Το 1ο Δημοτικό Σχολείο ξεχωρίζει με την επιβλητική όψη του στην καρδιά του ιστορικού κέντρου. Αποτελεί το παλιότερο κτίριο, το οποίο λειτουργεί σε ένας χώρος που από της κτίσεώς του και έως σήμερα εξακολουθεί να έχει την ίδια χρήση: εκπαιδευτική, ενώ προσφάτως κηρύχτηκε και επίσημα ως μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα του σχολικού συγκροτήματος, είναι ότι σε αυτό φοιτούν μαθητές από εννέα εθνικότητες. Μαθητές από την Ελλάδα, την Αλβανία, την Συρία, την Τυνησία, τη Ρουμανία, την Πολωνία, την Κίνα και την Αίγυπτο, συνυπάρχουν αρμονικά δημιουργώντας μια σχολική κοινότητα διαφορετική από τις άλλες. Μια κοινότητα όπου τα παιδιά εκπαιδεύονται μέσα από τη διαφορετικότητα της γλώσσας, της κουζίνας, των πολιτισμών, της θρησκείας. Αναγνωρίζουν τη διαφορετικότητα, την αποδέχονται και μαθαίνουν για αυτή ήδη από την παιδική τους ηλικία. Παιδιά που με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών τους, αλλά και φυσικά των δραστήριων γονιών τους, έχουν καταφέρει να επιδείξουν μια σειρά από δραστηριότητες που αποδεικνύουν την κοινωνική δράση της σχολικής κοινότητας.
Οι μαθητές καλλιεργούν την «Περβόλα»
Ήδη, εδώ και ένα χρόνο στη διάθεση του σχολείου βρίσκεται ένας χώρος δυο περίπου στρεμμάτων, η γνωστή Περβόλα. Ένας πνεύμονας πρασίνου που βρίσκεται σε αυλή κατοικίας στην οδό Πάνου Κορωναίου και εδώ και ένα χρόνο βρίσκεται υπό τη φροντίδα των μαθητών. Τα παιδιά τρεις φορές την εβδομάδα μαζί με τους γονείς και τους δασκάλους τους επισκέπτονταν τον χώρο, για να τον φροντίσουν και να καλλιεργήσουν φρούτα και λαχανικά στον χώρο.
Η παραγωγή των μαθητών διατίθεται στα συσσίτια της Κυρίας των Αγγέλων, όπου σιτίζονται έκτος από άποροι και μαθητές του σχολείου, ενώ προϊόντα έπαιρναν μαζί τους τα παιδιά και στο σπίτι για να νιώσουν τη χαρά της απόλαυσης του καρπού που τα ίδια έσπειραν.
Πρόκειται για μια εκπαιδευτική δράση που έχει να κάνει τόσο με την ανάπτυξη και καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης των παιδιών, αφού δίδει τη δυνατότητα στους μαθητές να έρθουν σε επαφή με το χώμα, τους σπόρους και την παραγωγή, όσο και με την κοινωνική προσφορά, αφού τα προϊόντα στη συνέχεια θα διατίθενται σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Τα «Ρ.Ν.» βρέθηκαν χθες στο 1ο Δημοτικό Σχολείο, όπου είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν με δασκάλους και τον διευθυντή του σχολείου για μια σειρά δραστηριοτήτων που εντάσσεται στα πλαίσια ενός πιλοτικού εκπαιδευτικού προγράμματος, με τίτλο «Νοιάζομαι και δρω».
Ο κ. Σταμάτης Βεδουράς, δάσκαλος και γραμματέας στον Σύλλογο Γονέων, μας μίλησε για την καλλιέργεια της Περβόλας: «Μας έχει παραχωρήσει ο Δήμος Ρεθύμνου περίπου 2 στρέμματα κήπου, την γνωστή Περβόλα και από πέρυσι το καλοκαίρι μπήκαμε στον χώρο μαζί με τους γονείς και τους μαθητές, οργώσαμε. Όλο το καλοκαίρι υπήρχε μια σταθερή παρουσία γονέων, εκπαιδευτικών και δασκάλων τρεις φορές την εβδομάδα. Φυτέψαμε κηπευτικά φρούτα και λαχανικά και ο σκοπός ήταν να τροφοδοτούμε με ένα μέρος της παραγωγής το συσσίτιο της Κυρίας των Αγγέλων, εκεί που σιτίζονται και κάποια παιδιά του σχολείου μας και ταυτόχρονα ένα μέρος της παραγωγής να το παίρνουν τα παιδιά στο σπίτι τους. Ήταν πολύ ενδιαφέρον ότι λειτούργησε μια συλλογική καλλιέργεια, καθώς σε αυτή την προσπάθεια βοηθούσαν όλοι.
Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τη γη, με το χώμα, έμαθαν πως από ένα μικρό σποράκι γίνεται κάτι μεγάλο. Η δράση αυτή συνεχίστηκε και το χειμώνα, όπου κάποια απογεύματα πηγαίναμε με τα παιδιά και φυτεύαμε τον χώρο. Η σοδειά μας ήταν ντομάτες, κολοκύθες, μελιτζάνες πιπεριές, πατάτες και με αφορμή την καλλιέργεια μαθαίνουμε μαζί με τα παιδιά και για τη διατροφική αξία των προϊόντων.
Πρέπει να πούμε ότι η πρώτη υλη ήταν από προσφορές όπως το «Rethymno assist» του ΑΓΟΡ, αλλά και προσφορές από καλλιεργητές και παραγωγούς. Η καλλιέργεια είναι βιολογική, καθαρή και είδαμε την στήριξη πολλών παραγωγών που μας βοήθησαν και με φυτά και με γνώση με την εμπειρία τους και με την εργασία τους. Παράλληλα, προγραμματίζουμε στις 26 Ιουνίου μαζί με τον παραγωγό τον κ. Ευαγγελίδη, να κάνουμε μια δράση που λέγεται ηλιοαπολύμανση -να σκεπάσουμε δηλαδή ένα κομμάτι γης που δεν έχουμε τώρα καλλιεργημένο με διάφανο υλικό, όπου θα το χτυπά ο ήλιος όλο το καλοκαίρι και θα καταστρέψει χωρίς φάρμακα όλα τα ζιζάνια. Η δράση αυτή θα γίνει στο πλαίσιο ενός θερινού σχολείου που διοργανώνει ο Νεκτάριος Τσαγλιώτης με το 9ο Δημοτικό Σχολείο με την παρουσία 15 δασκάλων απ’ όλη τη χώρα που έχουν στα σχολεία τους ανάλογους κήπους.
Σε όλη αυτή την προσπάθεια είχαμε στήριξη οικονομική από τον Δήμο, μητροπολίτη, το Rethymno Assist και κυρίως τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς που έχουν αναλάβει το μεγαλύτερο κομμάτι».
Απογευματινό σχολείο αλληλεγγύης
Στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος με εθελοντές δασκάλους, καθηγητές και γονείς λειτούργησε φέτος το απογευματινό σχολείο αλληλεγγύης. Ένα σχολείο που δεν απευθυνόταν μόνο στους αδύναμους μαθητές, αλλά και στους γονείς τους που είχαν την ευκαιρία να μάθουν ελληνικά, τόσο σε γραπτό όσο και προφορικό λόγο.
Το σχολείο λειτουργούσε δωρεάν κάθε απόγευμα στις 5:30 και για δυο ώρες με ένα τμήμα Ελληνομάθειας: η ελληνική ως δεύτερη ξένη γλώσσα για παιδιά δύο επιπέδων ένα για μικρά και ένα για μεγαλύτερα παιδιά, ένα τμήμα Ελληνομάθειας για ενήλικες το οποίο παρακολούθησαν 7 μητέρες. Οι 5 κατάγονται από τη Συρία, 1 μαμά από την Ινδία και μια από την Τυνησία. Επίσης λειτούργησε ένα τμήμα για Αγγλικά για τα παιδιά που δεν είχαν δυνατότητα να πάνε σε φροντιστήριο, με δασκάλα μια μητέρα από την Αίγυπτο με πτυχίο Αγγλικής Φιλολογίας: «Είχαμε βοήθεια και από τον Κώστα Παρασύρη, από την Axon, που μας πρόσφερε 14 e -book τα οποία βοήθησαν πολύ τα παιδιά γιατί μέσω αυτών άκουγαν την προσφορά των λέξεων. Παράλληλα λειτούργησε ένα τμήμα με παραδοσιακούς χορούς από μια γυμνάστρια και άλλο ένα τμήμα με ινδικούς χορούς και χορούς bollywood. Στη γιορτή σήμερα τα παιδιά θα παρουσιάσουν κομμάτι της δουλειάς τους, ενώ οι γονείς και σε αυτή την προσπάθεια έκαναν γραμματειακή υποστήριξη και είχαν υπό την ευθύνη τους τη φύλαξη του χώρου», μας λέει με περηφάνια ο κ. Βερδουράς.
Ο ίδιος έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαφορετικότητα των παιδιών, η οποία έχει λειτουργήσει, όπως λέει χαρακτηριστικά, σε ένα κλίμα ευχάριστο, δημιουργικό χωρίς προστριβές και συγκρούσεις, αλλά μέσα από την αναγνώριση του διαφορετικού τα παιδιά συνυπάρχουν αρμονικά: «με εννέα εθνικότητες και τρεις θρησκείες θα περίμενε κανείς να έχουν προστριβές τα παιδιά. Αντίθετα η ποικιλία και το διαπολιτισμικοί κλίμα, έχει κάνει τα παιδιά να αποδέχονται το ένα το άλλο και σε επίπεδο σωματικής αναπηρίας και πνευματικής δυσκολίας. Πολλά προσφυγάκια λένε ότι το σχολείο μας είναι πιο ωραίο από τη Συρία και βρήκανε εδώ μια πιο ζεστή αγκαλιά. Αυτή η ποικιλία των παιδιών, αλλά και των δράσεων έχει λειτουργήσει προς όφελος των παιδιών, τα οποία είναι ανοιχτά και ανεκτά προς το διαφορετικό και βοηθάνε και το διαφορετικό. Ο Σύλλογος Γονέων, είναι ένας υποδειγματικός σύλλογος με δυναμική παρουσία, οι συνελεύσεις είναι πάντα μαζικές, έχουν κατανοήσει τα πράγματα και κινούνται στο ίδιο κλίμα».
Από την πλευρά της η Κατερίνα Βασιλειάδου δασκάλα, ασχολήθηκε με τους μαθητές της με την έκδοση μιας εφημερίδας, βασισμένη στη έννοια της αλληλεγγύης. Στο πλαίσιο του προγράμματος επιστέφτηκε με τους μαθητές της κοινωνικές δομές, όπου τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με το προσωπικό και είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν μαζί του και να καταγράψουν στο χαρτί τις εντυπώσεις τους.
«Είναι ένα πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με σκοπό την καλλιέργεια της αλληλεγγύης, του εθελοντισμού και του ενεργού πολίτη. Όσοι συμμετείχαμε το πλαισιώσαμε με διαφορετικό τρόπο. Εμείς φτιάξαμε μια εφημερίδα με θέμα την αλληλεγγύη. Επισκεφτήκαμε κοινωνικές δομές, όπως τον Ερυθρό Σταυρό, το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μια συνεταιριστική επιχείρηση του Ρεθύμνου, καθώς και ένα βιοκαλλιεργητή στον Πλακιά, όπου έμαθαν τα παιδιά για τους σπόρους και την ανταλλαγή σπόρων.
Κάναμε συνεντεύξεις κουβεντιάσαμε για τα δικαιώματα του παιδιού και τα δικαιώματα στην εκπαίδευση. Τους μιλήσαμε για τις δομές αλληλεγγύης που μπορούν να δημιουργηθούν για να βοηθήσει ο ένας τον άλλον και ότι δεν χρειάζεται πάντα να προσφέρεις χρήματα για να βοηθήσεις, αντίθετα μπορείς να προσφέρεις το χρόνο σου. Τα παιδιά αντιλήφτηκαν ότι βοηθώντας ο ένας τον άλλο, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της κρίσης και ήταν όμορφο, γιατί είδαμε ότι τα ενδιέφερε να μάθουν τι σημαίνει να γίνεται μια συναλλαγή χωρίς χρήματα, τι είναι η κοινωνική οικονομία κ.τ.λ., κάτι που τους φαινόταν πολύ περίεργο».
Πρωτοποριακός σχεδιασμός άνυδρης καλλιέργειας
Παράλληλα, το σχολείο ετοιμάζεται να προχωρήσει σε καλλιέργεια κηπευτικών χωρίς νερό, στο πλαίσιο φιλοπεριβαλλοντικής του πολιτικής. Ένα εγχείρημα που ξεκίνησε ήδη από τη φετινή χρονιά με πρωτοβουλία του διευθυντή του σχολείου Κλεόνικου Σταυριδάκη, το οποίο ωστόσο λόγω των καιρικών συνθηκών και της πολύμηνης ανομβρίας δεν τελεσφόρησε. Ωστόσο, όπως μας λέει ο ίδιος, οι τεχνικές υπάρχουν και η άνυδρη καλλιέργεια που αποτελεί ένα καινοτόμο πρωτοποριακό τρόπο καλλιέργειας, εξοικονομώντας νερό θα μπορέσει να υλοποιηθεί την επόμενη χρονιά. Ο στόχος είναι η συγκεκριμένη καινοτόμα μέθοδος να εφαρμοστεί από το σχολείο, να παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό μέσω διαδραστικών βίντεο, προκειμένου όλοι να γνωρίσουν τα οφέλη της.
Ο κ. Σταυριδάκης μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για αυτή την προσπάθεια, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ξεκινήσαμε να κάνουμε φέτος ένα πρόγραμμα με τρεις τάξεις- περίπου το μισό σχολείο- για το πως θα καλλιεργήσουμε άνυδρα κηπευτικά. Λόγω της εμπειρίας μου και σαν υπεύθυνος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που ήμουν για οχτώ χρόνια στο Ρέθυμνο, αλλά και επειδή έχω εκδώσει δύο βιβλία σχετικά -το ένα με τα βρώσιμα φυτά της Κρήτης και το άλλο σε σχέση με την άνυδρη καλλιέργεια των κηπευτικών- είχα αυτή την ιδέα. Αυτό ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, γιατί ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει και δεν πιστεύει ότι μπορεί το καλοκαίρι να παράξει ντομάτες, αγγούρια και κολοκύθια χωρίς να τα ποτίζει καθόλου. Το πρόγραμμα αυτό προσπαθήσαμε να το εντάξουμε στο δίκτυο Μεσόγειος Sos και το δίκτυο των ΕΔΕΥΑ, που πρόεδρος είναι ο δήμαρχος της πόλης. Τον Ιανουάριο έγινε μια ημερίδα για τις βέλτιστες πρακτικές για την εξοικονόμηση νερού σε αστικά περιβάλλοντα. Το πρόγραμμά μας ήταν ακριβώς αυτό: πως μπορούμε να εξοικονομήσουμε νερό μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον: και επειδή είχαμε τον κήπο, θελήσαμε να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα στο κέντρο του Ρεθύμνου. Το ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο με τις πρώτες βροχές, οργώσαμε με τα παιδιά το χωράφι και ενώ πηγαίναμε καλά μέχρι τον Φεβρουάριο που είχαμε προετοιμάσει το έδαφος με βάση τις τεχνικές που απαιτούνταν, το πρόγραμμα δεν πέτυχε λόγω ανομβρίας. Όμως δεν απογοητευόμαστε και είπαμε ότι θα το κάνουμε του χρόνου, μιας και έτυχε φέτος να μη βρέξει. Αυτό που θέλουμε είναι να παράξουμε μέσω του προγράμματος αυτού εκπαιδευτικό υλικό. Θα κάνουμε κάτι πρωτότυπο, το οποίο θέλουμε να το δείξουμε σε όλους. Προσφέρθηκε από το πανεπιστήμιο και ο καθηγητής κ. Αναστασιάδης, ώστε βιωματικά και διαδραστικά να δείχνουμε την άνυδρη καλλιέργειά μας και πως αυτή έγινε. Τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς έδειξαν τεράστιο ενδιαφέρον, γιατί προσπαθήσαμε να κάνουμε συναντήσεις στις τάξεις και να ενημερώσουμε σχετικά. Είναι μια τεχνική εξοικονόμησης νερού, που θεωρώ ότι αν την γνωρίσει ο κόσμος και ειδικά όσοι ασχολούνται με αυτό θα πετύχουν τον στόχο τους».