Μια εκδήλωση που διακρίθηκε για την οργάνωση και την ποιοτική της θεματική, έδωσε πολιτιστική πνοή το απόγευμα της Δευτέρας την Αμνάτο.
Ήταν με πρωτοβουλία του Σχολικού Μουσείου που έδωσε την ευκαιρία στους επισκέπτες να θαυμάσουν τον ιδιαίτερης συναισθηματικής αξίας εκθεματικό του πλούτο.
Μελωδίες Μάνου Χατζηδάκη άνοιξαν το πρόγραμμα από την 25μελή ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Στέλιου Αποστολάκη.
Όπως κι άλλη φορά έχουμε σημειώσει η Δημοτική Φιλαρμονική με το επίπεδο απόδοσης σε κάθε εκδήλωση δικαιώνει τους μεγάλους μουσικούς και συνθέτες που πέρασαν από το μουσικό της φυτώριο.
Το πρόγραμμα με συντονισμό του προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμνάτου κ. Βασίλη Βαμβακά συνεχίστηκε με χαιρετισμό του προέδρου της Διαχειριστικής Επιτροπής του Μουσείου Μίνωα Αλεφαντινού που αναφέρθηκε στη σημασία αυτών των πυρήνων πολιτισμού ιδιαίτερα στην περιφέρεια. Στο ίδιο πνεύμα χαιρέτισαν την εκδήλωση ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργος Μαρινάκης και ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Κρήτης Παιδείας και δια Βίου Μάθησης κ. Παρασύρης.
Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο επιμελητής του Μουσείου κ. Χάρης Στρατιδάκης που μπορεί να απολαμβάνει σήμερα τον καρπό του μόχθου του για τη λειτουργία του Μουσείου που υπήρξε μια από τις πολλές πρωτοβουλίες του για την πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου. Και με την ενεργό δράση του μνημονεύει πάντα τη συμβολή της σπουδαίας εκείνης εκπαιδευτικού και συγγραφέα Αργίνης Φραγκούλη, που πίστεψε στην ιδέα και τη στήριξε ηθικά και υλικά με την παραχώρηση σημαντικών εκθεμάτων.
Ο κ. Στρατιδάκης αναφέρθηκε στα Κρητικά σχολικά βιβλία και τα νεοελληνικά Αναγνωσματάρια με παράλληλη προβολή ενδιαφέροντος οπτικού υλικού.
Μετά το πέρας της ομιλίας ήρθε η μεγάλη στιγμή για δυο μεγάλες Κυρίες της εκπαίδευσης που τιμήθηκαν για την πολυσήμαντη προσφορά τους.
Εκείνα τα δύσκολα χρόνια
Πρώτα ο κ. Γιώργος Κανακάκης, υπεύθυνος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Σχολικού Μουσείου και αεικίνητος πάντα πολιτιστικός παράγων εξήρε την προσωπικότητα της κας Ελένης Φραγκούλη Κοτζαμπασάκη που γεννήθηκε στην Αμνάτο το έτος 1946, από αγροτική οικογένεια με 6 παιδιά. Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείου του χωριού, σ’ ένα διδακτήριο που σήμερα δεν υπάρχει, στην περιοχή της πλατείας του χωριού.
Αναφερόμενος στη ζωή και το έργο της τιμωμένης είπε μεταξύ άλλων ότι συνέχισε τη φοίτησή της στο εξατάξιο Γυμνάσιο Θηλέων Ρεθύμνου και αποφοίτησε το 1966. Το έτος εκείνο εισήχθη στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, στην οποία σπούδασε με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Αποφοίτησε με άριστα το 1968.
Αρχικά δούλεψε ως αναπληρώτρια δασκάλα για λίγους μήνες στο Σχολείο του Γερακαριού. Το επόμενο έτος, 1970, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Κοτζαμπασάκη, με τον οποίο απέκτησε ένα γιο, τον Νίκο. Ο σύζυγός της υπήρξε πνεύμα ανήσυχο. Ήταν προοδευτικός αγρότης και συνδικαλιστής στον κλάδο του, ενώ διετέλεσε και πρόεδρος της Αμνάτου.
Το επόμενο έτος διορίστηκε μόνιμα ως δασκάλα στα Άγραφα Ευρυτανίας, στο χωριό Τοπόλιανα. Στο χωριό αυτό έφτανε κανείς την εποχή εκείνη με οδοιπορία 9 ωρών. Διορίστηκε μακριά από τον σύζυγό της, ο οποίος δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τις αγροτικές του ενασχολήσεις και είχε μαζί τον γιο της, ηλικίας δύο μόλις μηνών. Εκεί, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, υπηρέτησε για τέσσερα σχολικά έτη, την περίοδο 1971-1975.
Μετατέθηκε στη συνέχεια στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ανωγείων. Εκεί υπηρέτησε για λίγο, κάνοντας αμοιβαία μετάθεση με συνάδελφό της στο Δημοτικό Σχολείο Αμνάτου.
Στο διδακτήριο αυτό, στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα, υπηρέτησε επί 14 συνεχόμενα έτη. Από αυτό το σχολείο είναι, που διατηρεί τις καλύτερες αναμνήσεις της, αφού ήταν το σχολείο στο οποίο είχε μάθει γράμματα αλλά και που υπηρέτησε τα νεανικά και πιο δημιουργικά της χρόνια. Είναι το σχολείο, που, όπως δηλώνει, αγάπησε και αγαπά πάνω απ’ όλα.
Αξέχαστες θεατρικές παραστάσεις
Οι θεατρικές παραστάσεις που οργάνωσε και οι σχολικές εκδρομές που εμψύχωσε για το σύνολο των χωριανών μένουν αξέχαστες. Τα εκατοντάδες χωριανάκια της που αλφαβήτισε και τα δεκάδες που ανέδειξε σε επιστήμονες μιλούν για το έργο της.
Από το έτος 1989 μέχρι το 2001 υπηρέτησε στο 6ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου.
Επί 12 έτη ανέλαβε τόσο μικρές όσο και μεγάλες τάξεις του σχολείου αυτού, συνεργαζόμενη ομαλά με τους διευθυντές και με τις δεκάδες των συναδέλφων της εκπαιδευτικών. Πολλοί είναι οι μαθητές της και από το σχολείο αυτό που προχώρησαν στις σπουδές τους και αποτελούν σήμερα σημαίνοντα πρόσωπα της ρεθεμνιώτικης κοινωνίας.
Και ο κ. Κανακάκης κατέληξε:
Θα μου επιτρέψετε μια προσωπική αναφορά, ως μαθητής που υπήρξα της κυρίας Ελένης Φραγκούλη-Κοτζαμπασάκη. Με πήρε από το χεράκι σε ηλικία έξι χρονών και με οδήγησε στον μαγικό χώρο των γραμμάτων, ενώ έξι χρόνια αργότερα με ξεπροβόδισε έφηβο πια για έναν επίσης νέο κόσμο, εκείνον του γυμνασίου. Όλα αυτά τα χρόνια στάθηκε δίπλα μου σαν δεύτερη μάνα, πάντα με τον καλό τρόπο, έστω και αν κάποτε την στενοχωρούσα. Θα την ευχαριστώ για πάντα.
Για την κα Κοτζαμπασάκη έκανε μια τιμητική και ιδιαίτερα συγκινητική αναφορά η μαθήτριά της κ. Γεωργία Σταυριδάκη εκπροσωπώντας και όλους τους μαθητές της εκλεκτής εκπαιδευτικού.
Ακολούθησε απονομή τιμητικής πλακέτας που πρόσφερε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος.
Μια αγαπημένη δασκάλα
Ιδιαίτερα αγαπητή και η κ. Ευγενία Σπαντιδάκη – Ζαμπετάκη γνωστή και για το λαογραφικό και συγγραφικό της έργο πάντα με προορισμό την κοινωνική προσφορά, όπως συνέβη με το βιβλίο της «Ο σχιστομάτης Άγγελος».
Στη ζωή και το έργο της τιμωμένης αναφέρθηκε ο κ. Χάρης Στρατιδάκης λέγοντας:
«Η Ευγενία Σπαντιδάκη Ζαμπετάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Ζουρίδι Ρεθύμνης. Κατάγεται από αγροτική οικογένεια.
Έχασε τον πατέρα της σε ηλικία 8 ετών, οπότε οι δυσκολίες της ανατροφής της ήταν μεγάλες. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος, για τον οποίο αντιμετώπισε τις σπουδές ως μονόδρομο για το μέλλον της.
Μετά την απόφασή της αυτή, των σπουδών, η επιλογή του τομέα τους δεν ήταν δύσκολη. Από μικρή είχε αντιληφθεί ότι της άρεσε να μεταδίδει τις γνώσεις της στους άλλους. Εξάλλου είχε προετοιμαστεί εκ του φυσικού για τον εκπαιδευτικό κλάδο, έχοντας διατελέσει δασκάλα για τα τρία μικρότερα αδέλφια της στη σχολική τους μελέτη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η τότε δασκάλα της του μονοθέσιου σχολείου του Ζουριδιού, εκείνην είχε επιλέξει ως «πρωτόσχολη», για να τη βοηθά δηλαδή με τους μαθητές των μικρότερων τάξεων.
Σπούδασε στο εξατάξιο Γυμνάσιο Ρεθύμνης και συνέχισε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου. Έτσι κατάφερε να εκπληρώσει το μεγάλο όνειρο της ζωής της, να αποκτήσει δηλαδή το περιπόθητο πτυχίο της δασκάλας.
Ξεκίνησε την εκπαιδευτική της καριέρα στο Ρέθυμνο από το ιδιωτικό σχολείο «Αθηνά» της κυρίας Αμαλίας Μανουσάκη-Τζανιδάκη. Εκείνη ακριβώς την εποχή γνώρισε και παντρεύτηκε τον συνάδελφό της Μιχάλη Ζαμπετάκη, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.
Στη συνέχεια διορίστηκε στη δημόσια εκπαίδευση, υπηρετώντας επί εννέα έτη στο Δημοτικό Σχολείο Πηγής. Ήταν ίσως τα πιο γλυκά χρόνια της καριέρας της, όντας πολύ κοντά ηλικιακά με τους μαθητές της. Πολλοί από αυτούς αναφέρουν αυθόρμητα μέχρι σήμερα ότι την αντιμετώπιζαν ως δεύτερη μητέρα τους. Αυτός, άλλωστε, δεν είναι ο ύψιστος τίτλος τιμής για μια εκπαιδευτικό;
Συνέχισε την υπηρεσία της επί σειρά ετών στο 5ο Δημοτικό Σχολείο της πόλης του Ρεθύμνου. Την ολοκλήρωσε σε σχολεία της Θεσσαλονίκης, όπου μετακόμισε οικογενειακώς εξαιτίας της προαγωγής του συζύγου της, ο οποίος επίσης απετέλεσε υπόδειγμα εκπαιδευτικού, σε Σχολικό Σύμβουλο.
Η Ευγενία Σπαντιδάκη-Ζαμπετάκη αγαπούσε (και αγαπάει) τα παιδιά και πίστευε πάντα ότι αφομοιώνουν τη γνώση και μεγαλουργούν όταν αισθάνονται ελεύθερα, χαρούμενα και ασφαλή. Ο εκφοβισμός και η τιμωρία, σε αντίθεση με τα ειωθότα της εποχής εκείνης, δεν περιλαμβάνονταν στις εκπαιδευτικές της μεθόδους. Αντίθετα, αναζητούσε πάντα πρωτοποριακά παιδαγωγικά συστήματα, τα οποία και εφάρμοζε, επιστρατεύοντας όποια εκπαιδευτικά μέσα ήταν δυνατόν να βρει ή και να εφεύρει.
Πρωτοπόρα εκπαιδευτικά συστήματα
Έτσι, επί πολλά χρόνια εφάρμοζε τη μέθοδο διδασκαλίας του Βέλγου παιδαγωγού Οβίδιου Ντεκρολί. Για τις ανάγκες εφαρμογής της μεθόδου αυτής είχε κατασκευάσει ένα πρωτόγονο τυπογραφείο, το οποίο μάς έχει προτείνει να ξαναφτιάξει για το Σχολικό μας Μουσείο. Με τον τρόπο αυτό κατάφερνε να χορηγεί αντίγραφα ασκήσεων και κειμένων στα παιδιά, προκειμένου να βοηθούνται στην εκμάθηση της πρώτης ανάγνωσης.
Να σημειώσουμε εδώ για τους νεότερους, και περισσότερο για τους εκπαιδευτικούς από αυτούς, ότι κατά τον Οβίδιο Ντεκρολί η μάθηση πραγματοποιείται «εκτός των θυρών», ενώ στην τάξη τους τα παιδιά απλά συλλέγουν, κατατάσσουν, ταξινομούν και ανατρέχουν στα υλικά, τα βιβλία, τα αρχεία και ό,τι άλλο έχει συλλεχθεί κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής δραστηριότητας.
Ιδιαίτερη επιρροή είχε -και έχει μέχρι σήμερα στην Ευρώπη- η μέθοδος Ντεκρολί στην Ανάγνωση, με την ονομαζόμενη «ολική μέθοδο». Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή το παιδί ξεκινάει από την αναγνώριση των λέξεων και τη σύνδεση του κάθε «σχεδίου με την αντίστοιχη έννοια. Αυτή την πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα, τότε και σήμερα ακόμη, μέθοδο πρώτης ανάγνωσης, εφάρμοζε η Ευγενία Σπαντιδάκη-Ζαμπετάκη στα σχολεία που υπηρέτησε.
Όμως τα ενδιαφέροντά της δεν σταματούσαν εκεί. Πριν ακόμη από τη συνταξιοδότησή της είχε αρχίσει να ασχολείται και με τη λογοτεχνία και είχε βραβευτεί πολλές φορές για την ενασχόλησή της αυτή. Το έτος 2001 απέσπασε το δεύτερο βραβείο από τον παγκρήτιο διαγωνισμό μαντινάδας του τότε Δήμου Ακρωτηρίου. Απέσπασε επίσης τρίτο βραβείο διηγήματος από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Αγίου Νικολάου το ίδιο έτος, ενώ το επόμενο απέσπασε από τον ίδιο φορέα δεύτερα βραβεία, τόσο στην κατηγορία του διηγήματος όσο και σ’ εκείνη του παιδικού μυθιστορήματος.
Οι βραβεύσεις αυτές αποτέλεσαν το έναυσμα για την παραπέρα ενασχόλησή της με τη συγγραφή διηγημάτων, τα οποία και συμπεριέλαβε το έτος 2004 στο βιβλίο της με τον τίτλο «Συνάντηση με την παράδοση». Πέντε χρόνια αργότερα εξέδωσε το δεύτερό της βιβλίο, με τον τίτλο «Ο Σχιστομάτης Άγγελος». Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε με χορηγία των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» και τα έσοδα από την πώλησή του διατέθηκαν εξ ολοκλήρου στα παιδιά με αυτισμό του Ρεθύμνου.
Παράλληλα δημοσίευσε κατά καιρούς στον τοπικό τύπο διηγήματά της, κριτικές βιβλίων και άρθρα με παιδαγωγικά θέματα. Σήμερα έχει ολοκληρώσει τη συγγραφή 54 διηγημάτων στην κρητική διάλεκτο, τα οποία βρίσκονται στο τυπογραφείο, συγκροτώντας το τρίτο κατά σειρά βιβλίο της, υπό τον τίτλο» Παλαιϊνές Κρητικές Κουβέντες».
Δύο από τις πιο πρόσφατες δραστηριότητές της ήταν η συμμετοχή της στο Εργαστήρι Ενεργούς Λαογραφίας που είχαμε εμψυχώσει με μέλη του Α’ και Β’ Κέντρου Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων Ρεθύμνου, που πραγματοποιούνταν με τον τίτλο «Αντιμετωπίζοντας την κρίση με τη σοφία του παρελθόντος». Κι ακόμα πριν από ενάμιση μήνα διετέλεσε εισηγήτρια στο Προσυνέδριο για την αξία του χαρουπιού που διοργάνωσε η Πολιτιστική Εταιρία Πανόρμου «Επιμενίδης» στο Πάνορμο Μυλοποτάμου.
Από τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι η Ευγενία Σπαντιδάκη-Ζαμπετάκη δεν διετέλεσε μια απλή δασκάλα. Υπήρξε υποδειγματική λειτουργός της εκπαίδευσης, που δεν σταμάτησε ποτέ να αναζητά νέες, αποτελεσματικότερες και περισσότερο παιδαγωγικές μορφές εκπαίδευσης. Παράλληλα, δεν περιορίστηκε στο ήδη πλουσιοπάροχο και πρωτοποριακό αυτό έργο, αλλά, παρότι γυναίκα, με τους περιορισμούς που επέβαλλε τα χρόνια εκείνα η ανδροκρατική κοινωνία στο φύλο της, δεν δίστασε να ξανοιχτεί και στο συγγραφικό έργο, στο οποίο επίσης υπήρξε πρωτοπόρα, συνδυάζοντας την παράδοση με τα σύγχρονα καυτά κοινωνικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα των παιδιών με σύνδρομο Ντάουν του Σχιστομάτη Άγγελου.
Ως Σχολικό Μουσείο την ευχαριστούμε για όλα αυτά, και για τη μέχρι σήμερα συμπαράσταση στο έργο μας. Και της ευχόμαστε να έχει για πολλά ακόμη χρόνια την υγεία της, σωματική και πνευματική, τόσο για να προσφέρει πρόσθετο κοινωνικό έργο, όσο και για να μας εμπνέει στους δύσκολους -και από παιδαγωγική άποψη- καιρούς που διανύουμε…».
Για την κα Ευγενία μίλησαν ακόμα η μαθήτριά της κ. Εύα Περπυράκη και ο συνάδελφός της κ. Κώστας Μυγιάκης.
Εγκαίνια έκθεσης συλλογής Εκκεκάκη
Ακολούθησαν τα εγκαίνια της έκθεσης των Κρητικών σχολικών βιβλίων της Συλλογής Γιώργου Εκκεκάκη, παρουσία της χήρας του Μαριέττας Ασημομύτη και τα αποκαλυπτήρια της νέας εκπαιδευτικής Πινακίδας του Μουσείου με τα 130 νεοελληνικά Αλφαβητάρια (από το 1771 μέχρι σήμερα).
Η εκδήλωση έκλεισε με δεξίωση των συμμετεχόντων, ενώ όλοι είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν σε συμβολική τιμή το βιβλίο του Χάρη Στρατιδάκη «Τα Κρητικά σχολικά βιβλία (1813-1915). Η Συλλογή του Γ. Π. Εκκεκάκη».
Η εκδήλωση σημείωσε επιτυχία και ήταν γενική η άποψη ότι παρόμοιες πνευματικές και πολιτιστικές προσφορές θα πρέπει να γίνονται συχνότερα και στα προάστια του δήμου μας.