Σ’ εμάς τους παλαιότερους, που έχουμε αποκτήσει πικρή και οδυνηρή πείρα, που γνωρίσαμε, που ζήσαμε στο πετσί μας τη φρίκη και τον τρόμο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μάλιστα την επάρατη εκείνη χρονική περίοδο της Κατοχής, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ιστοριογραφία, η σχετική με τα γεγονότα και τις πτυχές εκείνες που μέχρι σήμερα παρέμειναν άγνωστες.
Σε μια περιήγηση-έρευνα στα κεντρικά βιβλιοπωλεία των Αθηνών, ο αναγνώστης θα μπορούσε, να ανασύρει μετά από ποιοτική, προσεγμένη επιλογή και να εντοπίσει ανεξερεύνητες ίσαμε σήμερα αξιόπιστες ιστορικές πηγές με τις συγκλονιστικές πτυχές της αθέατης πλευράς του πολέμου, όπως εκείνες οι αναφερόμενες στα «Απομνημονεύματα» του στρατηγού Hubert Lanz.
Αξιωματικός καριέρας που πολέμησε και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Λαντς είδε με απέχθεια τη διείσδυση και την ολέθρια επιρροή του Ναζισμού στη Wermacht, καθώς και την αυταρχική, απόλυτη επιβολή του Χίτλερ.
Αυτό το αναξιοκρατικό και βάρβαρο καθεστώς επηρέασε αποφασιστικά το Λαντς, έτσι ώστε να τον οδηγήσει, να συμμετάσχει σε συνωμοσία με σκοπό τη σύλληψη του Χίτλερ, κατά την επικείμενη επίσκεψή του στο Χάρκοβο. Η επίσκεψη, για άγνωστους λόγους, ακυρώθηκε, επομένως και η διεξαγωγή του πραξικοπήματος. Αργότερα κατά την οπισθοχώρηση του Γερμανικού Στρατού και την εγκατάλειψη της πόλης, η βαριά ήττα χρεώθηκε στο Λαντς και τον περίμενε εξοντωτική ποινή σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, ενδεχομένως και εκτελεστικό απόσπασμα αλλά σώθηκε χάρη στην επέμβαση, τη συγκράτηση και την ψυχραιμία συνετών αξιωματικών.
Σε άλλο σημείο της αφήγησης, στα «Απομνημονεύματά» του, ο Λαντς αποκαλύπτει τη δειλία του Χίτλερ, να μην αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του, αλλά να αποσυρθεί στο κρησφύγετό του, αφήνοντας τους στρατηγούς του να βγάλουν εκείνοι τα κάστανα από τη φωτιά!
Η διαφοροποίηση του Lanz από το Ναζιστικό καθεστώς και τις εντολές του Χίτλερ, όταν υπηρετούσε στην 5η Στρατιά, τεκμηριώνει ότι η άσκηση εξουσίας των Γερμανών και η συμμετοχή τους στα ειδεχθή εγκλήματα στην κατεχόμενη Ελλάδα, δεν υπήρξε ομόφωνη και ομόθυμη. Η σαδιστική και απάνθρωπη βία δεν ήταν σύμφωνη με τη στρατιωτική τιμή και σύνεση των εμπειρότερων αξιωματικών, καθώς και η ιμπεριαλιστική πολιτική του Χίτλερ.
Η πρόσφατη έκδοση των «Απομνημονευμάτων» του στρατηγού Hubert Lanz (Χούμπερ Lanz 1896-1982) από το Stanford Institut μας αποκαλύπτει, φέρνει στην επιφάνεια τη δράση του στην Ελλάδα, και μας δίνει την ευκαιρία για μια αντικειμενική επαναξιολόγηση της Κατοχικής περιόδου.
Ο στρατηγός Hubert Lanz πολύ αργότερα μετά τον πόλεμο, είκοσι οκτώ χρόνια μετά την παραπομπή του στη Δίκη της Νυρεμβέργης, το 1975 αποφασίζει να γράψει και να μας αφηγηθεί αυθεντικά χωρίς ενδοιασμούς και επιφυλάξεις, αλλά και χωρίς πάθος τα γεγονότα εκείνης της εποχής. Τον Ιούλιο του 1943 είναι σημαδιακή ημέρα για το Lanz. Παίρνει τη διαταγή να συγκροτήσει την 22η Ορεινή Ταξιαρχία στην Ελλάδα, υπό τον στρατηγό Alexandre Löhr διοικητή της 5ης Στρατιάς. Απώτερος στόχος η προστασία της δυτικής ακτογραμμής της Ελλάδας από ενδεχόμενη απόβαση των Συμμάχων. Τον Αύγουστο βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και μετά από διαταγή καταφθάνει στην Αθήνα, στις 8 Σεπτεμβρίου. Την ίδια μέρα μαθαίνει άξαφνα για τη συνθήκη της Ιταλίας, με τους Συμμάχους. Στο σοβιετικό μέτωπο βρίσκεται η πλειονότητα των Γερμανών αξιωματικών, επομένως στην Αθήνα ο μόνος Στρατηγός και ο μόνος μεγαλόβαθμος αξιωματικός στην πόλη είναι ο Albert Lanz. Ούτω πως επιφορτίζεται μιαν αμετάκλητη διαταγή-εντολή, για εκείνον αλλά και επιβεβλημένο καθήκον. Ούτε λίγο ούτε πολύ του ζητούν να αφοπλίσει την ιταλική στρατιωτική Διοίκηση. Ο Lanz θέλει την παράδοση των Ιταλών αναίμακτη, αλλά βρίσκεται σε θέση όχι μόνο δύσκολη αλλά και αδιέξοδη, όταν ο Ιταλός διοικητής Carlo Vecchiarelli αρνείται κατηγορηματικά τον αφοπλισμό των δυνάμεών του, εν γνώσει ότι υπερτερούν και πλεονεκτούν των γερμανικών. Ο Ιταλός στρατηγός δηλώνει αποφασιστικά ότι είναι ζήτημα τιμής για την Ιταλία, προσβολή και ευτέλεια για τη Χώρα του η παράδοση των όπλων αμαχητί.
Ο Lanz βρέθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη σε μια αμφιρρέπουσα ψυχολογική κατάσταση, αξ’ άλλου είναι και ευσεβής χριστιανός. Είναι καθολικός και έχει πολλούς λόγους να αντιπαθεί το Ναζιστικό καθεστώς και το Χίτλερ. Όμως το δίλημμα ήταν αδυσώπητο. Από τη μια στεκόταν ο αμείλικτος, απαράβατος ανθρώπινος νόμος και από την άλλη η ηθική και θεία εντολή. Την απόφαση του που θα ‘χε ως συνέπεια μια σύρραξη μεταξύ δύο πρώην συμμάχων την έβλεπε παρανοϊκή. Ο Lanz αντιμετώπιζε συνειδησιακό πρόβλημα. Ο πλήρης αφοπλισμός των Ιταλών ήταν διαταγή του ίδιου του Χίτλερ και κανένας δεν είχε δικαίωμα, να την παρακάμψει ή να την αγνοήσει. Αν πάλι την εκτελούσε, θα ακολουθούσε ένα πολύνεκρο μακελειό με πολυάριθμα ανθρώπινα θύματα εκατέρωθεν. Ο Lanz, όπως αναφέρει, αφού προσευχήθηκε πήρε τη μεγάλη ηρωική απόφαση και την πρωτοβουλία, να ενεργήσει αυθαίρετα και να επιτρέψει στους Ιταλούς την κατοχή του ατομικού τους οπλισμού. Τούτο το δήλωσε ξεκάθαρα στον Vecchiarelli και ότι παρά τις εντολές που έλαβε, είναι αποφασισμένος, να τηρήσει μια τέτοια συμφωνία τους. Ο Ιταλός στρατηγός, ο αντιφασίστας Carlo ξέσπασε σε κλάματα και σε λυγμούς. Τον αγκαλιάζει και τον φιλά για την τόσο ανθρώπινη, όσο και τολμηρή και ριψοκίνδυνη αυτή χειρονομία. «Gracie commandante, gracie mio amico». Αυτή τη γενναία και ριψοκίνδυνη απόφασή του την ανακοίνωσε ο Lanz εν συνεχεία στους αξιωματικούς του Γενικού Επιτελείου, αλλά μόνον στους παρόντες όχι στον Lehr. «Ήταν η μοναδική διέξοδος» τους είπε «να αποφύγουμε την αιματοχυσία». Ένας από αυτούς συμφώνησε μαζί του, υπεραμύνθηκε των απόψεών του και ανέλαβε να τον καλύψει στο Lehr. Οι άλλοι σιώπησαν, αλλά κανένας δεν θα τον προδώσει. Ο Lanz αποσόβησε τελικά ένα ολέθριο αιματοκύλισμα.
Δύο εβδομάδες αργότερα ο Lanz αναλαμβάνει υπό τον έλεγχό του τη Διοίκηση της Δυτικής Ελλάδας. Βρίσκεται και πάλι μπροστά στο ίδιο αδυσώπητο δίλημμα. Τώρα η εποπτεία του εκτείνεται από την Κορυτσά ως το Μέτσοβο και ως το Μεσολόγγι. Στην Κεφαλονιά επικεφαλής της εκεί Μεραρχίας είναι ο Ιταλός στρατηγός Antonio Gandin στον οποίο απευθύνεται εκ νέου ο Lanz για άμεσο αφοπλισμό των ανδρών. Ο Lanz αναφέρει ότι εξήντλησε όλα τα μέσα, για να τον μεταπείσει, για μια ειρηνική διευθέτηση της κρίσης μεταβαίνοντας μάλιστα και ο ίδιος στο νησί για μια προσωπική, σωστική επαφή. Ο Ιταλός στρατηγός απέρριψε το αίτημα ασυζητητί, αρνούμενος να συμμορφωθεί προς τις συστάσεις του. Ούτε κατ’ ελάχιστον να το ακούσει. Το κλίμα είναι βαρύ πολλώ μάλλον λόγω της προηγούμενης βύθισης από τους Ιταλούς δύο γερμανικών πολεμικών πλοίων, άνευ προκλήσεως. Με δεδομένο τη συμφωνία με τον Vecciarelli στην Αθήνα ο Gandin είναι ανένδοτος.
Ο Lanz βρίσκεται και πάλι σε δίλημμα. Είναι γνωστό ότι ο Χίτλερ σε περίπτωση άρνησης των Ιταλών να συμφωνήσουν, θέλει να μην υπάρξει ούτε ένας Ιταλός αιχμάλωτος ζωντανός. Ο κίνδυνος να καθίσει ο Lanz στο εδώλιο επί εσχάτη προδοσία είναι τώρα προφανής, όμως θέλει να αποποιηθεί κάθε ευθύνη. Να φανεί ότι δεν έχει καμία ανάμειξη στην υπόθεση. Νίπτει τας χείρας του ως Πόντιος Πιλάτος. Αφήνει την εκτέλεση της εντολής και εναποθέτει την ευθύνη σ’ ένα νέο αξιωματικό. Ο Herald von Hirschfeld μόλις 31 ετών θα μπορούσε να ‘ναι όπως και ήταν ο κατάλληλος, ως μέλος του Ναζιστικού κόμματος, και θαυμαστής του Χίτλερ, να εκτελέσει τη διαταγή και να γίνει όργανο της κτηνωδίας, που θα ακολουθούσε.
Οι Γερμανοί τελικά επεκράτησαν. Στις 23 Αυγούστου μετά το αποτρόπαιο φονικό στο νησί και το μακελειό, κείτονταν στην Κεφαλονιά 1.500 Ιταλοί στρατιώτες νεκροί!
