Η Μάχη της Κρήτης καταγράφηκε στις πιο ένδοξες σελίδες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω του ευκλεούς και θαρραλέου φρονήματος που επέδειξε ο λαός της Κρήτης. Η Μάχη της Κρήτης αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός που οι διαστάσεις του ξεπέρασαν τα περιορισμένα όρια της Κρήτης και σημάδεψαν την εξέλιξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Πρόκειται πανθομολογουμένως ίσως από τις λίγες στιγμές της ιστορίας που μια πολεμική μάχη κρίθηκε καθοριστικά από την παλλαϊκή αντίσταση του ντόπιου πληθυσμού. Η αντίσταση του Κρητικού λαού δεν υπήρξε μετά από κρατική κινητοποίηση ή μέριμνα, το αντίθετο μάλιστα, η επίσημη κυβέρνηση ακόμα και μετά την κήρυξη του πολέμου αρνήθηκε στους Κρητικούς να εξοπλιστούν και να προετοιμαστούν για μελλοντική άμυνα υπέρ της νήσου τους. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την εισβολή των Γερμανών στην πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους την Αθήνα, η Κρήτη αποτέλεσε το τελευταίο και μοναδικό τμήμα ελεύθερου Ελληνικού εδάφους.
Το δράμα της άμυνας της Κρήτης που έμελλε να κορυφωθεί σε μια από τις ενδοξότερες στιγμές αντίστασης ενός λαού σφραγίστηκε με δύο μοιραίες ενέργειες: 1ον η κυβέρνηση Μεταξά υπό τον φόβο επανάστασης λόγω του φιλελεύθερου φρονήματος που διακατείχε την πλειοψηφία του Κρητικού λαού, ως υποστηρικτών άλλωστε του Ελευθερίου Βενιζέλου, πέτυχε με τέχνασμα τον αφοπλισμό των Κρητικών. Υπό το πρόσχημα της ενίσχυσης με όπλα και πυρομαχικά του Μετώπου στην Αλβανία, η κυβέρνηση Μεταξά ζήτησε την παράδοση του οπλισμού των Κρητικών. Οι Κρητικοί με μεγάλο ενθουσιασμό ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα αυτό και παρέδωσαν ό,τι πιο σύγχρονα τυφέκια κατείχαν, μιας και τα αδέρφια τους και τα παιδιά τους πολεμούσαν ήδη στην Αλβανία στην ηρωική πλέον 5η Μεραρχία Κρητών, η οποία έγραφε τότε την εποποιία του έπους της Αλβανίας. Δυστυχώς ο οπλισμός αυτός ουδέποτε κατέληξε στο μέτωπο, τμήμα του μεταφέρθηκε σε αποθήκες στην Αθήνα, ενώ άλλο παρέμεινε κλειδωμένο σε αποθήκες στα Χανιά. Η προδοσία αυτή αποκαλύφθηκε όταν πληθυσμός των Χανίων κατά την εισβολή των Γερμανικών Δυνάμεων στην Κρήτη, εισέβαλε σε κυβερνητική αποθήκη στα Χανιά αναζητώντας όπλα, όπου και ανακάλυψε κλειδωμένο μέρος του κατασχεθέντος οπλισμού.
Η δεύτερη ενέργεια που υπήρξε καθοριστική για την άμυνα της Κρήτης ήταν η κατάργηση του σώματος εθνοφυλακής της νήσου. Στα πλαίσια της αμυντικής προπαρασκευής της νήσου η ελληνική κυβέρνηση καθ’ υπόδειξη των συμμαχικών δυνάμεων, συνέστησε τάγματα εθνοφυλακής με εθελοντές Κρητικούς, τα οποία και θα αναλάμβαναν την άμυνα της Κρήτης. Άλλωστε, το σκεπτικό της ελληνικής κυβέρνησης ήταν ότι επαρκούσαν κάποια ολιγάριθμα Τάγματα για την άμυνα του νησιού από εχθρικό πλοίο, μιας και η εναέρια απόβαση ήταν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Δόθηκε μάλιστα ιματισμός, δίκοχα και μπλε περιβραχιόνια. Δυστυχώς πάλι υπό τον φόβο επανάστασης των δημοκρατικών Κρητικών, με νεώτερη διαταγή της κυβέρνησης τον Μάρτιο του 1941, τα τάγματα της εθνοφυλακής καταργήθηκαν και ζητήθηκε η επιστροφή των διακριτικών και του υλικού! Η κυβέρνηση φοβόταν τον αδούλωτο χαρακτήρα των Κρητικών, καθώς είχε προηγηθεί το 1938 ένοπλη εξέγερση στα Χανιά κατά του δικτατορικού καθεστώτος. Αν σκεφτούμε ότι όλα αυτά ελάμβαναν χώρα μερικές μόνο ημέρες πριν την αεραποβατική επίθεση των Γερμανών, κατανοούμε το πόσο σημαντικές και υπεράνθρωπες υπήρξαν οι μετέπειτα πράξεις αντίστασης και άμυνας του Κρητικού λαού.
Πέραν από την προδοτική σημασία αυτής της ενέργειας, το αποτέλεσμα της μη οργανωμένης συγκρότησης τακτικού στρατού εθνοφυλακής υπήρξε μοιραίο στην μετέπειτα εξέλιξη της αντίστασης των Κρητικών. Σύμφωνα με το τότε δίκαιο του πολέμου, οι Γερμανοί όταν συναντούσαν μαχητές οργανωμένου στρατού υποχρεώνονταν να τους συλλάβουν και να αφήσουν αβλαβή τον άμαχο πληθυσμό. Ωστόσο όταν συναντούσαν πολίτες ή άμαχο πληθυσμό που αμύνονταν γύρω από χωριά, τους αντιμετώπιζαν ως ελεύθερους σκοπευτές και προέβαιναν σε αντίποινα κατά του ίδιου του χωριού μιας και δεν ξεχώριζαν πλέον μεταξύ ενόπλου και αμάχου πληθυσμού! Είναι δε πολλές οι περιπτώσεις που οι Γερμανοί όταν συλλάμβαναν Κρητικούς φέροντες στρατιωτικές στολές ακόμη και άλλων εποχών, ή περιβραχιόνια της διαλυθείσας εθνοφυλακής, άφηναν ανενόχλητα τα χωριά, θεωρώντας ότι είχαν να κάνουν με δυνάμεις του τακτικού ελληνικού στρατού.
Αποτέλεσμα αυτών των μοιραίων πράξεων, ήταν το αδούλωτο και περήφανο φρόνημα των Κρητικών να υπερκεράσει την προδοσία της έλλειψης πολεμοφοδίων και προετοιμασίας, και σύσσωμος ο Κρητικός λαός να πιάσει τις τσουγκράνες, τις μαχαίρες, μέχρι και τα μπαρουτοκαπνισμένα κατά των Τούρκων όπλα του Κρητικού αγώνα. Άλλωστε η πλειοψηφία των νέων Κρητικών και ο οπλισμός τους είχαν φύγει από την Κρήτη για να πολεμήσουν στην Αλβανία όπου είχαν εγκλωβιστεί μετά την συνθηκολόγηση. Όπως λέει και η Κρητική μούσα «Χίτλερ, να μην το καυχηθείς πως πάτησες την Κρήτη. Ξαρμάτωτη την ηύρηκες και λείπαν τα παιδία τση. Η 5η η Μεραρχία της, το αίμα της καρδιάς της». Έτσι οι ολίγοι εναπομείναντες Κρητικοί που δεν είχαν κληθεί στην επιστράτευση του ‘40 πήραν ό,τι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως όπλο για να αποδείξουν στον εισβολέα και στην οικουμένη πως πολεμούν οι ήρωες. Παρά τους νεκρούς και τις απώλειες της Μάχης, οι Κρητικοί, ως άλλοι λέοντες, δε δαμάζονται και συνεχίζουν την ηρωική τους αντίσταση από τις απόκρημνες και υπερήφανες βουνοκορφές του Ψηλορείτη, της Δίκτης και των Λευκών Ορέων.
Οι Αυστραλοί και Βρετανοί διοικητές των συμμαχικών τμημάτων που είχαν καταφύγει στην Κρήτη μετά την πτώση του Ελληνικού Μετώπου, αναλαμβάνοντας την άμυνα της νήσου, συγκλονίστηκαν και ενθουσιάστηκαν από την παρόρμηση, την γενναιότητα και τον πρωτοφανή ενθουσιασμό του λαού της Κρήτης. Τούτο διότι μέχρι και εκείνη την στιγμή, κανένας άλλος λαός της Ευρώπης δεν αντιστάθηκε σύσσωμα και αυτοπροαιρέτως, κατά του Γερμανού εισβολέα μη υπολογίζοντας τη ζωή του. Αυτή την παράμετρο δεν μπορούσαν να υπολογίσουν, αλλά ούτε και να κατανοήσουν οι Γερμανοί εισβολείς, οι οποίοι θεωρούσαν ότι η Κρήτη θα αποτελούσε έναν περίπατο των νέων αερομεταφερόμενων δυνάμεών τους. Όμως ο άσβεστος πόθος για την ελευθερία, το αδούλωτο και ανήσυχο πνεύμα της Κρητικής ψυχής, που πολέμησε για 400 χρόνια την τουρκική ημισέληνο, ξανάκανε την εμφάνισή του δημιουργώντας ήρωες.
Με την πτώση των πρώτων αλεξιπτωτιστών μέχρι και την οριστική κατάληψη του νησιού, ο Κρητικός λαός αντιστάθηκε ως Λέοντας με νύχια και με δόντια κατά του κατακτητή. Το τίμημα για τους Γερμανούς ήταν τόσο βαρύ που αναγκάστηκαν να διαλύσουν τα αερομεταφερόμενα σώματα, να αναστείλουν την εισβολή κατά της Ρωσίας και να δείξουν το μένος και το φρικιαστικό πρόσωπο του φασισμού απέναντι στους Κρήτες πολεμιστές της ελευθερίας. Με την Γερμανική κατοχή στην Κρήτη άρχισαν και τα αντίποινα και οι βαρβαρότητες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, με συλλήψεις και ομαδικές εκτελέσεις, με στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πρώτο θύμα η Κάνδανος (1 Ιουνίου 1941), ύστερα τα Ανώγεια, η Βιάννος, το Κοντομαρί κ.ά. Ολόκληρα χωριά και εκατοντάδες Κρητικοί υπέστησαν ηρωικά τις φρικαλεότητες των Γερμανών ως αντίποινα της ελεύθερης φύσης τους, μεταφέροντας σε εμάς σήμερα υπερήφανη, αλλά και βαριά την παρακαταθήκη της θυσίας τους. Η εθνική αντίσταση στην Κρήτη δεν σταμάτησε με την Μάχη της Κρήτης, αλλά συνεχίστηκε μέχρι που η λευτεριά ξαναγύρισε και στεφάνωσε και πάλι το ηρωικό μας νησί, το νησί των λεόντων!
Η υπενθύμιση και η ανάδειξη σταθμών της εθνικής μας ιστορίας δεν αποτελεί μόνο χρέος τιμής στους ήρωες, αλλά ανάγκη στοχασμού και εμπνεύσεως, για την αναγέννηση και τον καθορισμό της εθνικής μας πορείας, ιδιαίτερα σε καιρούς δύσκολους. Είναι ευθύνη όλων μας να αναλογισθούμε τον πατριωτικό ενθουσιασμό, την υποδειγματική ενότητα και την ακατάβλητη θέληση των στρατευμένων και των αστράτευτων, των οπλισμένων και των άοπλων μαχητών της Κρήτης, για την υπεράσπιση της ελευθερίας. Αποτελεί εθνικό χρέος στην παρούσα κρίσιμη περίοδο, που διέρχεται η πατρίδα μας, να διατηρήσουμε ανόθευτες τις αξίες μας και τις παραδόσεις μας ως Κρήτες και ως Έλληνες.
Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Ρεθύμνου «ΣΥΝΠΟΛΙΣ»
Το άστρο της ελληνικής δημοκρατίας 1974-2024
Συμπληρώνονται 50 έτη απρόσκοπτης πολιτικής ομαλότητας και οφείλουμε όλοι οι πολίτες της χώρας, με αμεροληψία και ωριμότητα να αντλήσουμε διδάγματα...