Η Κρήτη αναδείχτηκε πρωταθλήτρια στα φετινά Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, αφού από τους 9 συνολικά συγγραφείς που διακρίθηκαν και στους οποίους απονεμήθηκαν βραβεία, οι τέσσερις είναι από το νησί. Οι Μάρω Δούκα, Γιώργος Παπαδάκης, Μαρία Καραγιάννη και Μιχάλης Κοπιδάκης. Μεγάλη τιμή αποτελεί για το Ρέθυμνο η διάκριση των δυο Ρεθεμνιωτών, του Γιώργου Παπαδάκη και της Μαρίας Καραγιάννη, με τα δυο βραβεία που έφεραν στην πόλη και επιβεβαίωσαν τον τίτλο της ως πόλη των Γραμμάτων και των Τεχνών.
Στον Γιώργο Παπαδάκη απονέμεται το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2019 για τις εκδόσεις του 2018, για το έργο του «Ο ταχυδρόμος», εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Στην Μαρία Καραγιάννη από κοινού με τον Μιχάλη Κοπιδάκη, απονέμεται το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας – Bιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2019, για το έργο τους «Ελευθέριος Βενιζέλος και Μαρία Ελευθερίου: Η αλληλογραφία (1889-1890)», εκδόσεις Καστανιώτη.
Στην γνωστή Χανιώτισσα συγγραφέα Μάρω Δούκα, απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2019 για την συνολική μεγάλη προσφορά της στον τομέα των Γραμμάτων.
Η ανακοίνωση των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2019 έγινε την Κυριακή 31 Μαΐου και απονέμονται στους: Μάρω Δούκα (Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων), Γιώργο Παπαδάκη, Δημήτρη Κανελλόπουλο, Δήμητρα Κολλιάκου, Χάρη Βλαβιανό, Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Μαρία Καραγιάννη, Μ.Ζ. Κοπιδάκη και Νίκο Χρυσό. Τιμητική διάκριση απονεμήθηκε στα περιοδικά Νησίδες και Συριανά Γράμματα.
Πρόκειται για την τρίτη ανακοίνωση απονομής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων μέσα σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών και, όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού, το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη διάθεση και τον ζήλο με τον οποίο εργάστηκαν τα μέλη της Επιτροπής, ώστε στο διάστημα της διετούς θητείας τους (η οποία και λήγει τον Ιούνιο του 2020) να κρίνουν και να γνωμοδοτήσουν για τα Βραβεία τριών ετών, προκειμένου να επανέλθει ο θεσμός στην κανονικότητα και να απονέμονται κάθε χρόνο τα Κρατικά Βραβεία που θα αφορούν στη βιβλιοπαραγωγή της αμέσως προηγούμενης χρονιάς.
Στη διαδικασία εφαρμόζεται η νομοθεσία που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων (Ν. 3905/23-12-2010, Άρθρο 40). Αναλυτικά, το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε:
Ι. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2019.
- Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2019. Πρόκειται για τα Βραβεία: Μυθιστορήματος, Διηγήματος-Νουβέλας, και Ποίησης.
ΙΙ. Τα Κρατικά Βραβεία Δοκιμίου – Μαρτυρίας 2019. Πρόκειται για τα Βραβεία: Δοκιμίου-Κριτικής και Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας.
ΙΙΙ. Το Ειδικό Βραβείο 2019 (σε βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα).
- Ανακοινώνεται επίσης η απονομή τιμητικής διάκρισης σε περιοδικά.
Ως προς το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2019, η Επιτροπή αποφάσισε να μην απονεμηθεί, καθώς έκρινε ότι το ανώτατο όριο ηλικίας των 35 ετών που επιβάλλει ο ισχύων νόμος για τη βράβευση πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων περιορίζει δραστικά τις επιλογές της στην κατηγορία αυτή.
Αναλυτικά, τα Κρατικά Βραβεία 2019 (για τις εκδόσεις 2018), έχουν ως εξής:
Α. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το έτος 2019 απονέμεται στη Μάρω Δούκα για τη συνολική της προσφορά στα Γράμματα.
Β. Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2019 για τις εκδόσεις του 2018 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Παπαδάκη για το έργο του «Ο ταχυδρόμος», εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Γ. Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας 2019 για τις εκδόσεις του 2018 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Δημήτρη Κανελλόπουλο για το έργο του «Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες», εκδόσεις Κίχλη, και στη Δήμητρα Κολλιάκου για το έργο της «Αλφαβητάρι εντόμων», εκδόσεις Πατάκη.
Δ. Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2019 για τις εκδόσεις του 2018 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Χάρη Βλαβιανό για το έργο του «Αυτοπροσωπογραφία του λευκού», εκδόσεις Πατάκη.
Ε. Το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής 2019 για τις εκδόσεις του 2018 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου για το έργο του «Η κίνηση του εκκρεμούς. Άτομο και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία:1974-2017», εκδόσεις Πόλις.
ΣΤ. Το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας – Bιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2019 για τις εκδόσεις του 2018 απονέμεται κατά πλειοψηφία στους Μαρία Καραγιάννη και Μ.Ζ. Κοπιδάκη για το έργο τους «Ελευθέριος Βενιζέλος και Μαρία Ελευθερίου: Η αλληλογραφία (1889-1890)», εκδόσεις Καστανιώτη.
Ζ. Το Ειδικό Βραβείο 2019 για βιβλίο εκδόσεως 2018 που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Νίκο Χρυσό για το έργο του «Καινούργια μέρα», εκδόσεις Καστανιώτη.
Η. Ως προς το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2019 για τις εκδόσεις 2018, η Επιτροπή αποφάσισε κατά πλειοψηφία να μην απονεμηθεί.
Θ. Η Επιτροπή αποφάσισε ομοφώνως την απονομή τιμητικής διάκρισης στα περιοδικά Νησίδες και Συριανά Γράμματα.
Υπενθυμίζεται ότι η σύνθεση της αρμόδιας εννεαμελούς Επιτροπής (ΦΕΚ ορισμού: αρ. 365/ΥΟΔΔ/26.06. 2018 & αρ.899/ΥΟΔΔ/30.10.2019) για τα ετήσια Βραβεία Λογοτεχνίας και το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, το Ειδικό Θεματικό Βραβείο και τα Βραβεία Δοκιμίου – Μαρτυρίας, έχει ως εξής:
- Μαρία-Ελισάβετ (Μαριλίζα) Μητσού, καθηγήτρια του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών, Βυζαντινής Ιστορίας της Τέχνης και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μονάχου, Μέλος ΔΕΠ, πρόεδρος.
- Μαρία (Μαίρη) Λεοντσίνη, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος ΔΕΠ, αντιπρόεδρος.
- Μιχαήλ Χρυσανθόπουλος, καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μέλος ΔΕΠ.
- Κλαίρη Μιτσοτάκη, συγγραφέας.
- Καλλιόπη (Κάλλια) Παπαδάκη, συγγραφέας.
- Παυλίνα Παμπούδη, συγγραφέας.
- Έλενα Χουζούρη, κριτικός.
- Άννα Αφεντουλίδου, κριτικός.
- Κώστας Καραβίδας, κριτικός.
Το Βραβείο στον Γιώργο Παπαδάκη για τον «Ταχυδρόμο»
Από την αρμόδια εννεαμελή Επιτροπή, απονεμήθηκε, κατά πλειοψηφία, το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2019 για τις εκδόσεις του 2018 στον Γιώργο Παπαδάκη για το έργο του «Ο ταχυδρόμος», εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Παρουσίαση του βιβλίου
Ο ήρωας του βιβλίου, ένας ταπεινός ταχυδρόμος, αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του, που διαδραματίζεται σε μια ορεινή κοινότητα της μεταπολεμικής Κρήτης. Ευαίσθητος παρατηρητής μιας σκληρής πραγματικότητας, ο ταχυδρόμος άγεται και φέρεται από την κοινωνία, από προξενιά με πλεκτάνες, από ατελέσφορες αγάπες, τέλος από έναν έγγαμο βίο με πολλά μυστικά και ψέματα -ώσπου κάποτε αφυπνίζεται και γίνεται ο ίδιος δράστης οδηγώντας την αφήγηση στην πλήρη ανατροπή της πλοκής και εκτινάσσοντάς την προς τη δραματική κάθαρση.
Η αγάπη και οι δυνατότητές της, οι αυστηροί περιορισμοί των εθίμων στα υψόμετρα των βουνών, η μνήμη, ο έρωτας και ο θάνατος αναπτύσσονται με μια γλώσσα ποιητική, σπάνιας ωριμότητας στην πεζογραφία μας – μιας γλώσσας που δεν αφήνει περιθώρια στη συγκίνηση να «καταπιεί» την αφήγηση. Η γλώσσα γίνεται και αυτή πρωταγωνίστρια του βιβλίου, επαναφέροντας με ορμή το ερώτημα περί της αυθεντικής λογοτεχνίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Βιογραφικό του συγγραφέα
Ο Γιώργος Παπαδάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1959. Σπούδασε Θεολογία, Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, απ’ όπου απέκτησε τον τίτλο του Διδάκτορα Φιλοσοφίας. Έχει ειδικευτεί στη μεσαιωνική τέχνη και στην τέχνη της πρώιμης Αναγέννησης. Υπηρετεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1989 και σήμερα είναι διευθυντής σχολείου στην Αθήνα. Έργα του: Ιστορία μιας ανοχύρωτης νιότης (μυθιστόρημα, Εστία 1994). Ο Ιούλιος δεν έχει τύψεις (ποιητική συλλογή, Δωδώνη 1999), Μικρή ιστορία του φωτός στη θρησκευτική τέχνη του Βυζαντίου και της Δύσης – το φως και το σώμα (μονογραφία, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2014). Η πρώιμη Αναγέννηση στην ιταλική ζωγραφική (μελέτη, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2015) και το μυθιστόρημά του Ο ταχυδρόμος (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2018).
Το βραβείο στην Μαρία Καραγιάννη για το «Ελευθέριος Βενιζέλος και Μαρία Ελευθερίου: Η αλληλογραφία »
Η αρμόδια εννεαμελής Επιτροπή, απένειμε κατά πλειοψηφία, το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας – Bιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2019 για τις εκδόσεις του 2018, στους Μαρία Καραγιάννη και Μ.Ζ. Κοπιδάκη για το έργο τους «Ελευθέριος Βενιζέλος και Μαρία Ελευθερίου: Η αλληλογραφία (1889-1890)», εκδόσεις Καστανιώτη.
Σύντομη παρουσίαση του έργου
Το 1878, με τη Σύμβαση της Χαλέπας, η Πύλη αναγκάζεται να παραχωρήσει στην Κρήτη ημιαυτόνομο πολίτευμα. Ο γενικός διοικητής διορίζεται από τον Σουλτάνο, αλλά η Γενική των Κρητών Συνέλευση εκλέγεται. Στη Συνέλευση διαμορφώθηκαν δύο πολιτικοί σχηματισμοί: οι Συντηρητικοί και οι Φιλελεύθεροι ή, επί το λαϊκότερον, «οι Καραβανάδες» και οι «Ξυπόλυτοι». Την άνοιξη του 1889 ο εικοσιπενταετής δικηγόρος Ελευθέριος Βενιζέλος εκλέγεται πληρεξούσιος με τους Φιλελεύθερους που κέρδισαν τις εκλογές. Στις συνεδριάσεις απέδειξε αθρόα τη δύναμη της ρητορικής του αγχίνοιας. Όμως οι Συντηρητικοί, εξοργισμένοι από την ήττα, προχώρησαν σε ένα άωρο επαναστατικό κίνημα, το οποίον και κατεστάλη. Ο Ελευθέριος, που αν και διαφωνούσε στάθηκε αλληλέγγυος προς τους επαναστάτες, για να μη συλληφθεί κατέφυγε στην Αθήνα, όπου καταταλαιπωρήθηκε από το δριμύ ψύχος, την αβεβαιότητα και το μαράζι του έρωτα – η μνηστή του Μαρία Ελευθερίου είχε παραμείνει στα Χανιά.
Στην αλληλογραφία των μνηστευμένων καταγράφονται φύρδην μίγδην πολιτικές εκτιμήσεις, αισθήματα παφλάζοντα, αναπολήσεις, σχέδια για το κοινό μέλλον, προβλήματα της καθημερινότητας – εν ολίγοις τα δημόσια και τα ιδιωτικά.
Στην εκτενή «Εισαγωγή» του Μ. Ζ. Κοπιδάκη σχολιάζονται οι πτυχές του Κρητικού Ζητήματος, η αλληλουχία των γεγονότων, η επανάκαμψη του ισλαμικού φανατισμού και η αποτυχία της οθωμανοποίησης των χριστιανών. Κάπως αναλυτικότερα διερευνώνται η «άχαρις διαμονή» στην Αθήνα, η επίπονη ενασχόληση του Ελευθερίου Βενιζέλου με την εκμάθηση της Γαλλικής, και οι προσωπικότητες του «αισθηματία» πολιτικού και της συμπονετικής Μαρίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Εισαγωγή: Μ.Ζ. Κοπιδάκης, Έκδοση επιστολών: Μαρία Αρ. Καραγιάννη.
