Ο δήμαρχος Κανδάνου Αντώνης Περάκης,ο καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης Θωμάς Νουτσόπουλος και ο καθηγητής επίσης του ιδίου τμήματος Ευθύμης Παπαβλασσόπουλος ήταν οι μάρτυρες που εξετάστηκαν χθες από το Δικαστήριο για την υπόθεση Ρίχτερ.
Σήμερα στις 12 το μεσημέρι θα συνεχιστεί με την εξέταση μαρτύρων η δίκη με κατηγορούμενο τον Γερμανό καθηγητή και συγγραφέα Χαϊνς Ρίχτερ, ο οποίος κατηγορείται για «άρνηση εγκλημάτων πολέμου του ναζισμού, τα οποία στρέφονται κατά του κρητικού λαού» και δικάζεται βάσει του αντιρατσιστικού νόμου. Αιτία της εις βάρος του ποινικής δίωξης αποτέλεσαν αναφορές που κάνει σε βιβλίο του για τη Μάχη της Κρήτης, όπου εμφανίζει τους ναζί ως θύματα των Κρητών και τους Κρήτες ως θύτες που διέπραξαν «κτηνωδίες» εις βάρος των ναζιστικών στρατευμάτων.
Σήμερα αναμένεται να καταθέσουν ο καθηγητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών Ανδρέας Στεργίου, που είχε εισηγηθεί στη γενική συνέλευση του τμήματος την αναγόρευση του κ Ρίχτερ σε επίτιμο διδάκτορα του Π.Κ, ο Ηλίας Λουλούδης, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στον δήμο Αγίου Βασιλείου, ενδεχομένως ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας ΑΠΘ, αλλά και άλλοι καθηγητές του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης που έχουν κληθεί από το δικαστήριο.
Το δικαστήριο παράλληλα χθες προγραμμάτισε τις επόμενες δικάσιμους της υπόθεσης για τις 2,7,8,13 και 15 Ιανουαρίου. Σημειώνεται ότι ο εισαγγελέας πρότεινε να καταθέσουν ως μάρτυρες ο Εμμανουήλ Αγγελίδης, καθηγητής στο Πάντειο πανεπιστήµιο στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας και ο Γρηγόρης Ανανιάδης, επίσης καθηγητής στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου πανεπιστημίου, οι οποίοι είχαν υπογράψει σχετικό ψήφισμα με το οποίο εκφράζουν την έντονη διαφωνία τους στην ποινικοποίηση της έκφρασης επιστημονικής άποψης.
Α. Περράκης: «Οι Γερμανοί άφησαν την πρώτη γραπτή απόδειξη της θηριωδίας τους στην Κάντανο»
Πρώτος μάρτυρας κατέθεσε χθες ο δήμαρχος Κανδάνου-Σελίνου Αντώνης Περράκης, ο οποίος μίλησε για τη ναζιστική θηριωδία στην επαρχία Σελίνου, ενώ έκανε αναφορές και στο ολοκαύτωμα της Κανδάνου, καταθέτοντας και τις δικές του μνήμες από τις αφηγήσεις των προγόνων του.
Η Κάνδανος ήταν το πρώτο χωριό της Κρήτης που καταστράφηκε από τους ναζί. Στην επαρχία Σελίνου, όπως ανέφερε ο δήμαρχος μιλώντας για τέσσερα χωριά της πρώην επαρχίας, ένα εκ των οποίων όπως είπε, κάηκε ολοσχερώς και εκτελέστηκαν συνολικά κατά τη διάρκεια του ολοκαυτώματος 140 άτομα.
Ερωτώμενος από τον πρόεδρο της έδρας για τις αναφορές στο βιβλίο του κ. Ρίχτερ για τον μονοψήφιο αριθμό εκτελεσθέντων (4), ο ίδιος υποστήριξε ότι οι μαρτυρίες των ανθρώπων μιλούν για άλλα νούμερα πολύ μεγαλύτερα και επικαλέστηκε τον 87χρονο σήμερα πρώην δήμαρχο Καντάνου που είναι και από τα ιδρυτικά στελέχη των μαρτυρικών χωριών, τον κ. Κωνσταντίνο Κονταδά, ως τον πλέον κατάλληλο και γνώστη της ιστορίας. Σε άλλη ερώτηση του προέδρου για το αν γινόταν βεβηλώσεις νεκρών ο μάρτυρας είπε ότι δεν έχει ακούσει ποτέ κάτι τέτοιο, ενώ απαντώντας για το αν τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο είναι προσβλητικά για τους Κρητικούς είπε πως κατά την άποψη του είναι.
Σε ερώτηση του συνηγόρου πολιτικής αγωγής Γιάννη Νικολιδάκη ο κ. Περράκης ανέφερε πως η Κάνδανος είχε καεί και καταστραφεί εξ ολοκλήρου και μάλιστα, όπως τόνισε, στο χωριό είχε τοποθετηθεί και το πρώτο γραπτό μνημείο της γερμανικής θηριωδίας, που αποτύπωνε εγγράφως ότι το χωριό καταστράφηκε για να μην οικοδομηθεί ποτέ ξανά, ενώ επανέλαβε σε σχετική απάντηση του προς τον συνήγορο κ. Νικολιδακη, πως οι θηριωδίες ήταν καθαρά πράξη εκδίκησης επειδή, όπως πρόσθεσε, τα συγκεκριμένα χωριά αντιστάθηκαν.
Απαντώντας σε ερώτηση του συνηγόρου υπεράσπισης κ. Αθανάσιου Αναγνωστόπουλου ως προς τον αριθμό των εκτελεσθέντων που αναφέρεται στο βιβλίο του κ. Ρίχτερ (σ.σ. μιλά για 4 εκτελέσεις στις 3 Ιουνίου) ο μάρτυρας είπε ότι οι 140 εκτελεσθέντες έγιναν καθ όλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ενώ απαντώντας σε διευκρινιστική ερώτηση του έτερου συνηγόρου υπεράσπισης κ. Καλλίρη είπε πως στις 3 Ιουνίου θα μπορούσαν να είχαν σκοτωθεί 4.
Θ. Νουτσόπουλος: «Μείζον μειονέκτημα του βιβλίου ότι περισσότερα υπονοεί παρά λέει με σαφήνεια»
Δεύτερος κατέθεσε ο Θωμάς Νουτσόπουλος, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος κατά τη μαραθώνια εξέταση του που διήρκησε για τέσσερις και πλέον ώρες στάθηκε στο ζήτημα της ηθικής που, κατά την προσωπική του εκτίμηση και άποψη είναι, όπως είπε, το κυρίαρχο. Ξεκαθάρισε ότι θα προτιμούσε ο συγγραφέας να ήταν πιο σαφής. Το μείζον μειονέκτημα του βιβλίου, όπως ανέφερε, είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας περισσότερα υπονοεί παρά λέει. Υποστήριξε ότι ο συγγραφέας κατά μείζονα λόγο βλέπει την ιστορία στρατιωτικά και κάνει κρίσεις ενώ αναφέρθηκε σε πονηρές διατυπώσεις του κ. Ρίχτερ, μπαίνει σε χαρακτηρισμούς και αξιολογήσεις χωρίς να είναι αρκετά σαφής και χρησιμοποιεί προκλητική φρασεολογία.
Όπως είπε, ωστόσο κατά τη γνώμη του ο Ρίχτερ δεν παίρνει θέση αντίθετη ως προς τα εγκλήματα πολέμου και πρόσθεσε πως η δική του διαπίστωση είναι ότι ο Γερμανός συγγραφέας σε αυτά που αναφέρει δεν περιέχει ηθική αποδοκιμασία των αντιποίνων, ούτε ηθική μομφή για την αντίσταση των Κρητικών. «Νομίζω ότι το ερμηνευτικό εργαλείο, η σκοπιά του διεθνούς δικαίου της εποχής, είναι η προσπάθεια του συγγραφέα να δείξει και τα όρια του δικαίου» ανέφερε μεταξύ άλλων.
Απαντώντας σε ερώτηση του προέδρου για το πως κρίνει το γεγονός ότι ένας ιστορικός ως ερμηνευτικό εργαλείο χρησιμοποιεί νομικά πορίσματα που ενδεχομένως είναι εσφαλμένα, ο μάρτυρας είπε: «Δεν είμαι ειδικός στην ιστορία. Το κρίσιμο δεν είναι ότι βγαίνει ένας ιστορικός και λέει ότι με τη σκοπιά δικαίου τα αντίποινα τα αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο» και πρόσθεσε ότι «ηθικά ο κ. Ρίχτερ χρωστά να μας πει τη δική του άποψη». Ο μάρτυρας υποστήριξε ότι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το ηθικό μέρος.
Απαντώντας σε ερώτηση περί παράδοσης για βεβήλωση νεκρών ο μάρτυρας είπε ότι ο ίδιος δεν τη γνωρίζει. Ο μάρτυρας ανέγνωσε αποσπάσματα του βιβλίου για την ανδρεία των Κρητικών και είπε πως ο κ. Ρίχτερ δεν καταδικάζει ηθικά την αντίσταση των ανταρτών.
Σε σχετική ερώτηση του εισαγγελέα για την αναφορά του κ. Ρίχτερ περί προσβολής νεκρών ο μάρτυρας αναφέρθηκε σε μια μοναδική πηγή του Ψυχουντάκη, που ο ίδιος εντόπισε, και αυτή όπως είπε βρίσκεται μακριά από το συναφές χωρίο. Για το τι αισθήματα προκαλούνται στο μέσο Γερμανό από την ανάγνωση του βιβλίου ο μάρτυρας είπε ότι δεν μπορεί να απαντήσει επ’ αυτού και συμπλήρωσε πως στον ίδιο προκαλεί έντονο προβληματισμό για το αν συνέβησαν αυτά και για το που το πάει ο συγγραφέας.
Σε ερώτηση του συνηγόρου πολιτικής αγωγής Νίκου Κοτζαμπασάκη για το αν οφείλει ο κ. Ρίχτερ παραπομπή, ως προς τον αριθμό εκτελεσθέντων αμάχων, ο οποίος αριθμός όπως είπε ο συνήγορος των 2000 αμάχων, προκύπτει από σειρά πηγών και τον οποίο, όπως πρόσθεσε, απομειώνει ο συγγραφέας χωρίς να επικαλείται άλλες πηγές και ως προς τους φονευθέντες και σκελευθέντες ναζί, ενώ έχει στη διάθεση του την έκθεση Ρούντελ, του ναζιστή στρατοδίκη, ο οποίος λέει ότι στη χειρότερη για τους Κρητικούς περίπτωση υπάρχουν 12 εκτελεσμένοι μετά θάνατον, ο μάρτυρας είπε ότι υπάρχει μια παραπομπή και πρόσθεσε ότι επί της παραπομπής αυτής έπρεπε να υπάρχει πρόσθετο στοιχείο για τεκμηρίωση.
Ερωτώμενος από τον εισαγγελέα για το γεγονός ότι στο βιβλίο αναφέρεται η λέξη εθνικοσοσιαλισμός και όχι ναζί, ο μάρτυρας υποστήριξε ότι δεν γνωρίζει ποια είναι η διαφορά τους.
Απαντώντας για τη χρήση της λέξης ιδεαλισμός στο τέλος του βιβλίου ο μάρτυρας είπε ότι για εκείνον στο ηθικό ζήτημα δεν έχει διαπιστωθεί ηθική καταδίκη των αντιποίνων ενώ διευκρίνισε πως θα προτιμούσε να ήταν πιο σαφής ο συγγραφέας.
Σε ερώτηση του κ. Κοτζαμπασάκη για τις λέξεις ιπποτικός και βρώμικος που αναφέρονται στο σύγγραμμα ο μάρτυρας είπε ότι δεν μπορεί να ξέρει γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αυτές τις λέξεις. Είπε ότι τον ξενίζουν, ωστόσο τόνισε πως αυτές είναι σε εισαγωγικά.
Ο κ. Νουτσόπουλος είπε πως πρέπει να υπάρξει διαχωρισμός της κρίσης και της διαπίστωσης υποστηρίζοντας ότι όταν συγχέονται αυτά τα δυο πράγματα υπάρχει πρόβλημα. Απαντώντας σχετικά με την παράδοση-έθιμο για τη βεβήλωση νεκρών ο κ. Νουτσόπουλος είπε ότι ο συγγραφέας χρωστά σχετική παραπομπή για το από που απορρέει το έθιμο.
Απαντώντας σε ερώτηση του συνηγόρου πολιτικής αγωγής Α. Επιτροπάκη για το εάν ένας Κρητικός δικαίως προσβάλλεται, αν δει ότι οι Κρητικοί χαρακτηρίζονται βεβηλωτές πτωμάτων, ο μάρτυρας είπε ότι θα χαρακτήριζε υπερβολική μια τέτοια σύνδεση, ενώ σε άλλη ερώτηση για το αν το βιβλίο του Ρίχτερ ήταν σχολικό σύγγραμμα, ο μάρτυρας ξεκαθάρισε πως ο συγγραφέας όφειλε να είναι πιο ξεκάθαρος. «Θεωρώ ότι είναι πιο προκλητικός στις διατυπώσεις του και λιγότερο στην ουσία» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σε άλλη ερώτηση του κ. Νικολιδάκη για τη χρήση εκ μέρους του συγγραφέα αρχείου των ναζί ο μάρτυρας είπε ότι το γεγονός ότι χρησιμοποιεί αυτά τα αρχεία δεν σημαίνει ότι δεν είναι ακριβή και πρόσθεσε πως η μοναδική αιτιολογία για τα αντίποινα δεν είναι οι σκυλεύσεις νεκρών, είναι η συμμετοχή του άμαχου πληθυσμού που προκάλεσε τα αντίποινα και κατέληξε λέγοντας πως «με μια πιο καθαρή διατύπωση θα ‘ταν πιο καθαρό το νόημα». Σε σχέση με την περιφρόνηση του θανάτου που τέθηκε εκ νέου ως ερώτημα από τον κ. Επτιροπάκη, ο κ. Νουτσόπουλος είπε ότι η περιφρόνηση του θανάτου σε καιρό πολέμου σημαίνει ότι είμαι ανδρείος, επικαλούμενος τον Αριστοτέλη.
Ο μάρτυρας υποστήριξε ότι το βιβλίο δεν είναι σπουδαίο, ότι έχει προβλήματα και πως κατά την άποψη του η πρόθεση του συγγραφέα δεν είναι να μεμφθεί τον Κρητικό λαό.
Απαντώντας στον κ. Κοτζαμπασάκη σε σχέση με την ανάκληση του τίτλου του Γερμανού καθηγητή ο κ. Νουτσόπουλος είπε ότι είναι διαθέσιμος να συζητήσει με τους συναδέλφους του για το περιεχόμενο του βιβλίου, ωστόσο όπως είπε μεσολάβησε το ποινικό μέρος.
Απαντώντας σε ερώτηση του συνηγόρου υπεράσπισης Αθανάσιου Αναγνωστόπουλου ο μάρτυρας επανέλαβε ότι υπάρχει ηθική και νομική καταδίκη των αντιποίνων από την πλευρά του συγγραφέα ενώ πρόσθεσε ότι το ύφος του βιβλίου, λόγω ασαφειών, αφήνει πικρία. Ερωτώμενος σε σχέση με τις υπερβάσεις εκ μέρους των αμυνόμενων, ο μάρτυρας είπε ότι δεν ξέρει, ενώ απαντώντας στην πηγή του Ρουσσόπουλου, ενός πολεμιστή του ’41 για τον οποίο ρωτήθηκε από τον κ. Αναγνωστόπουλο, ο οποίος ανέγνωσε σχετικό απόσπασμα που μιλούσε για κακοποίηση νεκρών, είπε ότι δεν γνωρίζει την πηγή και πως ο πολεμιστής μπορεί να μην θυμάται καλά.
Πρόσθεσε ωστόσο ότι δεν έχει λόγο να πει ψέματα. Απαντώντας σε ερώτηση του έτερου συνηγόρου κ. Καλλίρη για τη χρήση της λέξης ιδεαλισμός, ο μάρτυρας είπε ότι δεν έχει πάντοτε ο όρος αυτός θετικό πρόσημο και πως είναι ασαφής. Για τους ιδεαλιστές ο μάρτυρας είπε ότι κατά τη δική του κρίση ο συγγραφέας αναφέρεται στους νέους.
Ερωτώμενος για φασισμό ο μάρτυρας είπε ότι αυτός έχει στοιχεία από όλο το πολιτικό φάσμα και ότι υπάρχει διάκριση μεταξύ ναζισμού και φασισμού και πως ο ναζισμός βάσει και της βιβλιογραφίας είναι πολύ χειρότερος.
Ε. Παπαβλασσόπουλος: «Η ιστορία Ρίχτερ έχει κάνει ζημιά στο πανεπιστήμιο»
Τρίτος μάρτυρας εξετάστηκε ο κ. Θύμιος Παπαβλασσόπουλος, λέκτορας πολιτικών οργανώσεων και κομματικού συστήματος, ο οποίος δεν έχει διαβάσει το βιβλίο του Χ. Ρίχτερ.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στη διαδικασία αναγόρευσης με βάση την εισήγηση που έγινε από τον συνάδελφο του Α. Στεργίου, ενώ τόνισε πως δεν θυμάται αν σε αυτή είχε συμπεριληφθεί το επίμαχο βιβλίο. Απαντώντας σχετικά είπε ο κ. Ρίχτερ ήταν ο επιβλέπων της διδακτορικής διατριβής του κ. Στεργίου. Ανέφερε πως τα κριτήρια που τέθηκαν στη γενική συνέλευση δεν ήταν ασυνήθιστα για μια αναγόρευση.
Σε ερώτηση του κ. Επιτροπάκη για το αν όλη αυτή η ιστορία έχει κάνει ζημιά στο πανεπιστήμιο Κρήτης ο μάρτυρας είπε ότι έχει κάνει μεγάλη ζημιά.
Είπε ότι ο ίδιος δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια και θεωρεί ότι αυτά τα ζητήματα πρέπει να επιλύονται από τα θεσμικά όργανα του πανεπιστημίου και όχι μέσω των μίντια. «Θέλω καθεστώς νηφαλιότητας» είπε χαρακτηριστικά.
Απαντώντας σε ερώτηση του συνηγόρου υπεράσπισης κ. Αναγνωστόπουλου τόνισε πως μόνο σε ακραίες περιπτώσεις γίνονται ανακλήσεις τίτλων.
