ουρανός ήταν καθαρός, ενώ το νυχτερινό αεράκι χάιδευε και δρόσιζε τα κατακόκκινα μάγουλα όλων, που αγόγγυστα σκαρφάλωναν στο θέατρο.
Εγώ απορροφημένος από τη μαγεία της γύρω φύσης και προτού ν’ αρχίσει η εκδήλωση, άφηνα το βλέμμα μου να πλανιέται ως πέρα στα πευκάκια της άνω Καλλιθέας κι ως πάνω ψηλά στο Βρύσινα, και να λοξοδρομεί αστραπιαία στην όμορφη και αψεγάδιαστη Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου, το καύχημα όλων μας, και τη χαρά των ξένων επισκεπτών.
Άθελά μου αναφωνώ έσω μου: «Εδώ στην πόλη τούτη είναι ο πραγματικός Παράδεισος!».
Μεθυσμένος δε από το γλυκό άρωμα της φύσης που πλανιόταν τριγύρω στην «Ερωφίλη», ρουφούσα κυριολεκτικά την υγρή νυχτερινή αύρα, κι ένοιωθα τόσο άνετα που δυσκολεύομαι να περιγράψω τα συναισθήματα που με κυρίευαν κείνες τις αξέχαστες στιγμές.
Κι αυτήν ακριβώς την ώρα φθάνει ο πεφιλημένος μας Μητροπολίτης, ο Σεβασμιώτατος κ.κ. Ευγένιος. Αυτός ο Επίσκοπος που έχει σκλαβώσει το νου και την ψυχή του κάθε Ρεθεμνιώτη… που έχει σκλαβώσει όλο το είναι μας, όχι μόνο με τις απείρου κάλλους θρησκευτικές του ομιλίες, αλλά και με την κάθε συνάντηση τυχαία ή προγραμματισμένη που θα έχεις μαζί του. Ακόμα δε και με το απλό «καλημέρα» που με τόση γλύκα και αγάπη αρθρώνει στο συναπάντημά σου στο δρόμο μαζί του.
Κι ενώ η ατμόσφαιρα είναι μυστηριώδης, κατανυκτική, απαλή κι ευχάριστη, αρχίζει ο εορτασμός των 100 χρόνων ύπαρξης και δράσης του Λ.Ε.Ρ. Κοιτάζοντας επάνω στη σκηνή δεν βλέπεις πάμπολλα και πανάκριβα σκηνικά και περίσσιο στόλισμα… είναι όλα άκρως απλά κι όχι χτυπητά. Η κ. Μαρία Σακκαδάκη-Σακαράκη έχει φροντίσει να παρουσιάσει αριστερά στο βάθος της σκηνής, ένα απλό σκρίνιο με μια βιβλιοθηκούλα και μπροστά του ένα μικρό τραπεζάκι, σοφρά, με δύο Κρητικές καρέκλες. Σ’ αυτόν δε το χώρο θα ακουστεί η όλη ιστορία της δράσης ενός αιώνα του Λ.Ε.Ρ. από τις πέντε Προέδρους που με πάθος και καημό το υπηρέτησαν αλλά και από την τωρινή κ. Φερενίκη – κ. Φέφη που αγωνίζεται και αγωνιά να φτάσει όσο ημπορεί ψηλότερα η προσφορά του Λ.Ε.Ρ. προς την πόλη μας και τους κατοίκους της που τόσο πολύ το ζουν και απολαμβάνουν τις δράσεις του.
Ακόμα στην σκηνή εμπρός και δεξιά η κ. Σακκαδάκη έχει φροντίσει να τοποθετηθούν μερικά αρτικόσκαμνα με γυναίκες καθήμενες να πλέκουν και να κεντούν κουβεντιάζοντας.
Όπως όλοι είμαστε απορροφημένοι κοιτάζοντας το απλό σκηνικό βλέπεις να έρχεται η τωρινή Πρόεδρος του Λυκείου κ. Φέφη, όπως με χαρά την αποκαλούμε, μαζί με την κ. Μαρία Παπαδάκη και συζητούν σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, τι άλλο;… παρά το ποια, πότε και πώς ίδρυσε και έδρασε στο τμήμα Ρεθύμνης του Λ.Ε., στον ένα αιώνα που πέρασε. Κι εδώ ακριβώς, μέσα από μία συνέντευξη, χαίρεσαι ν’ απολαμβάνεις την απλότητα της συζήτησης μεταξύ των δύο κυριών του Ρεθύμνου. Αυτό όμως που σε κάνει να απολαύσεις με χαρά και χάρη τη συζήτησή τους με την οποία παρουσιάζουν χωριστά και ξεχωριστά την κάθε Πρόεδρο που υπηρέτησε το Σωματείο αυτό, είναι η απάλειψη του Κυρία Παπαδάκη και η αντικατάστασή του με το «Μαρία μου…» που με ιδιαίτερη χάρη με την γλυκόηχη φωνή της εκφέρει η κ. Βαλαρή, απευθυνόμενη προς την κ. Παπαδάκη, σ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης.
Κι εδώ η πλήρης εφαρμογή των στίχων του ποιητή: «Με το μικρό του τ’ όνομα ένας τον άλλο κράζει..».
Στην αρχή ακούμε όλα τα σχετικά με τη δράση της ιδρύτριας του Λυκείου Ελληνίδων των Αθηνών το 1911 της Κρήσσας Λογίας και Ρεθυμνίας Καλλιρρόης Σιγανού-Παρρέν αλλά και το σκοπό της ίδρυσής του που δεν ήταν άλλος από την ανάδειξη της Ελληνικής Παράδοσης και την προστασία γυναίκας και παιδιού. Συνεχίζεται η συζήτηση από εδώ και στο εξής στο θέμα της ίδρυσης και διοίκησης του Λ.Ε.Ρ. στον αιώνα που μας πέρασε.
Αναφέρουν πρώτα το όνομα της Ιουλίας Κων/νου Πετυχάκη, η οποία το 1917 ιδρύει μαζί με την Καλλιρρόη το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνης ακριβώς πριν από 100 χρόνια. Το υπηρέτησε δε ως Πρόεδρος έως το 1940 δηλαδή για 23 χρόνια. Σ’ αυτό το διάστημα παρουσίασε πολυποίκιλες δράσεις και δέχεται συγχαρητήρια για τον εκπληκτικό πλούτο του μεγάλου και εμπνευσμένου έργου της από το Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών.
Τη θέση της Προέδρου στο Λ.Ε.Ρ. αναφέρουν πως παίρνει το 1940 ως το 1955 η Φερενίκη Μιχαήλ Βαλαρή που έχει στο πλευρό της τα παιδιά της, τα οποία στήριξαν ποικιλοτρόπως το Λύκειο από την κατασκευή της αίθουσας, στο οικόπεδο που είχε αγορασθεί, μέχρι τις ποικίλες και έξοχες δράσεις του. Από το 1956 ως το 1962 ως Πρόεδρος αναλαμβάνει η Ιωάννα Γεωργίου Τσουδερού, η οποία πριν υπηρετούσε στο Λ.Ε.Ρ. ως μέλος και αντιπρόεδρος.
Στα δύσκολα χρόνια δε του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, που η Ελλάδα υπέστη τα πάνδεινα, το Λ.Ε.Ρ. συντρέχει τα συσσίτια που αυτό οργανώνει με Διεθνείς Οργανισμούς.
Τη σκυτάλη της Προέδρου για μια 2/ετία από το 1963-1965 αναλαμβάνει η κ. Μαρία Τσιριμονάκη, η οποία είχε προσφέρει κοινωνική εργασία στις Η.Π.Α. Η ίδια, μελετήτρια της Κρητικής Παράδοσης και εξαίρετη υφάντρα, οργανώνει το πρώτο Κρητικό χορευτικό συγκρότημα στην πόλη. Και το σπουδαιότερο οργανώνει εξορμήσεις στα χωριά για να περισώσει παραδοσιακά χειροτεχνήματα που γινόταν βορά των γυρολόγων. Αναβιώνει δε και την Ρεθεμνιώτικη βελονιά όπως και η Χρυσή Αγγελιδάκη από τη Λούτρα, που την δημιούργησε.
Πέμπτη κατά σειράν Πρόεδρος του Λ.Ε.Ρ. μας αποκαλύπτουν οι δύο κυρίες που συζητούν, είναι η Ιωάννα Θεμιστοκλή Βαλαρή και παραμένει, πάντα με εκλογές κάθε 4 χρόνια, επί 45 χρόνια, από το 1966 έως το 2011, ενώ από το 1955 υπηρετεί το Λύκειο ως μέλος και Αντιπρόεδρος. Στα χρόνια αυτά τις προεδρίας της όλες οι δράσεις του Λ.Ε.Ρ. εμπλουτίζονται αλλά κι το έργο του απλώνεται σε νέους τομείς, όπως οι ανάγκες της κάθε εποχής το επιβάλλουν. Το 2012 δε το κεντρικό Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών, αναγνωρίζοντας το τεράστιο και πολυποίκιλο έργο της, την βραβεύει στο Ρέθυμνο, ενώ το 2016 βραβεύεται στη Αθήνα, ως η Πρόεδρος με την μακρότερη θητεία όλων των Λυκείων της χώρας, μέχρι σήμερα.
Κατόπιν η ίδια η κ. Φέφη Βαλαρή ανακοινώνει στη συζήτησή της με την κ. Παπαδάκη πως από το 2012 παίρνει τη θέση της Προέδρου μετά από εκλογές. Και από εκείνη τη στιγμή αγωνιά, αγωνίζεται και παλεύει με πάθος να διατηρήσει τις πάμπολλες μέχρι κείνη την ώρα δράσεις του. Δεν αρκείται όμως μόνον σ’ αυτό. Εργάζεται με μεθοδικότητα αλλά και πείσμα δημιουργικό, διευρύνοντας τις δράσεις στους τομείς του χορού, της ιματιοθήκης και των ποικίλων διαλέξεων. Ενισχύει την θεατρική ομάδα και την ομάδα Ελληνικής Γλώσσας-Ιστορίας και Πολιτισμού που έχει ιδρύσει η μητέρα της, επικουρούμενη σ’ όλες της αυτές τις δημιουργικές ενέργειες, από τα μέλη του Δ.Σ. της και πρόσωπα με την αντίστοιχη επιστημονική κατάρτιση και υπευθυνότητα.
Άξιον σημειώσεως είναι δε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης των κυριών Βαλαρή και Παπαδάκη, παρακολουθούσαμε τα αντίστοιχα πολεμικά ή όποια γεγονότα που διηγούνταν, με θεατρικά δρώμενα και προβολές αντίστοιχων φωτογραφιών. Έτσι ζήσαμε τους δύο παγκόσμιους πολέμους αλλά και την εξόρμηση στη Μικρά Ασία και την καταστροφή του 1922 που η παρακολούθησή τους με τις σκηνές βίας, καταστροφής της Σμύρνης και των συσσιτίων που προσφέραμε στους ξεριζωμένους Έλληνες Χριστιανούς, έγινε για μας του θεατές εξαντλητικό μαρτύριο, καθώς αρχίζει η φοβερή προαιώνια πάλη ανάμεσα στην καρδιά και στο νου. Απ’ τη μια η καρδιά που ορμάει να αναστήσει τη θαμμένη λάμψη της Ελλάδας των πέντε θαλασσών και των δύο Ηπείρων, κι από την άλλη ο νους που αντιστέκεται και μάχεται να νικήσει την αισθηματική τούτη νοσταλγία.
Ανάσα δε στην θλιμμένη ατμόσφαιρα που δημιούργησαν οι αναφορές στα περιγραφέντα πιο πάνω πολεμικά γεγονότα, έδωσαν οι διάφοροι Ελληνικοί χοροί που περίτεχνα απέδωσαν οι εξαίρετοι χορευτές του Λ.Ε.Ρ. με τα αντίστοιχα τραγούδια.
Τέλος σαν επίλογο θα ήθελα να απευθύνω ένα μεγάλο «Μπράβο» αλλά και ένα από τα βάθη της καρδιάς μου μεγάλο «ευχαριστώ» στην σημερινή Πρόεδρο κ. Φέφη Βαλαρή-Σκουμπουρδή αλλά και στην τέταρτη ευρισκόμενη στη ζωή Πρόεδρο κ. Μαρία Τσιριμονάκη.
Έχω δε την γνώμη που αποτελεί και πιστεύω μου, πως πρέπει να διατηρήσουμε αναμνήσεις ευχάριστες με μια απέραντη οφειλή στις Προέδρους του Λ.Ε.Ρ. που δεν βρίσκονται σήμερα στη ζωή, γιατί όλες τους ήταν αφοσιωμένες στην προσπάθεια της ανάδειξης των σκοπών του Λυκείου λες και υπηρετούσαν ως Ιέρειες το μεγάλο σκοπό στο Ναό του Απόλλωνα και εν προκειμένω όχι στο Ναό του Απόλλωνα αλλά όπως είχα τονίσει σε ομιλία μου στο Λύκειο… «…στο Ιερό Πολιτιστικό Τέμενος του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνης»!