Το παρόν άρθρο αποτελεί τη συνέχεια της Α’ Ενότητας που δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο, με τίτλο: Στόχος για μια παραγωγή 9.000 τόνων ελαιολάδου ετησίως στον Μυλοπόταμο.
Η δυνατότητα της κατασκευής μιας τεχνητής λίμνης
Στην περιοχή «Βρυσίδα», ανάμεσα στον οικισμό των Αγγελιανών και στις εκβολές του Γεροπόταμου στον Πάρναμο, υπάρχει μια μεγάλη φυσική λεκάνη, που διασχίζεται από τον χείμαρρο Μαργαριτσανό, παραπόταμο του Γεροπόταμου. Στην τοποθεσία αυτή που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 800 μέτρων, από την κοίτη του Γεροπόταμου, υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστεί μια εξωποτάμια τεχνητή λίμνη. Αυτή η μεθοδολογία, δηλαδή της αξιοποίησης μεγάλων ποσοτήτων τρεχούμενου νερού σε χαμηλά υψόμετρα, με τεχνητές λίμνες, έχει εφαρμοστεί και εφαρμόζεται με πολύ επιτυχία στην Κύπρο, τώρα και τουλάχιστον 5 δεκαετίες. Στην τοποθεσία λοιπόν αυτή, σχηματίζεται μια φυσική κοιλαδολεκάνη, κλειστή ολόγυρα, με διέξοδο μόνο από τα ανατολικά της. Στην έξοδο της λεκάνης δημιουργείται φυσικό στένωμα με σχετικά υψηλές εκατέρωθεν πλευρές. Τεχνικά λοιπόν με τη κατασκευή ενός χωμάτινου ή τσιμεντένιου φράγματος ακριβώς στη θέση του στενέματος θα δημιουργηθεί ανάντη μια τεχνητή λίμνη ικανοποιητικής χωρητικότητας. Αυτή η τεχνητή λίμνη θα συλλέγει αφενός τα νερά του χειμάρρου Μαργαριτσανού αλλά και αφετέρου εκεί θα οδηγούνται και ένα μέρος των νερών του Γεροπόταμου με ένα κανάλι εκτροπής που θα κατασκευαστεί. Το κανάλι εκτροπής θα ξεκινά από την κοίτη του Γεροποτάμου περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια της κωμόπολης του Περάματος με βορειοδυτική κατεύθυνση. Η τεχνητή λίμνη θα έχει χωρητικότητα 10-12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, ποσότητα οι οποία εξασφαλίζεται πλήρως από τις παροχές του Γεροπόταμου και του χειμάρρου Μαργαριτσανού.
Το δίκτυο διανομής
Τα νερά της τεχνητής λίμνης θα αντλούνται από τη στάθμη των +50 περίπου μέτρων (απόλυτο υψόμετρο), και με αντλίες πολύ μεγάλης δυναμικότητας θα μεταφέρονται με αγωγούς πολύ μεγάλης διαμέτρου, ακολουθώντας νότια κατεύθυνση, σε μεγάλες δεξαμενές χωρητικότητας 10.000 – 20.000 κυβικών μέτρων. Οι δεξαμενές θα κατασκευαστούν σε τοποθεσίες με υψόμετρα 200 έως 230 μέτρων, ακτινωτά κατά το νότιο όριο της περιοχής που θα προοριστεί για άρδευση. Αυτές θα εγκατασταθούν σε τοποθεσίες, κατά μήκος της νοητής γραμμής των παρακάτω οικισμών ακολουθώντας την ισοϋψή γραμμή των 230 μέτρων: Ανατολικά των Έρφων και των Σκουλουφίων, νότια της Αλφάς και επίσης βόρεια: του Σταυρωμένου, των Μαργαριτών, των Πασαλιτών, του Χουμερίου, του Δαμαβόλου, των Δαφνέδων, της Επισκοπής, των Μουρτζανών, των Απλαδιανών και του Δοξαρού, όπου θα είναι και το νότιο-ανατολικό άκρο της περιοχής που θα καλύπτεται. Επίσης θα κατασκευαστεί και ο Δυτικός κλάδος του αρδευτικού έργου, που θα καλύψει την κοντινή στη λίμνη περιοχή, του Καρκατίφα και του Πάνω Λατζιμά, όπως και ο Ανατολικός κλάδος που θα καλύψει τις περιοχές: της Σκεπαστής, του Ρουμελή, του Εξάνδη, του Αχλαδέ, του Μελιδονίου και της Αγυιάς.
60.000 στρέμματα, 1.300.000 ελαιόδεντρα, 12 εκατομ. κυβικά μέτρα νερού
Το νερό θα χρησιμοποιείται για άρδευση όλο το χρόνο, αφού εκτιμάται πως θα φυτευτούν και άλλες καλλιέργειες πέραν των ελαιώνων που θα χρειάζονται νερό και κατά τους Ανοιξιάτικους μήνες. Έτσι θα υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούνται ποσότητες νερού πολύ περισσότερες της χωρητικότητας της τεχνητής λίμνης, αφού θα συμπληρώνονται και με τις τελευταίες βροχές της τρέχουσας βροχομετρικής περιόδου. Σύμφωνα με τα Γεωπονικά Μεσογειακά standards για την άρδευση, για ένα στρέμμα ελαιώνα, χρειάζονται ως ανώτατη ποσότητα, 200 κυβικά μέτρα νερού το χρόνο, για τη περίοδο που δεν υπάρχουν βροχές. Έτσι λοιπόν τα 60.000 εκτιμώμενα στρέμματα των ελαιώνων, με τα 1.300.000 ελαιόδεντρα που υπάρχουν στην αναφερόμενη περιοχή, θα χρειάζονται 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο κατά ανώτατο όριο. Η ποσότητα αυτή εξασφαλίζεται σίγουρα από τις συνολικές ετήσιες ποσότητες του Γεροπόταμου και του χειμάρρου Μαργαριτσανού μαζί.
Το μοντέλο άρδευσης των Χανίων, του ΟΑΔΥΚ
Ο σχεδιασμός του αρδευτικού έργου θα πρέπει να ακολουθήσει το μοντέλο του πολύ μεγάλου έργου του «Νότιου αγωγού της Κύπρου», ο οποίος έχει μήκος περίπου 160 χιλιόμετρα. Με βάση αυτό το μοντέλο σχεδιάστηκαν και ολοκληρώθηκαν και από τον Ο.Α.ΔΥ.Κ. τα μεγάλα αρδευτικά έργα των Χανίων. Σε αυτά, τα έργα των Χανίων, κατασκευάστηκαν περιμετρικά της ρίζας των ορεινών όγκων, δεξαμενές χωρητικότητας 10.000 – 20.000 κυβικών μέτρων νερού, σε υψηλά σχετικά υψόμετρα. Από την κάθε μια από αυτές τις δεξαμενές, κατασκευάστηκαν κατόπιν τα δίκτυα διανομής του νερού με φυσική ροή, στις κατάντη καλλιεργούμενες εκτάσεις. Με αυτό τον τρόπο αξιοποιήθηκαν οι πολύ μεγάλες πηγές της Αγυιάς, των Μεσκλών, των Αρμένων, του Στύλου αλλά και των οι πολύ μεγάλες γεωτρήσεις των Μυλωνιανών, που έχουν παροχή 1.000 κυβικών μέτρων νερού την ώρα.
Τα κριτήρια οριοθέτησης της περιοχής
Τα κριτήρια βάσει των οποίων θα καθοριστεί επακριβώς η περιοχή που θα αρδευτεί, θα είναι τα ακόλουθα:
1ον.Όσον αφορά το δυτικό της όριο, θα είναι η περιοχή ανατολικά των Έρφων και των Σκουλουφίων. Δηλαδή η συνεχόμενη περιοχή από αυτήν στην οποία έχει προγραμματισθεί ότι θα φτάσει το αρδευτικό έργο αξιοποίησης του νερού του Φράγματος των Ποταμών.
2ον. Το νοτικό όριο της θα καθοριστεί με βάση το ακριβές τοπογραφικό ανάγλυφο της περιοχής, με προτεινόμενο ανώτατο όριό της την ισοϋψή των 230 μέτρων.
3ον.Το όριο αυτό θα καθορισθεί ακριβώς και με βάση την ύπαρξη ή όχι καλλιεργήσιμων εκτάσεων ή και χέρσων εκτάσεων δυνάμενων να καλλιεργηθούν.
4ον. Θα προσεχτεί ιδιαίτερα ώστε να μην μένουν κατάντη εκτάσεις που αποτελούν φύσει δασικές εκτάσεις.
Τα υπάρχοντα μικρά αρδευτικά έργα του Ο.Α.ΔΥ.Κ.
Ήδη από την δεκαετία του ’80 και του ’90 έχουν κατασκευαστεί από τον Ο.Α.ΔΥ.Κ. 11 μικρά αρδευτικά έργα, αξιοποιώντας τα νερά των επιτυχημένων γεωτρήσεων που ανορύχθηκαν με σκοπό την ύδρευση και την άρδευση. Όμως οι αποδιδόμενες ποσότητες νερών από τις γεωτρήσεις αυτές δεν είναι επαρκείς, ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες για άρδευση ολόκληρη την καλοκαιρινή και φθινοπωρινή περίοδο. Αντίθετα η κατασκευή της τεχνητής λίμνης θα παρέχει τη δυνατότητα να μπορούν να μεταφέρονται ποσότητες νερού στις ήδη υπάρχουσες δεξαμενές, ώστε τα μικρά αυτά αρδευτικά θα έχουν επάρκεια νερού ολόκληρη την αρδευτική περίοδο. Τα μικρά αρδευτικά αυτά έργα, καλύπτουν μέρος της κτηματικής έκτασης των πρώην κοινοτήτων: Αγγελιανών, Πανόρμου, Σκεπαστής, Αλφάς, Σισσών, Εξάνδη, Μελιδονίου, Ρουμελή, Αχλαδέ, Δαμαβόλου και Χελιανών-Δοξαρού. Είναι φανερό πως σε αυτές τις περιοχές που αρδεύονται σήμερα από αυτά τα έργα, δεν θα αναπτυχθούν νέα δίκτυα. Ωστόσο οι δεξαμενές τους θα μπορούν να ενισχύονται με συμπληρωματικές ποσότητες νερού από την τεχνητή λίμνη.
Ο υβριδικός χαρακτήρας του έργου
Η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του έργου, θα γίνεται με υβριδικό τρόπο. Δηλαδή η απαιτούμενη ενέργεια θα παράγεται επί τόπου από τον σχεδιασμό του ίδιου του έργου με τη μέθοδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η απαιτούμενη ενέργεια για τη λειτουργία του έργου, θα είναι μεγάλης ποσότητας λόγω του ότι, όλες οι ποσότητες νερού θα αντλούνται από το απόλυτο υψόμετρο των 50 μέτρων και θα ανυψώνονται ως το υψόμετρο των 230 μέτρων. Όμως ο σχεδιασμός του έργου θα περιλαμβάνει και την τοποθέτηση μιας πολύ μεγάλης συστοιχίας από επιπλέοντα φωτοβολταϊκά πάνελς, στο μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας της τεχνητής λίμνης. Έτσι θα παράγεται μεγάλη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας ικανής να καλύψει πλήρως τις ανάγκες των αντλήσεων. Η τοποθεσία της τεχνητής λίμνης είναι ιδιαίτερα προστατευμένη από όλους τους ανέμους και τα πάνελς που θα βρίσκονται σε πολύ ασφαλές περιβάλλον και λόγω της πολύ μεγάλης ηλιοφάνειας της περιοχής, θα έχουν επίσης πολύ υψηλή απόδοση. Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα, η παραγόμενη ενέργεια να είναι πολύ περισσότερη των αναγκών του έργου, οπότε θα αποδίδονται και κέρδη στον οργανισμό του έργου, από την πώλησή της περισσευούμενης ποσότητας ενέργειας στη ΔΕΗ.
Η διαχείριση του έργου
Έχει μεγάλη σημασία για την αποτελεσματική λειτουργία του έργου να υπάρχει ορθή διαχείριση. Προς τούτο θα πρέπει να συσταθεί κρατικός οργανισμός διαχείρισης, ο οποίος θα έχει απαραίτητα, τεχνική αλλά και οικονομική υπηρεσία. Ο οργανισμός θα έχει όλες τις αρμοδιότητες για τη λειτουργία του έργου, όπως:
– Την επισκευή και τη συντήρηση του όλου έργου.
– Την είσπραξη των τελών άρδευσης από τους χρήστες καλλιεργητές.
– Την επέκταση ή την τροποποίηση των υπαρχουσών εγκαταστάσεων.
Η προσδοκία
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η κατασκευή και η λειτουργία του έργου, θα αλλάξει εντελώς την οικονομική και κοινωνική κατάσταση σε ολόκληρο τον Μυλοπόταμο. Τα έσοδα των καλλιεργητών από την εφαρμογή της άρδευσης στις καλλιέργειές τους, τουλάχιστον θα τριπλασιαστούν. Θα αναπτυχθούν επίσης και άλλες σύγχρονες καλλιέργειες πολύ περισσότερο αποδοτικές, όπως είναι του αβοκάντο, του ακτινιδίου, καθώς και των τελευταίων εκλεπτυσμένων ποικιλιών εσπεριδοειδών. Όμως σίγουρα θα υπάρξουν και καλλιέργειες αποδοτικών κτηνοτροφικών φυτών όπως είναι του σόργου και του τριφυλιού, αφού θα υπάρχουν άφθονες ποσότητες νερού που τους είναι απαραίτητες. Το όλο αυτό εγχείρημα θα έχει σαν επακόλουθο, να δημιουργηθούν νέες πηγές εισοδήματος για τουλάχιστον 2.000 νέους του Μυλοποτάμου, οι οποίοι θα απασχοληθούν στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας χρησιμοποιώντας σύγχρονες και αποδοτικές μεθόδους.
