Είναι πολλοί οι Ρεθεμνιώτες που υποκλίνεται στη μνήμη τους το πανελλήνιο. Άλλοι τιμώνται κι εδώ, άλλοι ούτε που αναφέρονται. Όπως ο Στυλιανός Γαλερός που όταν πέθανε τηρήθηκε στην ελληνική βουλή ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του.
Εδώ όμως, αν εξαιρέσουμε τις συνεχείς κατά περίσταση αναφορές του εκλεκτού ερευνητή – τραπεζικού υπαλλήλου κ. Στρατή Σταυρουλάκη, δεν θυμόμαστε να γίνεται κάτι ιδιαίτερο για τον μεγάλο αυτό αγωνιστή.
Αξίζει να τον παρουσιάσουμε σήμερα με στοιχεία από τις περισσότερες πηγές, τις πιο έγκυρες.
Από ηρωική γενιά
Ο Στυλιανός Γαλερός γιος του Ανδρέα (Γαλεραντρέα) και της Καλλιρόης (Καλλιρής) ή Πηνελόπης Ηλιομαρκάκη από τα Ρούστικα, γεννήθηκε στους Καλονύκτη στις 5 Ιανουαρίου 1878.
Και οι δυο οικογένειες, Γαλεροί και Ηλιομαρκάκηδες ανέδειξαν θρυλικές μορφές και πήραν μέρος σε μεγάλες ιστορικές στιγμές. Οι Γαλεροί για παράδειγμα ήταν από τους Καλονυκτιανούς που υπέγραψαν το ψήφισμα του δήμου Ρουστίκων για την Ένωση με την Ελλάδα στις 16 Μαρτίου 1905.
Ο παππούς του ήρωα Βασίλης ή Αναγνώστης Ηλιομαρκάκης, με το όνομα, ήταν ο αρχηγός των επαναστάσεων 1866 και 1878 στην περιοχή Ρεθύμνου κι αυτός που διαμόρφωσε την προσωπικότητα του Ανδρέα.
Το πάθος του για την ελευθερία έφερε το Στυλιανό Γαλερό, τρία χρόνια νωρίτερα στα μετερίζια του αγώνα. Αν και ήταν στρατολογικής κλάσης του 1899 συμμετείχε ως ενήλικος από τις 18 Μαΐου 1896, στην επανάσταση 1895-1898 και συμμετείχε στις μάχες του Αρμού στο Πάνω Βαλσαμόνερο, του Βιολή το Χαράκι το Φεβρουάριο του 1897 και στο Σωμαθιανό φαράγγι στις 4 Αυγούστου 1897. Συμμετείχε επίσης στην Επανάσταση του Θερίσσου και μάλιστα ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον εκτιμούσε τόσο πολύ, ώστε του ανέθετε τις πιο εμπιστευτικές αποστολές όπως την είσπραξη της οικονομικής βοήθειας από τους διάφορους αγωνιστές για το πατριωτικό κίνημα.
Ανακατευόταν με συνέπεια και στα κοινά προσφέροντας έργο όπου κι αν τον επέλεξαν να συνεργαστεί. Εκείνος μάλιστα πήγαινε και λίγο παραπέρα από τους καταστατικούς στόχους κάθε φορέα.
Όταν ήταν ταμίας του Σκοπευτικού συλλόγου Ρεθύμνης «Το Αρκάδι» συνέβαλε στην εκπαίδευση των Ρεθύμνιων και μελών του συλλόγου στα όπλα, ώστε να είναι έτοιμοι στο κάλεσμα της πατρίδας. Κι αυτό φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμο στις πολεμικές περιπέτειες που ακολούθησαν.
Η πολεμική του δράση
Στους Βαλκανικούς πολέμους, συγκρότησε και εξόπλισε τον Οκτώβριο του 1912 με δικά του έξοδα, αντάρτικο και άτακτο σώμα 44 ανδρών από Κρήτες και άλλους Έλληνες εθελοντές. Το σώμα των εθελοντών, το οποίο ήταν ένα από τα 77 σώματα Κρητών των Βαλκανικών Πολέμων, συμμετείχε στο Αποβατικό σώμα Χειμάρρας που συγκροτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1912 στην Κέρκυρα, μαζί με τμήματα του Ελληνικού Στρατού και συνολικά 200 Κρήτες κατά πλειοψηφία (μετά των επίσης Κρητών οπλαρχηγών Παπαγιαννάκη, Τζουλάκη και Πολυξίγγη) υπό τις διαταγές τις οποίες έδιδε ο Ταγματάρχης Σπύρος Σπυρομήλιος. Όλοι αυτοί μαζί με μικρή δύναμη Χειμαρριωτών, επιχειρούν με απόβαση στον όρμο Σπήλια για την κατάληψη της Χειμάρρας και την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους με τους οποίους συνεπλάκησαν στις 5 Νοεμβρίου 1912 και ο Σημαιοφόρος Κωνσταντίνος Αγγελάκης από το καπετανάτο Κυρβιτσάκη του σώματος Γαλερού υψώνει την ελληνική σημαία στην Χειμάρρα Πέραν της Χειμάρρας απελευθερώνουν και τα χωριά του καζά της Χειμάρρας, Βούνο, Λιάτες, Δρυμάδες και Παλάσα, φθάνοντας ως την διάβαση του Λογαρά και διακρίθηκε με το σώμα του και τους λοιπούς Κρήτες εναντίων των Αλβανών στη μάχη του Λογαρά στις 12/11/1912 και στη νικηφόρα μάχη της Παλάσσης (θέση Γκρόπα της περιοχής Λογαρά) εναντίων των Τούρκων στις 27 και κυρίως 28 Δεκεμβρίου 1912. Στις 13/11/1912 το αποβατικό σώμα ενισχύθηκε με λόχο 100 ανδρών από την Κέρκυρα. Συνολικά με το σώμα του, έμεινε 5 μήνες στην περιοχή της επαρχίας Χειμάρρας.
Από την πηγή που αντλούμε στοιχεία για το Γαλερό αναφέρονται και οι παρακάτω σημαντικοί σταθμοί της δράσης του:
- Β’ Βαλκανικός Πόλεμος: ο Γαλερός προτείνει στον Βενιζέλο να λάβει μέρος στον πόλεμο με το σώμα του.
- Κίνημα Εθνικής Αμύνης: Ο Στυλιανός Γαλερός ήταν από τα κορυφαία στελέχη του κινήματος Εθνικής Αμύνης στο Ρέθυμνο, τότε που έλαβε και τον βαθμό του ανθυπολοχαγού.
- Mακεδονικό Μέτωπο: Διεκρίθη στην μάχη της Δοϊράνης στις 5/18 Σεπτεμβρίου 1918.
- Μικρασιατική Εκστρατεία: Διακρίθηκε στην υπεράσπιση των Λύγδων Οδεμησίου από τους Τσέτες. Στις 29/4/1921ή στις 28/5/1921 παραιτείται από το στράτευμα, κατόπιν αιτήσεως του, οπότε και επιστρέφει στο Ρέθυμνο.
- Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922: Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή που οδήγησε στην έξωση του βασιλέα Κωνσταντίνου από την Ελλάδα από το επακόλουθο στρατιωτικό κίνημα Πλαστήρα – Γονατά, ήταν από τους Ρεθεμνιώτες Bενιζελικούς οπλαρχηγούς που στα γεγονότα του Ρεθύμνου 15 με 17 Σεπτεμβρίου 1922, κατάφεραν με την ανάπτυξη πολιτοφυλακής, να σωθεί το Ρέθυμνο από την άναρχη δράση διαφόρων ένοπλων ομάδων και να περάσει στην Επαναστατική διοίκηση. Με τον αδερφό του Ιωάννη και τον ξάδερφο του Χαράλαμπο Γαλερό συγχαίρουν την Επαναστατική Κυβέρνηση Αθηνών για την εκτέλεση των έξι στις 15/11/1922, που καταδικάστηκαν ως υπαίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής. Παρά ταύτα θεωρεί την οργάνωση εφεδρικού σωματείου στον νομό Ρεθύμνης ως απαραίτητη, προκειμένου να ελεγχθούν όσοι από τους συνοπαδούς του ενήργησαν για τα δικά τους συμφέροντα, αντί να αποτρέψουν την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920 και την συνεπακόλουθη Μικρασιατική Καταστροφή.
Σημαντική πηγή το ημερολόγιό του
Ένας άξιος απόγονος του ήρωα ο τραπεζικός Ευστράτιος Σταυρουλάκης, που έχει αναλωθεί στην έρευνα για τις ιστορικές ρίζες της γενιάς του έχει επιμεληθεί ένα πληρέστατο βιογραφικό για τον επιφανή πρόγονό του. Έχει επίσης αξιοποιήσει με θαυμαστό τρόπο το ημερολόγιο του καπετάν Γαλερού, πολύτιμο σε ιστορικά στοιχεία.
Αξίζει να παραθέσουμε ένα μικρό απόσπασμα αναφορικά με την κατάληψη της Χιμάρας:
«…Το βράδυ 4ης Νοέμβρη μέρα Κυριακή, παρευρέθημεν στη λιτανεία λειψάνων Αγίου Σπυρίδωνος (Κέρκυρα) όπου τοποθετήθην με Πολυξίγγη και επισήμους. Τιμητικά προσκύνησα σώμα Αγίου και τα άνθη ρόδων που έλαβα τα φυλάω για να τα στείλω στους γονείς μου. Μετά τη λειτουργία καθίσαμε μετά του δημάρχου στο καφενείο του ξενοδοχείου ενώπιον της ωραίας πλατείας και του παλαιού φρουρίου της πόλης. Μετά τηλεγραφήσαμε προς Βενιζέλο και Σαπουτζάκη παρακαλούντες να περάσουμε στην Ήπειρο.
Ανήμερα της 5η Νοεμβρίου 1912 και ενώ δόθηκε η άδεια του Βενιζέλου
Στις 2:00 π.μ. φεύγουμε από Κέρκυρα με τους ατμομυοδρόμονες Αχελώο, Αλφειό και Πηνειό, 200 άνδρες και ως οπλαρχηγοί οι Γαλερός, Πολυξίγγης, Παπαγιαννάκης και Τζουλιάκης.
Τα ξημερώματα αποβιβαστήκαμε στη θέση Σπήλια υπό ραγδαία βροχήν. Πρώτοι πατήσαμε εγώ ως Σ.Α. Γαλερός με οπλίτες μου. Δυο σώματα δικό μου και Παπαγιαννάκη, πεζοναύτες και ανθυπομοίραρχος Χωροφυλακής ανηφορήσαμε στη Χιμάρα.
Παρεδώθησαν 33 Οθωμανοί με οπλισμό τους Μάουζερ και Μαρτίνι. Καταλάβαμε το τηλεγραφείο και οπλίτες μου, ανεκάλυψαν σε χριστιανικάς οικείας Καδή, υπαλλήλους εισαγγελίας και άλλους και τους παρέδωσαν σε εμένα και τον κ. Σπυρομήλιον.
Κατόπιν εψάλη δοξολογία στο ναό των Αγίων Πάντων, στην οποία έλαβα μέρος ως δεξιός ψάλτης επιστάσας και τα συγχαρητήρια του Σπυρομήλιου.
Τους αιχμαλώτους τους παρέδωσα στον κυβερνήτη του Αχελώου. Με τους άλλους αρχηγούς μείναμε το βράδυ στην οικείαν Ιωάννου Σπυρομήλιου οδηγού του Αρχηγού μας Ταγματάρχου Σπυρομήλιου. Μας περιποιήθη εξαίρετα όπως και τους άνδρας μας οι Χιμαργιώται προσφέροντες από δύο ψητά αρνιά σε κάθε σώμα.
Συνεργάτες μας στην κατάληψιν της Χιμάρας είναι οι Ιωάννης Γκισερλής ανθυπομοίραρχος και Ιωάννης Μαρκόπουλος Ενωμωτάρχης.
Το ημερολόγιο χάρις στην φροντίδα του κ. Ευστράτιου Σταυρουλάκη θα είναι σύντομα κτήμα κάθε φίλου της ιστορίας και της έρευνας αλλά και πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές».
Επιστρέφοντας στο Ρέθυμνο, ξανανοίγει το παντοπωλείο, που διατηρούσε στη Μικρή Αγορά και αναπτύσσει κοινωνική δράση, ως μελισσοκόμος, ταμίας του Σκοπευτικού Συλλόγου, μέλος του Γεωργικού Επιμελητηρίου, του Ταμείου Ελαίας, του Γεωργικού Ταμείου, του Πανελληνίου Κεντρικού Συνδέσμου Οπλαρχηγών Πειραιώς και ως σχολικός έφορος.
Το 1926 παντρεύεται την Ευαγγελία Παπαδάκη του Αριστείδη από το Περβόλια Ρεθύμνης, με την οποία αποκτά μια κόρη, την Μαρία, μετέπειτα προεδρίνα του Καλονύχτη και σύζυγο του Ευαγγέλου Ηλιάκη.
Δε άργησε να ασχοληθεί με τα κοινά όταν εξελέγη δήμαρχος ο συγγενής του Μενέλαος Παπαδάκης. Και στα καθήκοντά του ως αντιδήμαρχος ή δημάρχων πάρεδρος δήμου πόλεως Ρεθύμνης ακόμα και αντ’ αυτού όταν απουσίαζε ο δήμαρχος ο Στυλιανός Γαλερός ήταν ένας ακέραιος δημόσιος λειτουργός με όραμα και σεβασμό στην κοινωνία που τον εμπιστεύτηκε.
Από τις πρωτοβουλίες του ήταν η διάθεση τροχοφόρου καταβρεχτήρα για την λείανση των χωμάτινων οδών της πόλης του Ρεθύμνου.
Είχε εκδηλώσει υποψηφιότητα το 1924 για νομαρχιακός σύμβουλος επαρχίας Ρεθύμνης.
To 1928 με τον χωριανό του Ιωάννη Βούρβαχη και άλλους οπλαρχηγούς έθεσαν στην Βουλή εκκρεμή ζητήματα όπως την μέριμνα που έπρεπε να δείξει το Κράτος για τις υπηρεσίες τους στα πολεμικά μέτωπα.
Αίσθηση προκάλεσε ο θάνατός του
Πόσο σημαντικός ήταν για τον τόπο φάνηκε τη μέρα του θανάτου του. Ήταν Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 1934 όταν πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Ήταν μια μέρα βαρυχειμωνιάς από τις πιο άγριες με ολέθριες συνέπειες στον ελαιόκαρπο.
Η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη την ίδια μέρα στον Ναό των Εισοδίων Ρεθύμνης χοροστατούντος του Μητροπολίτη Κρήτης Τιμοθέου Β’ Βενέρη, ο οποίος και τον νεκρολόγησε. Επίσης επικήδειους γι’ αυτόν δημοσίευσαν και εκφώνησαν ο γιατρός Μιχάλης Ευκλείδης ο Επίσκοπος Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου Τιμόθεος Βενέρης, από την εφημερίδα «Τύπος» ο διευθυντής Μάνος Τσάκωνας και ο προϊστάμενος τυπογραφείου Γεώργιος Γεωρβασάκης, ο αρχηγός του Πανεφεδρικού Συλλόγου Νομού Ρεθύμνου Αντρέας Παπαδάκης, ο Νομάρχης Ρεθύμνης Γ. Σήφακας, ο Ατσιπουλιανός οπλαρχηγός Μάρκος Αβάτζος και ο πρόεδρος της λεγεώνας αγωνιστών Στυλιανός Μαρκιανός.
Ο επικήδειος του Αβάτζου έμεινε στα χρονικά, καθώς ο μεγάλος επίσης ήρωας αποχαιρετώντας το συναγωνιστή του έθιξε και κακώς κείμενα.
Είπε για παράδειγμα:
«Τετιμημένε νεκρέ οπλαρχηγέ Στυλιανέ Γαλερέ.
Αιφνιδίως ο χάρος σε επάλαισε και σε ενίκησε. Και ποιος τον νικά και ποιος θα τον νικήσει αυτόν; Κανείς!
Δεν ήσαν εχθροί Βούλγαροι ή Τούρκοι. Αν επάλευες κατ’ αυτών δεν τους εφοβείσο. Θα τους ενικούσες, θα τους εφόνευες, θα τους έτρεπες εις φυγήν και οπίσω των δεν θα ετηρούσαν και αψηφούσες τον χάροντα. Έτσι ηγωνίζεσο, έτσι ήσαν τα άθλα σου.
Οι αγωνιστές του νομού Ρεθύμνης καυχώνται και υπερηφανεύονται δια τους αγώνες σου, δια τα ηρωικά σου κατορθώματα. Και πού δεν είναι ακουστά τα άθλα και οι ηρωισμοί σου αείμνηστε Στυλιανέ Γαλερέ; Εις τους Κρητικούς αγώνας; Εις τους Μακεδονικούς; Εις τους Ηπειρωτικούς; Εις την Θεσσαλονίκην και αλλαχού;
Άφησες δείγματα του πατριωτισμού σου διά την νεολαίαν. Αυτά θα καυχηθείς εις τους εν τω άδη αγωνιστάς και συναγωνιστάς!!!
Πες των πως η Ελλάς ζει ελευθέρα και από την Κρήτην να πάει στην Μακεδονίαν να ‘ρθει στην Ήπειρον κυματίζει η Ελληνική σημαία της Ελευθερίας την οποίαν ετίμησες.
Χαιρετίσματα εις τους αγωνιστάς μας, εις τον Αποστόλην Γερανιώτην, εις τον Μπίρην, τον Σιρβερήν, εις τον Λιανδρήν και τον Τσίχλην, τον Κουτσούρην, τον Σκορδίλην, εις τον Αποστόλην τον Γαλιανόν, εις εκείνον από την Αργυρούπολην τον Φασούλην, εις τον παπά Ασηγωνιώτην, εις τον Γαροφαλήν, εις πολλούς που δεν γνωρίζω εκειδά θα τους εύρεις όλους με λιβανωτά.
Κρύψε των μη των πεις τα χάλια μας και λυπηθεί η ψυχή των. Μην των είπεις πως οι αγωνισταί παραγκωνίζονται, είπε των πως των εμοίρασαν τας τουρκικάς περιουσίας και ζουν ανέτως και πλούσια και καλά, αυτοί εδώ και τα ορφανά και αι χήραι των αγωνιστών, και πως πεινούν, και πως δυστυχούν μην των είπεις και λυπηθεί η ψυχή των. Και έστω, ας είναι ορφανά σαν εκείνο ναι το ορφανό και εκείνη ναι την χήρα (δεικνύων του νεκρού το παιδάκι και την χήρα σύζυγόν του) είναι τέτοια ορφανά και χήραι των αγωνιστών εις το ελεύθερον κράτος και αι κρατικαί υπηρεσίαι δεν εμερίμνησαν δι’ αυτά.
Αιωνία σου η μνήμη. Γην ελαφράν».
Τιμές μετά θάνατον
Στεφάνια κατατέθηκαν από τον Γενικό Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Μουτζουρίδη δια του Μάρκου Παχουλού, Δήμαρχο Ρεθύμνης Τίτο Πετυχάκη, Πανεφεδρικό Σύνδεσμο Νομού Ρεθύμνης, Ταμείο Ελαίας, Οικογένεια αδερφού του Ιωάννου Ανδρ. Γαλερού, συμπολεμιστές οπλαρχηγούς Ρεθύμνης, Ταμείο Εφέδρων πολεμιστών, Γεωργική Υπηρεσία και Γεωργικό Επιμελλητήριο Ρεθύμνης, του οποίου υπήρξε ταμίας.
O θάνατός του προκάλεσε αίσθηση και στο Πανελλήνιο, καθώς σε συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή εις μνήμην του.
Στο Ρέθυμνο, υπάρχει οδός ονοματοθετημένη εις μνήμην του, ως αναγνώριση της πατριωτικής και κοινωνικής δράσης του. Επίσης αναφέρεται ως λήμμα, σε όλες τις έγκριτες εγκυκλοπαίδειες όπως Δομή, ΠάπυροςLarousse-Britannica κ.α.
Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα είχε κάνει στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» ο Γιώργης Εκκεκάκης το 1999.
Αυτός ήταν ο περίφημος Στυλιανός που οφείλουμε να τον τιμάμε όπως του αξίζει.
ΠΗΓΕΣ:
ΒΙΚΠΑΙΔΕΙΑ
Στρατή Ε. Σταυρουλάκη: Αρκετά δημοσιεύματα για τον ηρωικό του πρόλογο κι ένα σημαντικό ημερολόγιό του
Γιώργη Εκκεκάκη: Στυλιανός Γαλερός («Ρεθεμνιώτικα Νέα» 1999)
Εύας Λαδιά: Έτρεφε τους στρατιώτες του με δικά του έξοδα
Εύας Λαδιά: Όταν ο καπετάν Αβάτζος αποχαιρετούσε τον συναγωνιστή του
