Επιφανείς ομιλητές και μια ταινία με τη ζωή και το έργο του ανέδειξαν την προσωπικότητα του Μάρκου Πολιουδάκη, σε μια εκδήλωση μνήμης και τιμής που πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου στο Σπίτι του Πολιτισμού.
Η Περιφερειακή Ενότητα και ο Δήμος Ρεθύμνου είχαν την οργανωτική φροντίδα της εκδήλωσης που χαρακτηρίστηκε από μεγάλη συμμετοχή και φορτισμένη συναισθηματικά ατμόσφαιρα.
Επίσημες παρουσίες στην αίθουσα που είχε σημειωθεί το αδιαχώρητο ήταν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος, ο γενικός αρχιερατικός Επίτροπος π. Νικόλαος Νικηφόρος, η αντιπεριφερειάρχης κ. Μαρία Λιονή, η αντιδήμαρχος Καλαμαριάς και οι αντιδήμαρχοι Ρεθύμνου κ.κ. Πέπη Μπιριλιράκη, Γιώργος Σκορδίλης, Δημήτρης Λελεδάκης, Στέλιος Σπανουδάκης, Αμαρίου κ. Μανόλης Ψαρουδάκης, δημοτικοί σύμβουλοι, ο πρώην υπουργός κ. Μανόλης Όθωνας, ο πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Μανούσος Παραγιουδάκης και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι αρχών και φορέων.
Ο αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. ε.α κ. Βασίλης Αποστολάκης με την άνεση που τον διακρίνει και την εμπειρία του από συμμετοχές σε μεγάλες διοργανώσεις συντόνισε άριστα την εκδήλωση διανθίζοντας κάθε τοποθέτησή του με εύστοχα σχόλια και επισημάνσεις που αναβάθμιζαν το επίπεδο της εκδήλωσης.
«Ένας σημαντικός συγγραφέας…»
Στην ομιλία της η κ. Ζαχαρένια Σημαντηράκη, ειδική συνεργάτις των Γενικών Αρχείων του Κράτους, πρόεδρος Τομέα Υλικής και Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς Ευρωμεσογειακού Διαπολιτισμικού Κέντρου Unesco τόνισε μεταξύ άλλων:
«Τον όλεθρο των πρώτων ημερών της Μάχης της Κρήτης έζησε ο μικρός Μάρκος Πολιουδάκης, σε ηλικία μόλις 13 ετών, που ζούσε με την οικογένειά του στο χωριό Αστέρι. Τα εφιαλτικά γεγονότα των ημερών εκείνων σημάδεψαν δραματικά τη ζωή του. Παρόλο που επαγγελματικά είχε ασχοληθεί με το εμπόριο και τις τουριστικές επιχειρήσεις, με αφετηρία και έναυσμα τις τραυματικές του εμπειρίες και τα τραγικά του βιώματα, έκανε έργο ζωής την έρευνα και τη συλλογή στοιχείων για τη Μάχη της Κρήτης γενικά, αλλά και ιδιαίτερα για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο Ρέθυμνο και στην ευρύτερη περιοχή. Θεωρώντας ότι τα μέχρι τότε στοιχεία δεν αντικατόπτριζαν πλήρως τα διαδραματισθέντα, τη γενναιότητα, τις θυσίες και τους αγώνες του λαού, ξεκίνησε για να ανασύρει και να διασταυρώσει τις ιστορικές πληροφορίες, ώστε τα γεγονότα να αναδειχθούν στην πραγματική τους διάσταση.
Τον Μάρκο Πολιουδάκη τον γνώριζα, αλλά και τον θυμάμαι στις επισκέψεις του στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, επί των ημερών μου ως προϊσταμένη της Υπηρεσίας, να ψάχνει για στοιχεία και έγγραφα, για μαρτυρίες και ντοκουμέντα, που αφορούσαν στις έρευνές του. Θυμάμαι τις συζητήσεις μας με τις ώρες για τη Μάχη της Κρήτης, τα θέματα που τον απασχολούσαν και που έπρεπε να τεκμηριώσει, την πορεία της συγγραφής των πονημάτων του.
Ο όρος έρευνα στις καθημερινές εκφράσεις συνδέεται με πολλά αντικείμενα εφαρμογής. Περισσότερο ωστόσο φέρεται με μια εξειδικευμένη σημασία: τη συστηματική, αντικειμενική και εξακριβωμένη αναζήτηση πληροφοριών ως προς το θέμα το οποίο πραγματεύεται. Σε γενικές γραμμές η ιστορική έρευνα αποτελεί πρωταρχικής σημασίας διαδικασία για την ανάδειξη, συγκρότηση και αμερόληπτη δημοσιοποίηση των γεγονότων του παρελθόντος, μέσω των οποίων μπορεί να αναδυθεί η ιστορική αλήθεια.
Αυτά υπηρετεί ο Μάρκος Πολιουδάκης.
Τα βιβλία του είναι μια έμπρακτη προσπάθεια να μην ξεχάσουμε τα μεγάλα εθνικά κατορθώματα και τα μεγάλα δράματα, σε μια καίρια περίοδο αγώνα για την επιβίωση της Κρήτης και του ελληνισμού γενικότερα.
Με σεβασμό στη μνήμη του ανιδιοτελούς, ένθερμου και μεθοδικού συγγραφέα, θεωρώ μεγάλη τιμή την πρόσκληση να έρθω να μιλήσω γι’ αυτόν, και να εκφράσω ελάχιστα από τα συναισθήματα που με κατακλύζουν».
«Ελάχιστα θα ξέραμε για τη Μάχη της Κρήτης»
Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Νίκος Δερεδάκης μιλώντας για τη συμβολή του Μάρκου Πολιουδάκη στην διδασκαλία της τοπικής ιστορίας είπε μεταξύ άλλων:
«Πριν από μερικούς μήνες, σε μια εκδήλωση για τα 150 χρόνια από την αρκαδική εθελοθυσία, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας μου είχε πει ότι, αν έλειπαν τα βιβλία του Τιμόθεου Βενέρη και του Διονυσίου Μαραγκουδάκη, ελάχιστα θα ξέραμε για την ιστορία του Αρκαδίου. Το ίδιο ακριβώς θα τολμούσα να πω και για τον Μάρκο Πολιουδάκη. Αν έλειπε, θα ξέραμε πολύ λιγότερα ιστορικά στοιχεία για τη Μάχη της Κρήτης.
Υπάρχουν μερικοί, ευτυχώς ελάχιστοι, που έχουν κατηγορήσει τον Μάρκο Πολιουδάκη ότι δεν είχε τις επιστημονικές γνώσεις και το υπόβαθρο για να συγγράψει τεκμηριωμένα και επιστημονικά ορθά για ένα τόσο σπουδαίο ιστορικό γεγονός. Εδώ αναρωτιέμαι, τα Άπαντα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, ο οποίος δεν γνώριζε καν γραφή κι ανάγνωση κι έμαθε σε ώριμη ηλικία, δεν θεωρούνται μια από τις κυριότερες και διαχρονικότερες πηγές για την επανάσταση του 1821;
Ας μπούμε όμως στην ουσία. Πράγματι, ο Μάρκος Πολιουδάκης δεν ήταν ιστορικός με πτυχίο Πανεπιστημίου, ούτε απόφοιτος κάποιας ανώτατης σχολής. Αυτό όμως το «έλλειμμά» του είναι που κάνει τα βιβλία του μοναδικά. Η γλαφυρότητα και η ζωντάνια του γραπτού του λόγου, στοιχεία που πηγάζουν απ’ το γεγονός ότι ήταν αυτόπτης μάρτυρας, αν και σε πρώιμη εφηβική ηλικία, των γεγονότων που περιγράφει, καθηλώνουν τον αναγνώστη και κάνουν την ανάγνωση ρέουσα, δημιουργώντας εικόνες μοναδικές.
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της διδασκαλίας της Τοπικής Ιστορίας οφείλει να είναι η βιωματική προσέγγιση του γεγονότος, που επιτυγχάνεται μέσα από την ερευνητική διαδικασία με την οποία οι μαθητές οδηγούνται στην παραγωγή ιστορικής γνώσης με μορφές και πρακτικές βιωμένης ιστορικής εμπειρίας.
Για να μπορέσει λοιπόν ο εκπαιδευτικός να προσεγγίσει ουσιαστικά και εκπαιδευτικά τη Μάχη της Κρήτης, πρέπει να εκπονήσει με τους μαθητές του κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που να έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά όσον αφορά στη συμμετοχή των μαθητών. Ερεθίσματα σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν αρκετά: μνημεία πεσόντων, κτήρια, μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, όσοι τουλάχιστον βρίσκονται ακόμα εν ζωή, ονόματα οδών και τόσα άλλα.
Για να διδάξουμε τη Μάχη της Κρήτης, πρέπει να αναδείξουμε τους ήρωές της. Ήρωες είναι όλοι αυτοί που, γνωρίζοντας τον κίνδυνο, έτρεξαν να υπερασπιστούν την κρητική γη και την πότισαν με το αίμα τους. Όπως είπα και στην αρχή, ο Μάρκος Πολιουδάκης είναι αυτός που με τα βιβλία του έκανε γνωστά τα γεγονότα της Μάχης της Κρήτης στον πολύ κόσμο. Είναι όμως και αυτός που πρωτοστάτησε στην τέλεση λαμπρών εκδηλώσεων για τη Μάχη, αφού με δική του προτροπή ξεκίνησαν να έρχονται οι βετεράνοι της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και να τιμούν με την παρουσία τους το ιστορικό γεγονός. Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιτυχία του Μάρκου Πολιουδάκη είναι ότι ενέπνευσε νέους ανθρώπους να συνεχίσουν το έργο του και να ασχοληθούν, από ένα άλλο μετερίζι, με τη μοναδική αυτή μάχη. Κλείνοντας θα επανέλθω στον τίτλο της αποψινής εισήγησής μου. Μπορούν τα βιβλία του Μάρκου Πολιουδάκη να συμβάλουν στη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας; Ασφαλώς και ΝΑΙ! Και καθώς βρίσκονται απόψε εδώ εκπρόσωποι θεσμικών φορέων, θα ήθελα να καταθέσω μια πρόταση, ως εκπαιδευτικός αλλά και ως Κρητικός: Να αναλάβει η Περιφέρεια Κρήτης την έκδοση ενός μικρού, ολιγοσέλιδου τόμου για την ιστορία της Μάχης της Κρήτης σε όλο το νησί τον οποίο θα επιμεληθεί μια συγγραφική ομάδα ώστε να αποτελέσει ένα πολύτιμο σχολικό εγχειρίδιο. Ο τόμος αυτός θα μπορεί να συνοδεύεται και με ένα ντοκιμαντέρ που με εύληπτο τρόπο να παρουσιάζει τα γεγονότα εκείνων των ημερών σε παγκρήτιο επίπεδο. Και τα δύο θα βοηθήσουν τα μέγιστα στην εκπαιδευτική διαδικασία».
Εντυπωσίασε η χορωδία
Η χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυρωμένου έδωσε το παραδοσιακό χρώμα στην εκδήλωση με δυο ριζίτικα και το γνωστό τραγούδι «Της Δικαιοσύνης Ήλιε νοητέ…» με σόλο την μικρή και τόσο ταλαντούχα Εύα Πολιτάκη.
Η χορωδία με τη διδασκαλία του κ. Γιάννη Σκεπετζή έδωσε ένα σημαντικό δείγμα της διακριτικής αλλά τόσο αξιόλογης δράσης της και απέδειξε πόσο άξια μπορεί να προσφέρει στην πολιτιστική ζωή και πέρα του τόπου που δραστηριοποιείται. Στο αρμόνιο τη συνόδευσε ο κ. Μάριος Μαγκντί.
Μια ταινία ιστορικής μνήμης
Ακολούθησε η ταινία της Εύας Λαδιά «Μάρκος Πολιουδάκης ο συγγραφέας της Μάχης της Κρήτης» με μουσική Μπάμπη Πραματευτάκη.
Ήταν μια από τις ταινίες της γνωστής δημιουργού που αγγίζουν το συναίσθημα και τεκμηριώνουν τα ιστορικά και βιογραφικά στοιχεία που παραθέτει από τις πλέον έγκριτες πηγές.
Επαινέθηκε ιδιαίτερα στο τέλος και από το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιο και από τον πρώην αρχηγό ΓΕΕΘΑ κ. Μανούσο Παραγιουδάκη, οι οποίοι τη χαρακτήρισαν ως το καλύτερο μνημόσυνο του Μάρκου Πολιουδάκη με τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την αναχώρησή του.
Στο τέλος της εκδήλωσης που άφησε άριστες εντυπώσεις ευχαρίστησε ο γιος του τιμώμενου κ. Γιώργος Πολιουδάκης, πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου τονίζοντας «Θέλω να ευχαριστήσω την Αντιπεριφέρεια Ρεθύμνης και τον Δήμο για την εκδήλωση αυτή που γίνεται εις μνήμην των δέκα χρόνων από το θάνατο του πατέρα μου. Είναι πολύ σημαντική για εμάς, γιατί αυτός ο άνθρωπος υπήρξε ένας ιστορικός για τη Μάχη της Κρήτης που αποτύπωσε από προσωπικές εμπειρίες όλη την ιστορία της». Ιδιαίτερα ο κ. Πολιουδάκης, ευχαρίστησε την κ. Εύα Λαδιά που είχε και την πρωτοβουλία την οποία χαρακτήρισε «ψυχή της εκδήλωσης».
Από την πλευρά της, η κ. Εύα Λαδιά μας είπε:
«Εκπληρώνουμε ένα μέρος του χρέους στην προσφορά του Μάρκου Πολιουδάκη που μας έμαθε με τόση ακρίβεια τα γεγονότα της Μάχης της Κρήτης κατά τρόπο που κάθε νέα προσπάθεια δεν θα έχει να προσθέσει τίποτα περισσότερο. Ακολουθώντας το δικό του παράδειγμα προχωρούμε με δικές μας πάντα δυνάμεις στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας μέσα από ταινίες μικρού μήκους με συντελεστές που τιμούν τον εθελοντισμό. Μεγάλη η συμβολή του κ. Μπάμπη Πραματευτάκη που τονίζει με τη μουσική του κάθε μας ταινία και της προσδίδει ποιότητα και καλλιτεχνική αξία.
Δεν μένει παρά να αγωνιστούμε όλοι για τη δημιουργία του Μουσείου της Μάχης της Κρήτης. Τότε μόνο η ψυχή του Μάρκου Πολιουδάκη θα γαληνέψει κι εμείς θα έχουμε κάνει στο ακέραιο το χρέος μας εκπληρώνοντας το όνειρο της ζωής του που ήταν και η φράση που ψιθύρισε πριν αφήσει την τελευταία του πνοή…».
Χρέος η δημιουργία του Μουσείου
Μετά την εκδήλωση συντελεστές δήλωσαν στα «Ρ.Ν.» και πρώτα η κ. Ζαχαρένια Σημαντηράκη:
«Θεωρώ ιδιαίτερη τιμή το ότι προσκλήθηκα να μιλήσω για το Μάρκο Πολιουδάκη, ένα σημαντικό συγγραφέα της Μάχης της Κρήτης, ο οποίος ξεκίνησε να ψάχνει από πολύ μικρός έχοντας προσωπικά βιώματα από την εισβολή και αυτό τον οδήγησε μεγαλώνοντας να ασχοληθεί ιδιαίτερα με την έρευνα των τεκμηριωμένων ιστορικών στοιχείων για τα γεγονότα της εποχής εκείνης. Θυμάμαι επί των ημερών μου ως προϊσταμένη στο ιστορικό αρχείο της Κρήτης, να έρχεται πολλές φορές εκεί αναζητώντας τα τεκμήρια που θα τον βοηθούσαν στην έρευνά του. Θεωρώ ότι εκτός από ένθερμος και ανιδιοτελής συλλέκτης, ο κ. Πολιουδάκης ήταν και αμερόληπτος, αναζητώντας την ιστορική αλήθεια πέρα από σκοπιμότητες και συμφέροντα. Μοναδικός του στόχος ήταν να παρουσιάσει τεκμηριωμένα την ιστορία. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν παρέλειπε κανένα ιστορικό στοιχείο που έβρισκε στο δρόμο του, λάθος που γίνεται συχνά στις μέρες μας».
Και ο κ. Νίκος Δερεδάκης δήλωσε με τη σειρά του:
«Θεωρούμε ότι η συμβολή του κ. Πολιουδάκη στην ιστοριογραφία της Μάχης της Κρήτης ήταν καταλυτική, γιατί τα βιβλία του δίνουν ένα σημαντικό στίγμα στα γεγονότα και συμβάλλουν στην ανάδειξη των προσωπικοτήτων και των ηρώων της Μάχης της Κρήτης. Τα παιδιά μας πρέπει πρώτα να γνωρίσουν την ιστορία του τόπου τους και μετά την ιστορία όλης της πατρίδας».
Με τη σειρά του ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Χαμαλευρίου κ. Δημήτριος Σερλής ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Είναι πολύ σημαντική η εκδήλωση που πραγματοποιείται σήμερα, διότι επιτέλους τιμάται ο Μάρκος ο Πολιουδάκης για την τεράστια συνεισφορά του στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας που αφορά όχι μόνο στη Γερμανική Κατοχή, αλλά και στα γεγονότα της Εθνικής Αντίστασης. Ο κ. Πολιουδάκης κατάγεται από το χωριό Αστέρι που ανήκει στην κοινότητα Χαμαλευρίου. Μάλιστα, ο Μανώλης ο Γλέζος κάνει 117 παραπομπές πάνω στα βιβλία του ίδιου, ενώ ο κ. Πελαντάκης τον χαρακτηρίζει ως κυνηγό της ιστορίας και της αλήθειας. Αξίζει ωστόσο να πούμε ότι ο επίτιμος αξιωματικός κ. Παραγιουδάκης που βρίσκεται εδώ μου είπε ότι ήταν παράλειψη που δεν πέρασε το συγγραφικό του έργο από τη Διεύθυνση Ιστορίας Ελληνικού Στρατού, ώστε να καθιερωθεί και στα αρχεία του στρατού».
