Με μια υψηλών προδιαγραφών παράσταση χαιρετίζει την έλευση του φετινού καλοκαιριού ο «Θεατρικός Περίπλους». Το πολυβραβευμένο και καταξιωμένο στις συνειδήσεις όλων μας σχήμα της πόλης μας, που κάθε φορά μας εκπλήσσει ευχάριστα τόσο με τις επιλογές του, όσο και με την αρτιότητα των παραστάσεων που προτείνει! Και φέτος η επιλογή στάθηκε στον μεγάλο Θρακιώτη συγγραφέα, λόγιο, ποιητή και πεζογράφο Γεώργιο Βιζυηνό!
Για τον ίδιο το Βιζυηνό, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Ο βίος και το έργο του είναι σε όλους μας γνωστά από τα μαθητικά μας θρανία. Η σύντομη ζωή του (μόλις 47 χρόνια) γεμάτη πίκρες, ταλαιπωρίες και κυρίως αγώνα επιβίωσης! Γόνος φτωχής οικογένειας ο ίδιος, ακολούθησε το δρόμο των γραμμάτων, τον μοναδικό δρόμο που υποσχόταν αμυδρά μια κοινωνική κινητικότητα στους χαλεπούς καιρούς που έζησε. Ανατολική Θράκη τέλη 19ου αιώνα, με το ελληνικό στοιχείο υπόδουλο στους Τούρκους! Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν, ώστε να προσβληθεί από ανίατη αρρώστια, να παραφρονήσει και να καταστεί πνευματικά ανάπηρος τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στο πλούσιο έργο του μπορεί να κυριαρχεί η Καθαρεύουσα γλώσσα της εποχής, πλην όμως οι διάλογοι μεταξύ των προσώπων είναι σε ζωντανή Δημοτική και δη στο θρακιώτικο ιδίωμα. Η καταπίεση του κατεστημένου της εποχής υποχρέωνε τους λόγιους να συμπεριφέρονται έτσι, όπως για παράδειγμα ο Παπαδιαμάντης, ο Κονδυλάκης κ.ά.
Σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνική παρακαταθήκη του Βιζυηνού, θα παρατηρήσουμε ότι αν και το έργο του μοιάζει βιογραφικό με αναφορά σε οικεία οικογενειακά πρόσωπα, ωστόσο επιχειρεί βαθιές ψυχολογικές τομές, αναδεικνύοντας ανάγλυφα την ανθρώπινη συμπεριφορά και ψυχοσύνθεση. Στο «Αμάρτημα της μητρός μου» δε, αναφερόμενος σε μια ακούσια παιδοκτονία της μητέρας του, αναλύει την ψυχοσύνθεση μιας μητέρας που χάνει το παιδί της με αφορμή ένα δικό της λάθος.
Η απώλεια του παιδιού είναι τραγικό πλήγμα για μια μητέρα. Αν μάλιστα την ευθύνη για την απώλεια την έχει η ίδια, έστω και ακούσια, τότε το μυαλό παραφρονεί και οδηγεί σε άλλες ατραπούς! Η μάνα του Βιζυηνού σκοτώνει κατά λάθος την αδερφούλα του και έχει επιπλέον την ατυχία να χάσει από αρρώστια και το δεύτερο κοριτσάκι της. Σαν αποτέλεσμα το μυαλό της θολώνει κι είναι έτοιμη να υιοθετήσει το όποιο ξένο κορίτσι βρεθεί μπροστά της, παραμελώντας τα αγόρια της και θυσιάζοντας το μητρικό φίλτρο της γι’ αυτά! Ούτε η εξομολόγησή της από τον ίδιο τον Πατριάρχη και η συγχώρεσή του δε θα σταθεί ικανή να παρηγορήσει τη δόλια μάνα! «Ο Πατριάρχης είναι καλόγερος. Δεν ξέρει τι θα πει να σκοτώσει κάποιος το παιδί του», μονολογεί με τραγικότητα!
Δεν έλειψαν βέβαια στην Ιστορία και περιπτώσεις μανάδων που αλλοίωσαν το μητρικό φίλτρο και εκούσια εγκατέλειψαν τα παιδιά τους, τα εξέθεσαν σε κίνδυνο, τα κακοποίησαν ή και τα σκότωσαν. Κορυφαίο παράδειγμα από την κλασική αρχαιότητα αυτό της Μήδειας, που έμεινε το μελανότερο στη Λογοτεχνία. Αξίζει εδώ να θυμηθούμε και τη Χαδούλα Φραγκογιαννού, τη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη, που ξεκινά να διαπράττει τα εγκλήματά της από την ίδια την εγγονή της! Γι’ αυτήν, σε αντίθεση με τη μάνα του Βιζυηνού, τα θηλυκά παιδιά έπρεπε να πεθαίνουν για να λυτρώνονται από τα βάσανα της ζωής…
Το έργο του Βιζυηνού δεν είναι ασφαλώς ένα μουσειακό απολίθωμα του 19ου αιώνα, χωρίς αντίκρισμα. Είναι τραγικά επίκαιρο και μιλάει σε κάθε εποχή! Σήμερα έχουμε μπροστά μας μια χώρα που, εκούσια ή ακούσια, σκοτώνει τα παιδιά της… Κάποιοι ψιθυρίζουν για 4.000 αυτοκτονίες στην Ελλάδα του 2013!! Έτσι η επιλογή του φίλου σκηνοθέτη και ηθοποιού Θωμά Καντιφέ, να μας προτείνει την σύγχρονη τραγωδία μέσα από το έργο του Βιζυηνού, είναι κάτι παραπάνω από επίκαιρη! Είναι αναγκαία και λυτρωτική. Όπως ακριβώς ήταν κι η αρχαία ελληνική τραγωδία στον καιρό της!
Το εν λόγω έργο είναι το δεύτερο πέρασμα του Θωμά απ’ το Βιζυηνό. Είχε προηγηθεί η αφηγηματική παράσταση «Το μόνο Ταξίδι της Ζωής μου» το 2005. Εκεί ο Θωμάς είχε μια πρώτη προσέγγιση με τον μεγάλο συγγραφέα, που ασφαλώς βοήθησε στη σημερινή συγκλονιστική του πρόταση. Ο ίδιος στήνει μια λιτή παράσταση, χωρίς περιττού τύπου θεάματα και θεατρινισμούς, αφήνοντας τον μεστό λόγο του Βιζυηνού να κυριαρχήσει! Για ακόμα μια φορά ο Θωμάς αναμετρήθηκε με ένα δύσκολο έργο, με βαθιές προεκτάσεις, όπως παραπάνω αναλύσαμε και κατόρθωσε να βγει νικητής!
Τους επιμέρους εικαστικούς τομείς υπογράφουν οι «συνήθεις ύποπτοι του Περίπλου». Ο Μίλτος Εμμανουήλ μας προτείνει ένα απλό σκηνικό, που δίνει την εντύπωση σπιτιού του 19ου αιώνα, με τα καθημερινά σκεύη του. Λίγες μετακινήσεις αντικειμένων, σε συνδυασμό με τους καταπληκτικούς φωτισμούς της Άννας Τζανιδάκη που βασίζονται κυρίως σε αναμμένα κεριά, δίνουν κάθε φορά την αίσθηση του διαφορετικού χώρου. Ο Μίλτος προτείνει για το μοναδικό κοστούμι του έργου (αυτό της μάνας), το κοστούμι της Θρακιώτισσας γιαγιάς της εποχής, που δένει αρμονικά με το όλο σύνολο. Πανέμορφη και άκρως απαραίτητη η παρέμβαση της Εύης Καννά στον ήχο. Πάντα καλλιτεχνικές και ανεπανάληπτες οι φωτογραφίες του Γιώργου Γαβαλά!
Ο Αντώνης Ζαχαράκης κάνει ακόμα μια φορά το «θαύμα» του! Όπως έχω τονίσει ξανά φαίνεται γνώστης μιας ευρύτερης μουσικής γκάμας! Τους σκοπούς των τραγουδιών εκτέλεσαν οι Βαγγέλης Παπαδάκης, Ηλίας Κατσαβίδης, Λευτέρης Τζαγκαράκης και ο ίδιος Αντώνης. Αξίζουν σε όλους τα εύσημα για το συνολικό αποτέλεσμα!
Αν όμως κάτι συγκλονίζει κυριολεκτικά σ’ αυτήν την παράσταση, πέρα από την άρτια κάθε φορά εικαστική υποστήριξη που πάντα στέκει το μεγάλο ατού του «Περίπλου», είναι η ερμηνεία της Μαρίας Καντιφέ! Ερμηνεία που δίνει μαθήματα υποκριτικής και που δικαιώνει τις υψηλές περγαμηνές που η ίδια κατέχει. Μόνη της στη σκηνή, κατορθώνει με την καταπληκτική της αφήγηση-ερμηνεία να την κρατά διαρκώς γεμάτη! Με την πανέμορφη, αισθησιακή και μεστή φωνή της, άλλοτε τραγουδώντας και άλλοτε παίζοντας, μας μεταφέρει από την παιδική κούνια στο σπίτι, στην εκκλησία, στο κρεβάτι του πόνου, στο γιορτάσι του γάμου! Και δεν είναι απλά και μόνο μια εικονική μεταφορά, αλλά μας παρασύρει και μας εισάγει κι εμάς στα επί σκηνής δρώμενα. Δεν έχουμε παρά να τη συγχαρούμε και να της ευχηθούμε κι άλλες τέτοιες επιτυχίες!
Δική μου προτροπή σε φίλους, συγγενείς και γνωστούς να δώσουν ένα δυναμικό «παρόν» στην παράσταση! Πέρα από το ότι θα ψυχαγωγηθούν με την κυριολεκτική έννοια του όρου από το θέαμα που θα απολαύσουν, θα υποστούν και την περίφημη κάθαρση από τα πάθη τους, που είναι πολλά και διάφορα τη σημερινή δύσκολη εποχή της επιβίωσης! Την κάθαρση που έβαζε στοίχημα να προσφέρει η αρχαία ελληνική τραγωδία αρχικά και κάθε τραγωδία στη συνέχεια! Και ο Θωμάς με τη Μαρία και τον «Περίπλου» φαίνεται να κερδίζουν θριαμβευτικά το στοίχημα στην παράσταση αυτή, της οποίας είχα την τύχη να παρακολουθήσω μια δοκιμή και να βιώσω τη δική μου κάθαρση!
Θα ήθελα όμως να απευθυνθώ και σε μαζικούς φορείς (Δήμους, Συλλόγους κ.τ.λ.) με την προτροπή να αγοράσουν την παράσταση και την προσφέρουν στο κοινό τους, στο δικό τους τόπο. Η δαπάνη είναι σίγουρα ένα πρόβλημα στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, αλλά η ίδια η παράσταση θα τους αποζημιώσει πλουσιοπάροχα και θα ικανοποιήσει τους όποιους θεατές θα έχουν την τύχη να την παρακολουθήσουν.
Συγγραφέας
Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής