Δημοκρατία είναι το πολίτευμα κατά το οποίο ο λαός κρατά σφιχτά τις τύχες της ατομικής και κοινωνικής ζωής του στα χέρια του. Έχει ελευθερία γνώμης και λόγου και ο κάθε πολίτης σέβεται και προασπίζει, ωσάν να επρόκειτο για τα δικά του, τα δικαιώματα και την προσωπικότητα του γείτονά του. Στην πραγματική, την ουσιαστική (και όχι στην κατ’ επίφαση, που συναντούμε σε πολλές ανά το σημερινό κόσμο χώρες) Δημοκρατία, δεν είναι άβουλος και αγόμενος και φερόμενος όχλος ο λαός, μήτε έχει ντόπιους ή ξένους κηδεμόνες ή προστάτες. Δεν είναι απλός καλλιεργητής της γης μόνον, αλλά και ιδιοκτήτης της, ο κόπος και η σκέψη του δεν καταντούν «θύματα» εκμετάλλευσης επιτηδείων αλλά είναι παράγοντες κοινωνικής προόδου εφόσον τον βοηθούν καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο να τηρεί τους γραφτούς και άγραφους νόμους και να συζεί αρμονικά με τους συνανθρώπους του.
Τέτοιες σκέψεις από το μυαλό μου ξαναπερνούν κάθε στιγμή, και μάλιστα τις μέρες που είναι κοντά στην 21η Απριλίου. Και συλλογιέμαι πώς και πόσο «σημάδεψε» τη σύγχρονη Ελλάδα και το λαό της τούτη η «μελανή κηλίδα», όταν η στρατιωτική δικτατορία του Απρίλη του 1967 «φίμωσε» τον Ελληνισμό και αναλογίζομαι συνάμα και τις καθημερινές ευθύνες μας ως μεμονωμένων ατόμων και ως μελών μιας οργανωμένης κοινωνίας, προκειμένου να μην ξαναβρεθούμε ποτέ «αλυσοδεμένοι» από δικτατορίες, καθώς πάντα στα αφτιά μου αντηχούν δυνατά οι συμβουλές του αείμνηστου παππού μου, που είχε ζήσει και ιδεί αρκετά στην πολυκύμαντη ζωή του, «Το νου σας! Δεν φορούν πάντα χλαίνες οι δικτάτορες!»
Και στη μνήμη του παππού μου και στη Δημοκρατία, που -όταν την τιμούν και τη σέβονται έμπρακτα οι λαοί και οι πολίτες και οι πολιτικοί τους ηγέτες – βοηθά κάθε κράτος, από μόνο του, όρθιο και περήφανο, ή σε ανιδιοτελή και άδολη συνεργασία με τους πραγματικούς φίλους και συμμάχους του, να προκόβει υλικά και πνευματικά και να ξεπερνά τους κάθε λογής υφάλους και σκοπέλους της καθημερινής οικονομικής, πολιτικής και πνευματικής, δημόσιας και ιδιωτικής, ζωής των ανθρώπων του, θα ήθελα να αφιερώσω ένα απόσπασμα του αρχαίου Ξενοφώντος από την «Κύρου Παιδεία» (1.2.5- 1.2.8), σε μεταφορά στη νεοελληνική μας γλώσσα από τον Β. Καλαμπαλίκη.
Το επιλεγέν απόσπασμα του Ξενοφώντος -αν και φαινομενικά αναφέρεται στην αγωγή που έδιδαν οι αρχαίοι Πέρσες στα παιδιά τους- προβάλλει όσα, προσωπικά πιστεύω, ότι έπρεπε να είναι οι αρχές και οι αξίες κάθε Δημοκρατίας στο διηνεκές του χρόνου. Τις αρχές, τις οποίες πρέπει να διδάσκονται οι πολίτες παιδιόθεν από γονείς και δασκάλους, για να σέβονται το δημοκρατικό πολίτευμα όλοι, μεγάλοι και παιδιά, αφενός, να έχει έτσι εκείνο στέρεα, ακλόνητα θεμέλια αφετέρου, αλλά και να μη ναρκοθετείται από κανέναν, εγχώριο αρχομανή π.χ. ή ξένο «αφεντικό». Γράφει, λοιπόν, ο Αθηναίος στοχαστής: «[…] Θα διηγηθώ τώρα όσα κάθε ηλικία είναι υποχρεωμένη να εκτελεί, για να γίνει πια φανερό πώς φροντίζουν, ώστε να γίνουν οι πολίτες όσο το δυνατό πιο άριστοι. Λοιπόν τα παιδιά πηγαίνοντας καθημερινά στο σχολείο διδάσκονται δικαιοσύνη και λένε πως γι’ αυτό φοιτούν στα σχολεία· όπως ακριβώς σε μας, για να μάθουν γράμματα. Και οι άρχοντές τους (επιμελητές) περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας με το να δικάζουν για χάρη τους. Γιατί, καθώς είναι φυσικό, συμβαίνουν και μεταξύ των παιδιών, όπως ακριβώς και μεταξύ των αντρών, παραπτώματα και για κλοπή, και γι’ αρπαγή, και για κακολογία, και άλλα που είναι φυσικό να συμβαίνουν. Όσους ανακαλύψουν ενόχους σ’ ένα απ’ αυτά τα παραπτώματα τους τιμωρούν. Τιμωρούν επίσης και όποιον πιάσουν να κατηγορεί άλλους άδικα. Δικάζουν ακόμα και για αδίκημα για το οποίο οι άνθρωποι πάρα πολύ μισούνται μεταξύ τους, κι ωστόσο ελάχιστα καταφεύγουν στα δικαστήρια, δηλαδή την αχαριστία. Και όποιον καταλάβουν πως μπορεί να ανταποδώσει την ευεργεσία που του έγινε, αλλά δεν την ανταποδίδει, κι αυτόν τον τιμωρούν αυστηρά·γιατί πιστεύουν πως οι αχάριστοι και τους θεούς και τους γονείς και την πατρίδα και τους φίλους τους θα παραμελούσαν εντελώς. Και φαίνεται πως την αχαριστία προπάντων σχεδόν πάντοτε ακολουθεί η αναισχυντία·και ορθά τη θεωρούν σαν τη μεγαλύτερη αίτια όλων των κακών πράξεων. Διδάσκουν ακόμα στα παιδιά και σωφροσύνη. Πολύ συντελεί στο να συνηθίζουν αυτοί στη σωφροσύνη το ότι βλέπουν κάθε μέρα και τους γεροντότερους να ζουν με εγκράτεια. Διδάσκουν επίσης και την υπακοή στους άρχοντες, πολύ και σε τούτο συντελεί το ότι βλέπουν τους πρεσβύτερους με προθυμία να υπακούνε στους άρχοντες […]».
