Το αναπτυξιακό όραμα και η στρατηγική για την προγραμματική περίοδο 2014-2020

Σε δημόσια διαβούλευση δόθηκε το περιεχόμενο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης 2014-2020. Δήμοι και φορείς υλοποίησης του ΕΣΠΑ έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν προτάσεις και απόψεις για τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της Κρήτης την επόμενη επταετία, οι οποίες θα ληφθούν υπόψη από την Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας, κατά την τελική επεξεργασία του σχεδίου του επιχειρησιακού προγράμματος. Η Δημόσια Διαβούλευση θα ολοκληρωθεί στις 23 Απριλίου 2014 και αφού γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις, με βάση τις προτάσεις που θα γίνουν, η Διαχειριστική Αρχή θα καταθέσει το πρόγραμμα προς έγκριση στο υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο στη συνέχεια θα προωθήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον συνολικό σχεδιασμό εν όψει της υλοποίησης του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (Σ.Ε.Σ.), του προγράμματος που διαδέχεται το ΕΣΠΑ και το οποίο αποτελεί την κυρίαρχη χρηματοδοτική πηγή για την επόμενη επταετία. Γεγονός που σημαίνει ότι η Ελλάδα γενικότερα, η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση της Κρήτης ειδικότερα, οφείλουν να προετοιμαστούν κατάλληλα και έγκαιρα για να διεκδικήσουν τις ευκαιρίες και τα κονδύλια που προσφέρει το 5ο Κοινοτικό Πλαίσιο.

Η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, η προώθηση της απασχόλησης, η καταπολέμηση της φτώχειας, η επένδυση στην εκπαίδευση, η βιώσιμη ανάπτυξη, η προστασία του περιβάλλοντος, η διαχείριση των λυμάτων και των απορριμμάτων, η αποκατάσταση των προβλημάτων σε ζητήματα που σχετίζονται με τις μεταφορές, το οδικό δίκτυο και οι υποδομές δικτύων αποτελούν τις βασικές κατευθύνσεις της Κρήτης εν όψει της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020.

Για το επιχειρησιακό πρόγραμμα και τους σκοπούς που εξυπηρετεί η δημόσια διαβούλευση, η κα Μαρία Κασωτάκη, προϊσταμένη της Διαχειριστικής Αρχής Κρήτης, δήλωσε στα «Ρ.Ν.»: «Το περιεχόμενο του επιχειρησιακού προγράμματος έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής για διαβούλευση και αναμένουμε από τους φορείς να καταθέσουν τις προτάσεις και τα σχόλιά τους, ώστε να μπορέσουμε στη συνέχεια να περάσουμε στο επόμενο βήμα.

Είναι πολύ χρήσιμο για εμάς να ξέρουμε πως ο κόσμος βλέπει το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Κρήτης για την περίοδο 2014-2020».

Σημειώνεται ότι η Περιφέρεια Κρήτης, παρότι για τη νέα προγραμματική περίοδο κατατάσσεται στην κατηγορία «Περιφέρειες σε μετάβαση» κι όχι στις λιγότερο ανεπτυγμένες, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι πόροι του Σ.Ε.Σ. για την Ελλάδα είναι σημαντικά μειωμένοι συγκριτικά με το προηγούμενο ΕΣΠΑ, είναι ενισχυμένη, καθώς την περίοδο 2014-2020 θα διαχειριστεί κονδύλια 452 εκατομμυρίων ευρώ, όσα περίπου διαχειρίστηκε και στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2007-2013).

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο περιεχόμενο του σχεδίου του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης 2014-2020, ο σχεδιασμός της νέας προγραμματικής περιόδου για την Περιφέρεια Κρήτης στοχεύει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των αδυναμιών συμπεριλαμβανομένων ιδιαίτερα των ασυνεχειών στην παραγωγική διαδικασία και στην ενίσχυση των ισχυρών σημείων της περιφερειακής οικονομίας.

Στόχος είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για τον αναπροσανατολισμό της τοπικής οικονομίας, την έξοδο από την κρίση και την ένταξη σε πορεία έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Όπως επισημαίνεται, το όραμα του αναπτυξιακού σχεδίου για την Κρήτη, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, είναι: «Δυναμική και Βιώσιμη Κρήτη».

«Δυναμική» με την έννοια της ύπαρξης μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής εξόδου από την κρίση, με επενδύσεις και ενίσχυση των διασυνδέσεων και του εξαγωγικού χαρακτήρα των «Δυναμικών Τομέων: αγροδιατροφικός – πολιτισμός, τουρισμός – περιβάλλον – οικονομία της γνώσης».

«Βιώσιμη» σε όρους, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς.

«Βιώσιμη σε όρους οικονομικούς»: επιδιώκεται διατηρήσιμη ανάπτυξη που στηρίζεται σε χαρακτηριστικά της περιφέρειας, σταθερής διαχρονικής αξίας «πολιτισμός – κρητική διατροφή», όπου υπάρχει ισχυρό υπόβαθρο για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της αυξημένης ανταγωνιστικότητας.

«Βιώσιμη σε όρους περιβαλλοντικούς»: προστασία και ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

«Βιώσιμη σε όρους κοινωνικούς»: ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς με παράλληλη αντιμετώπιση των φαινομένων φτώχειας και ενίσχυση των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων.

Θα επιδιωχθεί η υλοποίηση Περιφερειακής Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης» σε επιλεγμένους εδραιωμένους και αναδυόμενους τομείς, στους οποίους η Περιφέρεια διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Στους δύο παραδοσιακούς πυλώνες της περιφερειακής οικονομίας, τον αγροδιατροφικό και τον τουρισμό, προστίθενται αναδυόμενοι τομείς και κλάδοι, στους οποίους έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις, αναπτύσσεται επιχειρηματική δραστηριότητα, έχει εκπαιδευτεί σημαντικός αριθμός νέων επιστημόνων και έχει συσσωρευτεί αξιόλογη τεχνογνωσία.

Οικονομικές δραστηριότητες που συγκεντρώνουν τα προαναφερόμενα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά εντοπίζονται στους τομείς περιβάλλον-ενέργεια, καθώς και στο σύμπλεγμα της γνώσης, το οποίο υποστηρίζεται από τα διεθνούς εμβέλειας και κύρους Ερευνητικά και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της Κρήτης (ΙΤΕ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, ΤΕΙ Κρήτης, ΕΛΚΕΘΕ, ΜΑΙΧ, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ κ.α.), τα οποία τοποθετούν την Κρήτη σε ιδιαίτερα ισχυρή θέση στην κατεύθυνση ανάπτυξης της Οικονομίας της Γνώσης.

Στόχος είναι η δημιουργία τέσσερα ολοκληρωμένων παραγωγικών συμπλεγμάτων, με ενίσχυση διασυνδέσεων μεταξύ κλάδων με ταυτόχρονη τεχνολογική αναβάθμισή τους και εισαγωγή καινοτομιών στη διαδικασία παραγωγής στους τομείς εξειδίκευσης της περιφερειακής οικονομίας.

Κεντρική επιδίωξη είναι η ενδυνάμωση των συμπλεγμάτων και η ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ των κλάδων με βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες:

– Ανασυγκρότηση του αγροδιατροφικού συμπλέγματος με προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ανάδειξη της αξίας της κρητικής διατροφής και ενδυνάμωση των εξαγωγικών κλάδων.

– Ανάδειξη του πολιτιστικό-τουριστικού συμπλέγματος ως ηγετικό σε παγκόσμια κλίμακα.

– Ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων του μέλλοντος στο εκπαιδευτικό-ερευνητικό σύμπλεγμα (με υπηρεσίες που θα απευθύνονται και στις τοπικές επιχειρήσεις, καινοτόμες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, ανάδειξη νέων επενδυτικών δυνατοτήτων) και στο περιβαλλοντικό σύμπλεγμα (εξοικονόμηση ενέργειας, έξυπνη διαχείριση υδάτων, ΑΠΕ κλπ.).

– Ενίσχυση τεχνολογικών δραστηριοτήτων και εφαρμογών σε επιχειρήσεις των επιλεγμένων συμπλεγμάτων.

Οι κύριες αναπτυξιακές ανάγκες που καλείται να καλύψει η Περιφέρεια Κρήτης κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, καθώς και οι δυνατότητες που παρουσιάζονται, αναπτύσσονται συνοπτικά στη συνέχεια ανά θεματικό στόχο.

Στο επιχειρησιακό πρόγραμμα της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής περιλαμβάνονται τα εξής:

Θεματικός στόχος 1: «Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας».

Η βασική αναπτυξιακή ανάγκη επικεντρώνεται στη δημιουργία προϋποθέσεων για την βέλτιστη αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, την προώθηση και εισαγωγή καινοτομιών σε εδραιωμένους και αναδυόμενους τομείς της Περιφέρειας.

Επιδιώκεται η ενίσχυση ενδιάμεσων μηχανισμών μεταφοράς καινοτομίας και παροχής υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις, η ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων εξασφάλισης των απαραίτητων κεφαλαίων εκκίνησης, η ενίσχυση των επιχειρήσεων για την ανάληψη πρωτοβουλιών και η στοχευμένη κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού.

Θεματικός στόχος 2: «Βελτίωση της πρόσβασης, της χρήσης και της ποιότητας των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών».

Επιδιώκεται η εφαρμογή μιας περιφερειακής στρατηγικής ανά τομέα με σχέδιο δράσης ως ακολούθως:

– Αγροδιατροφικός τομέας: Σύγχρονες πρακτικές ελέγχου διοίκησης μάρκετινγκ και logistics.

– Τουρισμός: Εισαγωγή ΤΠΕ για την αναβάθμιση υπηρεσιών εντός του ξενοδοχείου, την τουριστική προβολή και τη διασύνδεση κλάδων και επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην αλυσίδα του τουρισμού.

– Πολιτισμός: Ψηφιακές εφαρμογές στα Μουσεία της Κρήτης και τα μνημεία υψηλής επισκεψιμότητας βασισμένες στη διαδραστικότητα και παραγωγή σύγχρονου πολιτισμού βασισμένου σε ΤΠΕ.

– Περιβάλλον: Εισαγωγή ΤΠΕ για την προβολή στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος και την κωδικοποίηση – διαχείριση χωρικών ρυθμίσεων.

– Ποιότητα Ζωής: Ολοκληρωμένες εφαρμογές στο τομέα της υγείας, στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στις έξυπνες πόλεις και στη διασύνδεση απομακρυσμένων περιοχών.

Τέλος, απαιτείται κατάρτιση βιώσιμων σχεδίων για την ανάπτυξη νέων και την επέκταση υφιστάμενων δικτύων πρόσβασης, επόμενης γενιάς.

Θεματικός στόχος 3: «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του γεωργικού τομέα και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας».

Θεματικός στόχος 4: «Υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς».

Θεματικός στόχος 5: «Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων».

Θεματικός στόχος 6: «Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων».

Θεματικός στόχος 7: «Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων».

Στο πλαίσιο αυτό θα επιδιωχθούν παρεμβάσεις για: συμπλήρωση, αναβάθμιση βασικού οδικού δικτύου (ΔΔΜΕ), από το χωρικό σύστημα του νότιου τμήματος προς τον άξονα της βόρειας ακτής (Νότιος Οδικός Άξονας και Κάθετοι Άξονες) συμπλήρωση, αναβάθμιση οδικού δικτύου (εθνικού, επαρχιακού), με έμφαση στα τμήματα που διευκολύνουν την πρόσβαση (από και προς το ΔΔΜΕ) σε ζώνες με έντονη αγροτική δραστηριότητα (περιοχές παραγωγής γεωργικών – κτηνοτροφικών προϊόντων, ή περιοχές με υποδομές εκφόρτωσης αλιευτικών προϊόντων ή και αλιευτικά καταφύγια) ή και τουριστική ανάπτυξη, καθώς και με ιδιαίτερα στοιχεία του ιστορικού και φυσικού περιβάλλοντος δράσεις που προωθούν τη βιώσιμη κινητικότητα στις πόλεις, όπως:

– αναμόρφωση του συστήματος των μέσων μαζικής μεταφοράς με στόχο τη μείωση της χρήσης ιδιωτικών οχημάτων (αναδιοργάνωση δρομολογίων και οχήματα φιλικά στο περιβάλλον, με προτεραιότητα στα ιστορικά κέντρα των πόλεων),

– ενίσχυση του Δικτύου Ποδηλατοδρόμων,

– στήριξη της κινητικότητας των πεζών – πολιτών (δίκτυα πεζοδιαδρομών), δράσεις αναβάθμισης και βελτίωσης των δευτερεύοντος διευρωπαϊκού δικτύου της Κρήτης (Βόρειος Οδικός Άξονας) δεν αποτελούν αντικείμενο του ΠΕΠ και θα επιδιωχθεί η χρηματοδότησή τους από το τομεακό πρόγραμμα.

Επιπλέον, επιδιώκεται η ενίσχυση της ασφάλειας των δικτύων μεταφοράς ενέργειας, με την υιοθέτηση έξυπνων μετρητών, οι οποίοι θα συμβάλουν σημαντικά στην εξισορρόπηση της ζήτησης με την παραγωγή ενέργειας.

Θεματικός στόχος 8: «Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας της εργασίας».

Οι βασικές ανάγκες εντοπίζονται στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των απασχολούμενων σε όλο το εύρος του αγροδιατροφικού συμπλέγματος, στην αξιοποίηση των ευκαιριών απασχόλησης που δημιουργεί το πολιτισμικό περιβαλλοντικό απόθεμα της Κρήτης και οι νέοι τομείς που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και τη διαχείριση φυσικών πόρων, καθώς και στη βελτίωση δεξιοτήτων διοίκησης και διαχείρισης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ειδικά στον τουρισμό και στις συναφείς δραστηριότητες. Σχετικές δράσεις θα χρηματοδοτηθούν από το τομεακό πρόγραμμα «Ανθρώπινου Δυναμικού».

Θεματικός στόχος 9: «Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας».

Διαπιστώνεται η ανάγκη συνέχισης και αναβάθμισης τοπικών δικτύων και δράσεων κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες, όπως ΑμΕΑ, Ρομά, μετανάστες, άστεγοι κλπ. με εξασφάλιση ειδικών υποδομών που τις υποστηρίζουν.

Σε ότι αφορά στην καταπολέμηση της φτώχειας, λόγω των επιπτώσεων της κρίσης, πέραν της αντιμετώπισης του προβλήματος των αστέγων επιδιώκεται η διεύρυνση της εφαρμογής δράσεων των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα.

Η αναπτυξιακή στρατηγική του τομέα υγείας στην Περιφέρεια λαμβάνει υπόψη τους δύο πυλώνες της εθνικής στρατηγικής:

α) Υγεία ως επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, θεωρώντας ότι η υγεία επηρεάζει την παραγωγικότητα της εργασίας και το προσδόκιμο ζωής και β) μείωση των ανισοτήτων στην πρόσβαση υπηρεσιών υγείας, δεδομένης της αδυναμίας πρόσβασης στις υπηρεσίες λόγω γεωγραφικής ιδιαιτερότητας, εισοδήματος ή απώλειας του δικαιώματος ασφάλισης.

Στο πλαίσιο του πρώτου πυλώνα προωθούνται δράσεις πρόληψης σχετικά με τη δημόσια υγεία και δράσεις για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την κοινωνική οικονομία. Στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα προωθείται η εξασφάλιση και παροχή του ελάχιστου δυνατού επιπέδου υπηρεσιών υγείας-«Health SafetyNet», σε όλους και ειδικά αυτούς που αντιμετωπίζουν αδυναμία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας.

Τέλος θα ληφθούν οι απαραίτητες πρωτοβουλίες για την στήριξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο.

Θεματικός στόχος 10: «Επένδυση στην εκπαίδευση, την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση».

Θεματικός στόχος 11: «Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης».