Τα Σακτούρια τίμησαν, στις 4 Μαΐου, την 70η Επέτειο Ολοκαυτώματος του χωριού από τους Γερμανούς Ναζί, στην εκκλησία του Αγίου Κυρίλλου. Η μέρα αυτή θα μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μας και η συνείδησή μας έχει χρέος να μας οδηγεί να βρισκόμαστε εκεί με την ψυχή μας, τιμώντας του προγόνους μας, που με την πράξη τους έγραψαν και λάμπρυναν ένα σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας και δικαιωματικά κατέχουν μια εξέχουσα θέση στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων.
Ανατρέχοντας στο ιστορικό γίγνεσθαι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οφείλουμε να επιστρέψουμε τρία χρόνια πίσω, στον Μάιο του 1941, όταν με εντολή του Χίτλερ και υπό τις διαταγές της ανώτατης Γερμανικής διοίκησης αρχίζει σε εφαρμογή το σχέδιο Ερμής που αφορούσε στην κατάληψη της Κρήτης.
Η Κρήτη, ο τόπος μας, το μεγάλο σταυροδρόμι, ήδη από τα αρχαία χρόνια, της Μεσογείου και ο γεωφυσικός και πολιτισμικός σύνδεσμος της Ευρώπης με την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, αναπόφευκτα αποτελούσε και για τους Γερμανούς, στρατηγικό στόχο και κέντρο ανεφοδιασμού.
Η δοξασμένη όμως, κρητική γενιά με την απαράμιλλη λεβεντιά, δεν λύγισε και δεν παραδόθηκε αμαχητί. Η αντίσταση υπήρξε ηρωική και μεγαλουργούσε σε εποχές δύσκολες με πενιχρά μέσα και απέναντι σε ένα αμείλικτο εισβολέα.
4 Μαΐου του 1944. 70 ολόκληρα χρόνια έως σήμερα. Η πιο φρικτή μέρα για τους κατοίκους των Σακτουρίων.
Λίγες μέρες πριν εμφανιστεί η δύναμη των Γερμανών, οι κάτοικοι, μέσα στη δυστυχία και στις κακουχίες, εόρτασαν τις ημέρες του Πάσχα και προσευχόταν η Ανάσταση του Κυρίου να γίνει Ανάσταση για τους ίδιους και την πατρίδα τους.
Οι Σακτουριανοί έδωσαν έναν ηρωικό αγώνα γεμάτο αυταπάρνηση και ψυχικό σθένος, σχεδόν από τις πρώτες μέρες της Αντίστασης.
Διατηρώντας κρυφά ασύρματο, παρείχαν πληροφορίες στο Συμμαχικό Στρατό της Μέσης Ανατολής για τις κινήσεις των Γερμανικών στρατευμάτων στη νότια Κρήτη. Ομάδες αναρτών έμειναν και τροφοδότησαν με τρόφιμα και εφόδια στο χωριό μας. Οι πρόγονοί μας, φυγάδευσαν μεγάλο αριθμό συμμάχων στη Μέση Ανατολή από τον όρμο του Αγίου Παύλου.
Η συμβολή τους στον αγώνα, υπήρξε μεγάλη και ανεκτίμητη. Ωστόσο η Αντιστασιακή δράση αυτή, μαθεύτηκε από τους Γερμανούς και το πρωινό της 4ης Μαΐου του 1944 τα Σακτούρια κυκλώθηκαν από τον εχθρικό κλοιό.
Συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην πλατεία του χωριού και ο επικεφαλής του αποσπάσματος, τους κατηγόρησε ότι πριν λίγες μέρες, Αγγλικό σκάφος, αποβίβασε την Ακτή του Αγίου Παύλου αντιστασιακούς, όπλα και πυρομαχικά και ότι από τα Σακτούρια διήλθαν οι απαγωγείς με τον στρατηγό Κράιπε.
Οι συλληφθέντες άνδρες οδηγήθηκαν εδώ, στον Άγιο Κύριλλο για να εκτελεστούν. Μια εκτέλεση που ποτέ δεν έγινε, καθώς με ανώτερη διαταγή, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στο ενετικό φρούριο της Φορτέτζας όπου και φυλακίστηκαν.
Την ίδια ώρα συγκέντρωσαν και τα γυναικόπαιδα, και τους εδήλωσαν ότι την επαύριον θα καταστρέψουν το χωριό. Τους είπαν επί λέξει: «Τον λόγον τον ξέρουν οι άνδρες σας. Εσείς θα κάνετε ένα μακρινό ταξίδι». Τη νύχτα τα γυναικόπαιδα, κοιμήθηκαν εντός της εκκλησίας και του σχολείου φρουρούμενοι. Το πρωί τους υποχρέωσαν να εκκενώσουν τα σπίτια τους για να γίνει η επιλογή της λείας ευκολότερη.
Μέχρι την 6η Μαΐου τα γυναικόπαιδα εκοιμούντο εντός του ναού και του σχολείου υπό φρούρηση. Το πρωί της ίδιας μέρας, εξεδιώχθησαν από το χωριό, μαζεύτηκαν υπό την απειλή των όπλων και ξεκίνησαν με πορεία προς τις Μέλαμπες.
Κάθε μάνα μπορούσε να έχει μαζί της ένα ζώο για να μεταφέρει τον οικογενειακό ρουχισμό και είδη διατροφής. Τα υπόλοιπα ζώα τα άφησαν ελεύθερα. Κάποιες γυναίκες είχαν την πρόνοια, ελπίζοντας ότι γρήγορα θα γυρίσουν πίσω, και τους βάλανε σημάδια στ’ αυτιά με ψαλίδι, ή άλλα μέσα για να τα γνωρίσουν αργότερα. Βγαίνοντας από το χωριό, άκουγαν τις εκρήξεις των σπιτιών που έβαζαν οι Γερμανοί δυναμίτιδα και ανατίνασσαν νιώθοντας μέσα τους ότι καταστρέφουν όλον τον βίο τους. Χωρίς κανένα ίχνος σεβασμού, ανατίναξαν και βεβήλωσαν τους δύο καθεδρικούς Ναούς τω δύο οικισμών. Την διμάρτυρη εκκλησία του Τιμίου Σταυρού και Αγίου Χαραλάμπους. Και τον Άγιο Γεώργιο στο κάτω χώρι, καταστρέφοντας έτσι τους ορθόδοξους λατρευτικούς χώρους των Χριστιανών. Ανατίναξαν και κατέστρεψαν το Δημοτικό Σχολείο, θέλοντας να καταστρέψουν την ελληνική παιδεία και τον σημαντικότερο πολιτισμό όλου του κόσμου. Η μαρτυρική πεζοπορία διήρκεσε 2,5 μέρες έως όταν έφτασαν στο Ρέθυμνο και φιλοξενήθηκαν στα χωριά Άδελε, Πηγή, Λούτρα.
Σε διάστημα 80 ημερών είχαν αποφυλακιστεί οι περισσότεροι από τους αιχμαλώτους συγχωριανούς μας που εκρατούντο στις φυλακές της Φορτέτζας.
Οι τελευταίοι που ήταν 15 σε αριθμό και μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Αγιάς στα Χανιά. Εκεί εκτελέστηκαν στις 16 Σεπτεμβρίου 1944, έχοντας στην ψυχή τους χαραγμένη την εικόνα του όμορφου τόπου τους, της γης των πατέρων τους εκεί όπου μεγάλωσαν, και που η μοίρα δεν τους επέτρεψε να τον δουν. Ξεψύχησαν με την ελπίδα πως τα παιδιά τους, θα ζήσουν μια Κρήτη ελεύθερη και δυνατή, μια ελπίδα που λίγες μέρες αργότερα, άρχισε αχνά να παίρνει σάρκα και οστά, καθώς οι Γερμανοί οπισθοχωρούσαν, εγκατέλειπαν την Κρήτη και την Ελλάδα, αφήνοντας την λευτεριά να αντηχήσει στον ελληνικό ουρανό.
Απολογισμός σε θύματα τα Σακτούρια 15 εκτελεσθέντες στην Αγιά και 14 στα πεδία των μαχών.
Ωστόσο, τα γυναικόπαιδα και όσοι από τους άνδρες που είχαν απελευθερωθεί, επέστρεψαν στον τόπο τους, αντικρίζοντας ερείπια και συντρίμμια.
Τους μόχθους μιας ζωής ισοπεδωμένους, κάτω από τις στάχτες. Πείνα, εξαθλίωση, αλλά κι ο αγώνας για το αύριο, η ελπίδα για την ελευθερία, φώναζε στις ψυχές μας.
Η επόμενη μέρα βρήκε τους Σακτουριανούς ορφανεμένους που έχασαν πατεράδες και αδερφούς χύνοντας το αίμα στο βωμό της ελευθερίας. Χωρίς εκκλησία για να προσευχηθούν, χωρίς σχολείο για να πάρουν τη γνώση τα παιδιά τους, χωρίς σπίτια να διαμείνουν, χωρίς τρόφιμα να ζήσουν.
Ώρα μηδέν για τον τόπο που τους γέννησε, χωρίς αύριο.
Ο αγώνας όμως για την λευτεριά τους έφτανε και τους έκανε δυνατούς για να μπορέσουν να ζουν στη γενέθλια γη τους.
Η συλλογική προσπάθεια, ο εθελοντισμός, ήταν τα απαραίτητα εφόδια για να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους, να ξανακτίσουν την εκκλησία, το σχολείο και τα σπίτια τους για να συνεχίσουν να ζουν τον αιματοβαμμένο και ποτισμένο με δάκρυα ηρωικό τόπο τους.
Ο χρόνος των προσπαθειών ήταν μακρύς, 15 έτη και πλέον εργάστηκαν με εθελοντισμό για να αρχίσει και πάλι να χτυπάει η καμπάνα του Τίμιου Σταυρού και του Αγίου Γεωργίου, αλλά και το κουδούνι του Δημοτικού Σχολείου.
Ας κάνουμε λοιπόν λόγο γι’ αυτούς τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, που διακρίθηκαν όχι μόνο για τον ηρωισμό τους, αλλά και για τη μεγαλοψυχία τους, την ανθρωπιά τους, την έννοια και αγάπη τους για τον τόπο.
Για ανθρώπους αγνούς με ιδανικά!
Για ανθρώπους με όραμα!
Για ανθρώπους με μεγαλείο ψυχής!
Για πατριώτες που ξεχείλιζαν από άσβεστη αγάπη για την πατρίδα τους!
Για πατριώτες γενναίους, που αψηφώντας τον εχθρό, διατήρησαν τα υψηλά ιδανικά τους και τον πόθο για ελευθερία.
Για Έλληνες που δεν δείλιασαν να θυσιάσουν τη ζωή τους για την απελευθέρωση από τα ξένα δεσμά.
Πρέπει να νιώθουμε υπερήφανοι που ως Έλληνες, ως Κρητικοί και κάτοικοι αυτού του ηρωικού χωριού, έλκουμε την καταγωγή μας από αυτούς.
Είναι χρέος μας να φανούμε αντάξιοι και να γίνουμε συνεχιστές τους, ακολουθώντας το λαμπρό παράδειγμά τους, που δίκαια κατέκτησαν μια θέση στην καρδιά μας και με την πράξη τους κρατούν ασίγαστο να καίει το φυτίλι στο λυχνάρι της μνήμης μας.
*Χαραλαμπάκης Ιωάννης-Νεκτάριος, πρόεδρος του Ομίλου Νεολαίας Σακτουρίων
