Σύνταξη Τοπικών Χωρικών Σχεδίων

Καθώς τον τελευταίο διάστημα έχουν γίνει αντικείμενο (εκτός των άλλων) προεκλογικής εκμετάλλευσης βασικά θέματα χωροταξικού σχεδιασμού για τον Δήμο μας, μια ενημέρωση για τις νέες εξελίξεις είναι απαραίτητη. Με το πέρας του καλοκαιριού (αφού αναλάβουν οι νέες δημοτικές αρχές) αναμένεται να εκκινήσουν οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού σε επίπεδο ΟΤΑ Α’ βαθμού ανά την επικράτεια, με την έναρξη υλοποίησης του γιγαντιαίου προγράμματος σύνταξης των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων. Αυτό θα γίνει με χαμηλότοκο δάνειο ύψους έως 200 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία πρώτη φορά χρηματοδοτεί άυλη δράση (μελέτη η οποία δεν συνδέεται με κατασκευή έργου). Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής του τοποθετείται το 2024 με δυνατότητα παράτασης.

Με διαχειριστή το Πράσινο Ταμείο, οι δήμοι μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων θα μπορούν να υπογράφουν δανειακή σύμβαση για την εκπόνηση της μελέτης του Τοπικού Χωρικού Σχεδίου έως τη θεσμοθέτησή της με Προεδρικό Διάταγμα, η οποία θα αποπληρώνεται από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι 332 ΟΤΑ θα κατηγοριοποιηθούν ανά ομάδες και οι μελέτες θα ανατεθούν σε τέσσερα διαδοχικά κύματα των 80 περίπου δήμων, ενώ ενδέχεται να δημιουργηθεί κι άλλη μια πιλοτική ομάδα με 50 δήμους.

Για τον συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων και την εποπτεία της εξέλιξης του προγράμματος, προβλέπεται η συγκρότηση Επιτροπής Παρακολούθησης. Η συγκέντρωση των αιτημάτων από τους δήμους για την ένταξη των πράξεων θα γίνεται από το Πράσινο Ταμείο, αφού καθοριστούν κριτήρια επιλογής, ιεράρχηση αναγκών κ.λπ., και εφόσον ο δήμος διαθέτει την απαιτούμενη τεχνική επάρκεια μπορεί να προκηρύξει και να αναθέσει τη μελέτη του Τοπικού Χωρικού Σχεδίου.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα οδηγήσει στην ορθολογική διαχείριση του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου, ενώ θα εκλείψει το σύνδρομο των εντός και εκτός σχεδίου περιοχών. Οι δήμοι έχουν την δυνατότητα και ισχυρό κίνητρο να εκπονήσουν τα Χωρικά Σχέδια εντός 34 μηνών από την ημερομηνία ανάθεσης της μελέτης και έχει ήδη υπογραφεί το σχέδιο υπουργικής απόφασης για τις αμοιβές των πολεοδόμων και χωροτακτών που θα συντάξουν τα σχέδια. Όπως είναι γνωστό, τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια αντικαθιστούν τα προγενέστερα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Πόλης (ΣΧΟΑΠ) για οικισμούς με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων. Θεσπίστηκαν με τον νόμο 4447/2016, ο οποίος επανέφερε την καταργημένη πυραμίδα του χωρικού σχεδιασμού. Καθορίζουν το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης με χρήσεις γης, όρους και περιορισμούς δόμησης, καθώς επίσης για κάθε δημοτική ενότητα τις οικιστικές περιοχές, τις περιοχές παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, τις περιοχές προστασίας (δάση, αρχαιολογικοί χώρο, αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας κ.λπ.) και τις περιοχές ελέγχου χρήσεων γης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα προσομοιάζει με αυτό του «Φιλόδημου» και έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο έλλειμμα στη χωρική οργάνωση, διασφαλίζοντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για βιώσιμο περιβάλλον, αλλά και ανάπτυξη των επενδύσεων.

Ένα από τα βασικά κριτήρια, θα είναι αν ο δήμος είναι νησιωτικός ή χαρακτηρισμένος παραδοσιακός ή στερείται παντελώς σχεδίου.

Τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια αποτελούν βασικό αναπτυξιακό εργαλείο και συνάμα εργαλείο προστασίας των κοινών και επιπρόσθετα δημιουργούν ασφάλεια δικαίου για την προσέλκυση επενδύσεων. Το Πράσινο Ταμείο θα λειτουργήσει ως help desk των δήμων, για να ξεκλειδώσουν τη διαδικασία, η οποία θα εξελιχθεί σε φάσεις. Από την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, όπως προέκυψε από το πόρισμα σχετικής μελέτης, μόνο το 20% της χώρας διαθέτει θεσμοθετημένο σχεδιασμό, ενώ άλλο 10% βρίσκεται υπό ολοκλήρωση. Επίσης ό,τι έχει παραχθεί από την εφαρμογή του οικιστικού νόμου 1337/83, υλικό που σήμερα θεωρείται παρωχημένο και ανεπίκαιρο, θα αξιοποιηθεί. Ανάμεσα στα τέσσερα κύματα των αναθέσεων θα μεσολαβεί μια ανάπαυλα δέκα μηνών αφενός για να αποφευχθεί το «βραχυκύκλωμα» και στις υπηρεσίες πολεοδομικού σχεδιασμού του υπουργείου, αφετέρου διότι προβλέπεται και στάδιο ελέγχου των μελετών. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους δήμους που δέχονται οικιστικές πιέσεις. Με βάση τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι απαραίτητο ένα μακρόχρονο στρατηγικό πλαίσιο Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης για το σύνολο του Δήμου και Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης όσον αφορά το αστικό του κομμάτι. Είναι σαφές ότι στο επόμενο χρηματοδοτικό πλαίσιο οι διαθέσιμοι εθνικοί πόροι και οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις θα κατευθύνονται μόνο σε ολοκληρωμένους και τεκμηριωμένους σχεδιασμούς. Για αυτό χρειάζεται να ενισχυθούν στις δημοτικές εκλογές οι δυνάμεις εκείνες που πιστεύουν στην χωροταξία και στο δημόσιο χώρο για τους πολλούς και όχι αυτοί που τον θυσιάζουν προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων των λίγων.