Με την παραδοσιακή τους φιλοξενία οι Ασηγωνιώτες υποδέχτηκαν το πρωί της Τετάρτης την αντιπροσωπεία από τη Μάνη, που ήρθε όπως κάθε χρόνο για να τιμηθούν, από κοινού, τα γεγονότα που έφεραν τις δυο ηρωικές πλευρές ακόμα πιο κοντά.
Με άριστο συντονισμό ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού με τη συνεργασία της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων παρουσίασε το πρόγραμμα που είχε ετοιμάσει με πρώτη ενότητα τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Εκεί έγινε και το παραδοσιακό κέρασμα της περιοχής με κρητικά εδέσματα προσφορά πολλών προσκυνητών.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε στην πλατεία του χωριού, όπου και το ηρώο η δεύτερη ενότητα της εκδήλωσης με ομιλίες και καταθέσεις στεφάνων.
Τις εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους οι βουλευτές Μανούσος Βολουδάκης και Αθανάσιος Δαβάκης, ο πρώην υπουργός Ευάγγελος Αποστολάκης, ο πρώην βουλευτής Κώστας Μπαντουβάς, ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων κ. Καλογερής δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι, περιφερειακοί σύμβουλοι και πολλοί εκπρόσωποι αρχών και φορέων Τιμές απέδωσε η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού.
Μετά τους χαιρετισμούς των επισήμων και τα μηνύματα που αναγνώστηκαν από το βήμα πολιτικών που δεν κατάφεραν να παραστούν, όπως η κα Ντόρα Μπακογιάννη, πήρε θέση στο μικρόφωνο ο Ανώτατος Αξιωματικός ε.α της ΕΛ.ΑΣ κ. Βασίλης Αποστολάκης καθηλώνοντας το ακροατήριό του με την εμπεριστατωμένη ομιλία του γεμάτη από πλούτο ιστορικών στοιχείων που δικαιώνει τη φήμη του εκλεκτού ομιλητή.
Είπε μεταξύ άλλων ο κ. Αποστολάκης:
«Σε τούτο το ιστορικό και ηρωοτόκο χωριό Ασή – Γωνιά, που μας υποδέχεται αρχοντικά και καλωσυνάτα, συναχθήκαμε σήμερα με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ασηγωνιωτών, για να τιμήσομε την ιερή μνήμη των αγωνιστών της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης 1866-1869 Κρητών και Μανιατών, των προμάχων του Έθνους.
Γι’ αυτό ό,τι ειπωθεί σήμερα είναι λιγότερο λόγος και περισσότερο προσευχή.
Δέος με κατέχει τούτη τη στιγμή, που εκφωνώ τον Πανηγυρικό της ημέρας, γιατί ψελλίζει η ταπεινότητά μου θνητά λόγια, εκεί όπου φωνάζουν αθάνατα έργα.
Ο έγκριτος ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος σημειώνει στο μνημειώδες έργο του: «….Το φαινόμενον της επαναστάσεως της Κρήτης είναι μοναδικόν εις όλην την ιστορίαν του Ελληνικού αγώνος. Ήτο μία έγερσις εγκαθείρκτου και αλυσοδεμένου τιτάνος, με μόνην δύναμιν την Ελληνικήν του συνείδησιν, την ζωτικότητά του, την φιλοτιμίαν του και την οργήν του…….καταδυομένην και αναδυομένην διαρκώς εντός κυμάτων αίματος, αντλούσα ολοένα δυνάμεις από τον σκληρότατον αγώνα της…».
Ο πολυαίμακτος δεκαετής αγώνας των Κρητών 1821-1830 τελειώνει, χωρίς δικαίωση. Το πρωτόκολλο του Λονδίνου (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία),22 Ιανουαρίου 1830, αφήνει την Κρήτη έξω από τα όρια του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Η αντίδραση των Κρητών άμεση.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα, στο μήνυμα, του Κρητικού Συμβουλίου προς τους απανταχού Έλληνες: «Η Κρήτη ήτο και είναι μέρος αδιάσπαστον της Ελλάδος, ως συναγωνισθείσα και συναγωνιζομένη με αυτήν…. Ημείς, δεν ευρίσκομεν αλλού την σωτηρίαν μας, παρά εις τα όπλα μας και εις αυτόν τον έντιμον θάνατον…».
Πικρία, θυμός, οργή, για τη μη ένταξη της Κρήτης στο Ελληνικό κράτος, αλλά η Σημαία της αισιοδοξίας δεν υποστέλλεται. Η Κρήτη κοιτάζει πάντα μπροστά και ελπιδοφόρα. Η Κρήτη δε γονάτισε ποτέ, παρά μόνο μπροστά στους τάφους των νεκρών της.
Νέοι αγώνες ξεκινούν, με ποικίλες διαμορφώσεις, για την απελευθέρωση και την πολυπόθητη Ένωση.
21 Αυγούστου 1866. Η Επαναστατική των Κρητών Συνέλευση καλεί τον Κρητικό Λαό από την ορεινή τοποθεσία «Κάτω αγόρι» ή «Όρος της Συκιάς» στα Ασηγωνιώτικα βουνά, σε ένοπλη εξέγερση, με την παρακάτω προκήρυξη: «Εμμένοντες καρτερικώς εις τον όρκον ημών του 1821, εμπνεόμενοι από το εθνικόν αίσθημα του Ελληνικού Μεγαλείου και της εθνικής ενότητος και έμπλεοι ελπίδος εκ του δικαίου αγώνος ημών, απορρίπτομεν πάσαν προσφοράν και θαρραλέως διακηρύττομεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την Ένωσιν μετά της Μητρός Ελλάδος».
Τέλη Αυγούστου, οι Επαναστάτες κερδίζουν την πρώτη μεγάλη νίκη στις Βρύσες Αποκορώνου.
Η Επανάσταση εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Κρήτη.
Από τη Ζάκρο και το Παλαίκαστρο, μέχρι τη Γραμβούσα και την Παλαιόχωρα επικρατεί έντονος επαναστατικός αναβρασμός.
Από τη μία ως την άλλη άκρη της Νήσου κυριαρχεί το σύνθημα «Ένωσις ή Θάνατος».
Ο Σουλτάνος θορυβημένος, ανησυχεί σφόδρα, από το ξέσπασμα του Κρητικού Λαού και στέλνει το Μουσταφά – Πασά, για να καταστείλει την Επανάσταση.
Ο Πασάς φτάνει στην Κρήτη 30 Αυγούστου και καλεί τους Επαναστάτες, να καταθέσουν τα όπλα και θα ικανοποιήσει τα αιτήματά τους.
Η Γενική Συνέλευση Κρητών, που συνεδριάζει, 7 Σεπτεμβρίου στους Κάμπους Κυδωνίας, απορρίπτει, ομόφωνα τις προτάσεις του Μουσταφά – Πασά και εμμένει στον ένοπλο αγώνα.
Με την έναρξη της Επανάστασης εκδηλώνονται, στην ελεύθερη Ελλάδα, σοβαρές κινητοποιήσεις εξόριστων Κρητών και λοιπών Ελλήνων, όπου συγκεντρώνονται χρήματα, όπλα, πυρομαχικά και εφόδια, για την ενίσχυση του Κρητικού αγώνα.
Στην Αθήνα ιδρύεται «Η Κεντρική υπέρ των Κρητών Επιτροπή», ψυχή της οποίας είναι ο Κρητικής Καταγωγής, Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Μάρκος Ρενιέρης, σπουδαίος νομικός και φιλόλογος, ακάματος αγωνιστής της εθνικής ιδέας, αθεράπευτα Κρητικολάτρης και ένθερμος θιασώτης της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, την οποία δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει, γιατί, το 1897, αναχώρησε για την Ουράνια Πατρίδα.
Στην Σύρο ιδρύεται «Η Ειδική επί των Αποστολών Επιτροπή», για την ενίσχυση της Κρητικής Επανάστασης, με όπλα και εθελοντές.
Με το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, την επομένη, 9 Νοεμβρίου, η Επανάσταση του ‘66 αποκτά το δικό της Μεσολόγγι.
Άνοιξη 1867. Η Πύλη στέλνει στην Κρήτη τον Ομέρ- Πασά, για να καταπνίξει την Επανάσταση.
Νέα δεινά φοβερότερα περιμένουν τον Κρητικό Λαό.
Στη Μεγάλη Κρητική Επανάσταση, που είναι η αρχή του τέλους της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Κρήτη, η Ασή Γωνιά (η Γωνιά των Ασίδων, των ατίθασων, των αδούλωτων, των ανυπότακτων), με την πλούσια παράδοσή της, συμμετέχει έντονα στον ιερό αγώνα, ο οποίος δημιουργείται από το ψυχικό περίσσευμα των κατοίκων του χωριού.
Στην Ασή Γωνιά, η Ιστορία θα συναντήσει καταξιωμένους πρωτομάχους, αιμοδότες και οργανωτές της Επανάστασης.
Σε όλο το διάστημα της Επανάστασης, οι Ασηγωνιώτες, με Αρχηγό το Νικόλαο Πετράκη «Πετρονικόλα» και άλλους σπουδαίους οπλαρχηγούς, είναι πάντα παρόντες σε κάθε πτυχή του αγώνα.
Κυριεύονται από το γνώριμο εκείνο ενθουσιασμό, που κυριεύει όλους τους Έλληνες στις πιο μεγάλες ώρες του Έθνους.
Σύσσωμο το χωριό συμμετέχει στο κάλεσμα της Ιστορίας, που προκαλεί ρίγη συγκίνησης, στις νεότερες γενιές, αλλά προκαλεί, τότε, και την οργή της Τουρκικής Διοίκησης.
Όταν, ύστερα από την τρίχρονη, σχεδόν, Επανάσταση, η Κρήτη αρχίζει να λυγίζει, κάτω από το βάρος ολόκληρης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το Δεκέμβριο του 1868, η Ασή Γωνιά παραμένει αδούλωτη και απροσκύνητη. Στην Ασή Γωνιά καταφεύγουν οι Μανιάτες εθελοντές του Πετροπουλάκη, που λίγο πριν, για δεύτερη φορά, είχαν αποβιβαστεί στη Μεγαλόνησο, προκειμένου να προσφέρουν πάλι τις υπηρεσίες τους στην Επανάσταση.
Στην Ασή Γωνιά έρχονται οι εναπομείναντες Αρχηγοί από τη Δυτική Κρήτη, αλλά και τα μέλη της προσωρινής Κυβέρνησης και έχουν έδρα τους το «Χαϊνόσπηλιο», που βρίσκεται στα Ασηγωνιώτικα βουνά.
Στην Ασή Γωνιά, οι Μανιάτες και οι άλλοι Εθελοντές, θα θάψουν τους νεκρούς των.
Μετά την αναχώρηση των Μανιατών φεύγουν και οι άλλοι Αρχηγοί και παραμένουν τα Μέλη της Προσωρινής Κυβέρνησης, όπου από το «Χαϊνόσπηλιο» στέλνουν την τελευταία προκήρυξη προς το Λαό της Κρήτης.
23 Δεκεμβρίου 1868. Πολυάριθμος Τουρκικός Στρατός πολιορκεί το «Χαϊνόσπηλιο».
Δύο μέλη της προσωρινής Κυβέρνησης Σκουλούδης και Μπομπολάκης βρίσκουν τραγικό θάνατο.
Τρεις Ασηγωνιώτες, ύστερα, από σκληρή μάχη καταφέρνουν να σωθούν. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το «Χαϊνόσπηλιο» και στρέφονται στην Ασή Γωνιά, πλην τρέπονται σε άτακτη φυγή, ύστερα από την αντίσταση των κατοίκων της περιοχής.
Στο «Χαϊνόσπηλιο», σε μικρή απόσταση, από ‘κει, που είχε ξεκινήσει, παίχτηκε η τελευταία πράξη του Θείου δράματος του μεγάλου ξεσηκωμού του 1866…».
Στο Μνημείο κοντά στο «Χαϊνόσπηλιο»ο επίλογος της εκδήλωσης
Η ομιλία του κ. Αποστολάκη που η έλλειψη χώρου δεν μας επιτρέπει να τη δημοσιεύσουμε ολόκληρη, εντυπωσίασε και σχολιάστηκε με τα θερμότερα σχόλια.
Αμέσως μετά ακολούθησε ένα πρόγραμμα με ριζίτικα από την Ομοσπονδία Συλλόγων και Φορέων Ριζίτικου τραγουδιού και από πλευράς τους οι Μανιάτες μας εντυπωσίασαν με τους χορούς τους. Εξαιρετικές και οι επίκαιρες μαντινάδες που είπε από μικροφώνου ο Γιώργος Σηφάκης (Σιμισακογιώργης).
Ο επίλογος γράφτηκε στο Μνημείο που έστησε η ευγνωμοσύνη των Ασηγωνιωτών και των Μανιατών κοντά στο «Χαϊνόσπηλιο».
Εκεί οι Μανιάτισσες με το μοναδικό τους τρόπο θρήνησαν το χαμό τόσων παλικαριών συγκλονίζοντας το ακροατήριο. Έγινε κι εκεί κατάθεση στεφάνων.
Οι εκδηλώσεις έκλεισαν στην πλατεία του χωριού με αβραμιαία φιλοξενία των πολυάριθμων επισκεπτών, ενώ εφαρμόστηκαν με σχολαστικότητα τα μέρα προστασίας για τη αντιμετώπιση του covid 19.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τιμώμενο πρόσωπο ήταν ο συγγραφέας κ. Γιάννης Φατσέας που με δική του πρωτοβουλία έγινε η αδελφοποίηση Μάνης και Ασή Γωνιάς με την καθιέρωση εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο με μεγάλη επιτυχία.
