Σε πλήρη εξέλιξη είναι ο σχεδιασμός της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ρεθύμνου μέσα από εργασίες αναβάθμισης, συντήρησης των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, αλλά και την ψηφιοποίησή τους. Μέσα από ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία έχουν σχεδιαστεί και δρομολογηθεί έργα που αφορούν τόσο στην πόλη όσο και στην ενδοχώρα, με στόχο να υπάρξει μια διασύνδεση των πολιτιστικών στοιχείων δίδοντας τη δυνατότητα στους ντόπιους να γνωρίσουν την ιστορία του πολιτισμού και ταυτόχρονα δημιουργώντας πολιτιστικά μονοπάτια για τους επισκέπτες που θέλουν να περιηγηθούν σε όλο το νομό και να θαυμάσουν από κοντά τον αρχαιολογικό θησαυρό του τόπου μας.
Σύμφωνα με την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου παρά την υποστελέχωση της υπηρεσίας καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια, ώστε όλες οι διαδικασίες να προχωρούν με ταχείς ρυθμούς και τα έργα να εξελίσσονται εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων.
Ειδικότερα, σε εξέλιξη βρίσκονται τα έργα ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων, του αρχαιολογικού χώρου στο Μοναστηράκι και Αποδούλου, οι εργασίες στο ανακτορικό κέντρο της Ζωμίνθου, ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στα Λιβάδια Μυλοποτάμου, καθώς και έργα ψηφιοποίησης πολιτιστικών διαδρομών. Παράλληλα, υπάρχει σχεδιασμός για τις μελέτες που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ και αφορούν σε έργα πολιτισμού με σημαντικότερο το έργο κατασκευής του νέου αρχαιολογικού μουσείου του Ρεθύμνου, πρόταση η οποία υποβλήθηκε από τον δήμο Ρεθύμνης, καθώς και η αποκατάσταση των κτιρίων εντός της Φορτέτζας. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων από την πλευρά της κατάθεσε δελτίο για το έργο όπου αφορά στην αποκατάσταση των τειχών της Φορτέτζας.
Αναλυτικά: υποβλήθηκαν προς έγκριση, στο πλαίσιο της δράσης της Περιφέρειας Κρήτης «Μελέτες ωρίμανσης έργων Πολιτισμού», για το ΕΣΠΑ 2021-2027:
- από την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου σε συνεργασία με την ΕΦΑ Ρεθύμνου η μελέτη του έργου «Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Πέρα Γαλήνων»,
- από το Δήμο Ρεθύμνης σε συνεργασία με την ΕΦΑ Ρεθύμνου και το ΥΠΠΟΑ, η «Μελέτη Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου», η οποία ήδη εγκρίθηκε,
- από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων του ΥΠΠΟΑ, το τεχνικό δελτίο «Μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης των τειχών του φρουρίου Φορτέτζα, στην Παλιά Πόλη Ρεθύμνου».
Σε σχετικές δηλώσεις της στα «Ρ.Ν.», η Αναστασία Τζιγκουνάκη, ανέφερε: «είναι πολλά τα έργα που είναι στο σχεδιασμό μας και υπάρχει φόρτος εργασίας στην υπηρεσία. Τις επόμενες ημέρες ξεκινάμε την β’ φάση στο έργο ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων. Αυτό το διάστημα λύνονται διάφορα διαδικαστικά ζητήματα και εκτιμώ ότι άμεσα θα ξεκινήσουν εργασίες. Είχε προηγηθεί τις προηγούμενες ημέρες μια συνεργασία με τις δυο Διαχειριστικές Αρχές, της περιφέρειας και του υπουργείου, για να λυθούν κάποια προβλήματα και προχωράμε τόσο στους Αρμένους όσο και σε Μοναστηράκι και Αποδούλου. Το ίδιο ισχύει και για το έργο που αφορά στις ψηφιακές πολιτιστικές διαδρομές. Παράλληλα, προχωρούν οι εργασίες αναστήλωσης του ναού στα Λιβάδια και στο ανάκτορο της Ζωμίνθου. Παρά την υποστελέχωση, προσπαθούμε να επιτύχουμε τον στόχο μας που δεν είναι άλλος από την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της Περιφερειακής Ενότητας του Ρεθύμνου. Η στοχοθεσία της υπηρεσίας προχωρά πολύ καλά ως προς τα σημαντικά θέματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Είχαμε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους που έπρεπε να αναδειχτούν και έχουμε δρομολογήσει τις διαδικασίες είτε για την υλοποίηση των έργων είτε για την σύνταξη μελετών και προχωράμε. Όλα αυτά τα έργα στην πόλη και στην ενδοχώρα θα αναδείξουν τον πλούτο και ταυτόχρονα θα δώσουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα να γνωρίσει την πολιτιστική μας κληρονομιά. Ο στόχος μας είναι στο επόμενο ΕΣΠΑ να ξεκινήσουμε την υλοποίηση των έργων αυτών.
Τι περιλαμβάνει η μελέτη ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων
Η μελέτη του έργου περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν τους επισκέπτες, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Σε ό,τι αφορά το υφιστάμενο κτίριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληροί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
Υπενθυμίζεται ότι η μεγαλύτερη νεκρόπολη της υστερομινωικής ΙΙΙ Α/Β περιόδου (περ. 1390-1190 π.Χ.), στην περιοχή των Αρμένων ήρθε στο φως σταδιακά από το 1969. Οι περισσότεροι τάφοι είναι θολωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Μόνο ένας τάφος είναι κτιστός θολωτός. Οι τάφοι ήταν οικογενειακοί: περιείχαν πολλούς νεκρούς που αποθέτονταν είτε στο δάπεδο, είτε σε σαρκοφάγους. Σε ορισμένους τάφους η προσέγγιση στο θάλαμο γίνεται με κατηφορικό δρόμο και σε άλλους με σκαλιά.
Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Απόδουλου
Το έργο ανάδειξης του Αρχαιολογικού χώρου στο Αποδούλου Αμαρίου αφορά την προστασία, ανάδειξη και προβολή του αρχαιολογικού χώρου Αποδούλου και τη διαμόρφωσή του σε οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.
- Κατασκευή κτιρίου για τη στέγαση του φυλακίου, την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και για την έκθεση πληροφοριακού υλικού, η τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήματος για τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και η απομάκρυνση υφιστάμενου φυλακίου.
- Διαμόρφωση Αρχαιολογικού Χώρου με την κατασκευή νέας περίφραξης του αρχαιολογικού χώρου και διαμόρφωση εισόδων,
- αποψιλώσεις – καθαρισμοί, κατασκευή διαδρομών περιήγησης εντός του αρχαιολογικού χώρου,
- εγκατάσταση υπερυψωμένης εξέδρας για τη θέαση των αρχαιοτήτων,
- και εργασίες συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων.
- Στατική ενίσχυση, συντήρηση και αντικατάσταση κάλυψης υφιστάμενου μεταλλικού στεγάστρου προστασίας αρχαιοτήτων.
- Πληροφοριακό υλικό (διαθέσιμο και για ΑΜΕΑ).
- Τοποθέτηση συστήματος πυρασφάλειας.
Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου Μοναστηρακίου Δήμου Αμαρίου
Το προσεχές διάστημα ξεκινούν οι εργασίες της β’ φάσης του έργου ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στο Μοναστηράκι Αμαρίου. Στόχος της πράξης είναι η αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος είναι ήδη επισκέψιμος, μέσω της υλοποίησης εργασιών διαμόρφωσης των διαδρομών περιήγησης και κατάλληλης σήμανσης για πληροφόρηση, στο πλαίσιο της συνολικής προστασίας, προβολής και ανάδειξής του. Με την υλοποίηση της πράξης ο αρχαιολογικός χώρος Μοναστηρακίου Αμαρίου με τα εξέχουσας σημασίας αρχαιολογικά ευρήματα θα καταστεί ασφαλής, προστατευμένος και επισκέψιμος με δυνατότητες και υπόβαθρο για δημιουργία υποδομών εξυπηρέτησης επισκεπτών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων ΑΜΕΑ.
Σε εξέλιξη οι εργασίες στο ανακτορικό κέντρο στη Ζώμινθο
Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες ανάδειξης του ανακτορικού κέντρου της Ζωμίνθου Ανωγείων. Έργο που έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα (Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις της Unesco), με προϋπολογισμό 400.120 ευρώ. Οι εργασίες, γίνονται σε συνεργασία με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη.
Ψηφιακές πολιτιστικές διαδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της Π.Ε.Ρ.
Το προσεχές διάστημα αναμένεται να ξεκινήσει το έργο που εκτελείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και αφορά σε «Ψηφιακές πολιτιστικές διαδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου».
Αναλυτικότερα, το έργο αφορά σε:
- Διαδικτυακή ψηφιακή πλατφόρμα πολιτιστικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος
- Θεματική ψηφιακή περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο των Αρμένων με την υλοποίηση τρισδιάστατων εικονικών αναπαραστάσεων σε 7 συνολικά τάφους (3d scanning).
- Διαδραστική εφαρμογή προβολής και τρισδιάστατη παρουσίαση του αρχαιολογικού χώρου Μοναστηράκι Αμαρίου (εφαρμογή σε οθόνη αφής με 3d βίντεο) και εφαρμογή περιήγησης σε κοινή εφαρμογή με το νεκροταφείο Αρμένων.
- Διαδραστική εφαρμογή προβολής και τρισδιάστατη παρουσίαση του αρχαιολογικού χώρου Αποδούλου Αμαρίου (εφαρμογή σε οθόνη αφής με 3d βίντεο).
- Ψηφιακή εφαρμογή περιήγησης με beacons για κινητές συσκευές (app περιήγησης IOS και Android) στον αρχαιολογικό χώρο Ζωμίνθου Ανωγείων.
- Ψηφιακή θεματική διαδρομή σε επιλεγμένους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου (app περιήγησης IOS και Android).
Παράλληλα, άμεσα ξεκινούν οι εργασίες από την ΕΦΑ Ρεθύμνου του υποέργου «Έρευνα, Τεκμηρίωση για τους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία της πόλης του Ρεθύμνου» του έργου του Δήμου Ρεθύμνης «Δημιουργία καινοτόμων εφαρμογών ψηφιακής προβολής για την πόλη του Ρεθύμνου».
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου συμμετείχε επίσης ως εταίρος στην υποβολή δύο προτάσεων χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος HORIZON, και συγκεκριμένα:
- DIOSCURI (A Digital Twin Platform for the Preservation Management of Cultural Assets with Murals)
- SAPPHIRE – Safety Participative Preservation Optimising Holistic Green Evolution στο πρόγραμμα Horizon.
