Τι πιστεύουν οι Έλληνες το 2018;

Η πολιτική συμπεριφορά αποτελεί μέρος της πολιτικής φυσιογνωμίας του ατόμου, αφού συνδέεται άρρηκτα με το σύστημα αξιών, το οποίο το χαρακτηρίζει και αποτελεί μερική έκφρασή τους. Η ιστορικά διαμορφωμένη πολιτική κουλτούρα, η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του πολιτικού συστήματος καθώς και ορισμένα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των πολιτών είναι εκείνα που θεωρούνται ότι αποτελούν τους καθοριστικούς παράγοντες επίδρασης στην πολιτική συμπεριφορά. Και τα πρότυπα πολιτικής συμπεριφοράς εκφράζονται με την σειρά τους σε ανάλογες μορφές πολιτικής δράσης, πολιτικής συμμετοχής και εκλογικής συμπεριφοράς.

Η πρόσφατη πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα της διαΝέοσις «τι πιστεύουν οι Έλληνες το 2018» καταδεικνύει μια κοινωνία αντιφάσεων και σύγχυσης. Οι απαντήσεις που πλειοψηφούν κυμαίνονται από στοιχεία ορθολογισμού και ρεαλισμού μέχρι στοιχεία παντελούς άγνοιας και περιφρόνησης του πραγματικού κόσμου και του πως αυτός λειτουργεί. Η έρευνα είναι πάρα πολύ μεγάλη και είναι σαφές ότι δεν είναι δυνατόν να αναλυθεί ολόκληρη σε μια στήλη εφημερίδας.

Στο παρόν άρθρο θα σταθούμε σε δύο συγκεκριμένες απαντήσεις της έρευνας που χρήζουν σχολιασμού, αλλά θα ήταν σωστό να ρίξουν όλοι οι πολίτες μια ματιά συνολικά στην έρευνα που διατίθεται δωρεάν στο διαδίκτυο.

Σε ένα ερώτημα λοιπόν όσον αφορά στα συνολικά αποτελέσματα των μνημονίων έπειτα από 8 χρόνια εφαρμογής αυτών στη χώρα μας, υπάρχουν ορισμένες προτάσεις που οι ερωτώμενοι καλούνται να απαντήσουν εάν συμφωνούν με αυτές. Και ενώ αλλού παρουσιάζονται στοιχεία αυτογνωσίας και αυτοκριτικής, στην πρόταση «Τα μνημόνια ήταν εφεύρημα των Ευρωπαίων για να εκμεταλλευτούν τη χώρα μας», συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί το 71% έναντι του 27,2% που διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί. Ένα συμπέρασμα που θα μπορούσε να υποδηλώνει η συγκεκριμένη απάντηση είναι ότι μάλλον δεν αυτοκαθοριζόμαστε ως Ευρωπαίοι. Δεν ανήκουμε στους Ευρωπαίους που εφευρίσκουν μνημόνια για να μας εκμεταλλευτούν (επειδή μας ζηλεύουν όπως υποστηρίζουν αρκετοί), ούτε και συμμετέχουμε στην Ε.Ε. και τις αποφάσεις που αυτή λαμβάνει. Ακόμη το συγκεκριμένο ερώτημα αν διαβαστεί σε συνδυασμό με ένα άλλο για το εάν «Πιστεύετε ότι υπάρχουν μυστικές οργανώσεις από την Ελλάδα ή το εξωτερικό που δρουν στο παρασκήνιο και κινούν τα νήματα» όπου Ναι απαντά το συντριπτικό 79,3%, μάλλον φαίνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών είναι πεπεισμένη ότι υποχθόνια και μυστικά λαμβάνονται από κάποιες σκοτεινές δυνάμεις όλες οι αποφάσεις που κυρίως ευθύνονται για όλα τα δεινά μας.

Η επόμενη απάντηση που θα σχολιαστεί αφορά την ερώτηση γιατί ενώ άλλες χώρες που υπέγραψαν μνημόνια βγήκαν σε πολύ συντομότερο διάστημα. Και εκεί ενώ σε ορισμένες απαντήσεις υπάρχουν στοιχεία πραγματισμού, στην πρόταση «Οι ξένοι είχαν εντονότερο συμφέρον να κρατήσουν τη χώρα στα μνημόνια» συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί το 82,4% έναντι του 14,1% που διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί. Το ένα που χρήζει σχολιασμού εδώ είναι το πόσο αυθαίρετα και συντριπτικά προκύπτει το συμπέρασμα ότι «οι ξένοι» είχαν συμφέρον να συνεχίσουν να δανείζουν με δικά τους χρήματα και τα χαμηλότερα επιτόκια μια χρεοκοπημένη χώρα, κρατώντας παράλληλα ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια κατάσταση αβεβαιότητας και κρίσης. Το κυριότερο όμως που προκύπτει από εδώ, είναι το πόσο ελάχιστα έχουμε αντιληφθεί ως πολίτες τι συνέβη το 2015. Σαν να θεωρεί η πλειοψηφία ότι το αχρείαστο τότε 3ο μνημόνιο και τα δεκάδες, ίσως εκατοντάδες, έξτρα δις που επιβάρυναν το χρέος, δεν ήταν αποτέλεσμα των τότε δικών μας τραγικών πολιτικών που ακολουθήθηκαν. Ίσως βέβαια από την άλλη αυτό να είναι μια προσπάθεια ενός λαού να αποποιηθεί τις δικές του ευθύνες που με την ψήφο του νομιμοποίησε αυτές τις πολιτικές.

Παρόλα αυτά, όπως προαναφέρθηκε η έρευνα πρέπει να αναλυθεί στο σύνολό της κι όχι μονοδιάστατα από τις 2 απαντήσεις που παρουσιάστηκαν εδώ. Σε σχέση με το παρελθόν από αντίστοιχες έρευνες, υπάρχει μια έστω και μικρή ένδειξη προσγείωσης στην πραγματικότητα. Όμως ακόμα χρειαζόμαστε ισχυρότατες δόσεις ορθολογισμού ως κοινωνία. Όσο πιο γρήγορα αποκολληθούμε από όλα όσα μας κράτησαν πίσω, όσο πιο γρήγορα βγούμε από τη σύγχυση και τις αντιφάσεις και κατανοήσουμε τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας, τόσο πιο γρήγορα θα βγούμε από τις πολλές διαφορετικές όψεις της κρίσης και θα προχωρήσουμε μπροστά.