Μάθαμε στην μιζέρια και στη νοοτροπία του «άρπαξε να φας και πάρε να ‘χεις» είτε σε βάρος του πολίτη είτε του κράτους, δηλαδή πάλι στις δικές μας πλάτες.
Είδαμε και πάθαμε να επισκεφτεί την χώρα ένας ικανοποιητικός αριθμός τουριστών και πάλι μία από τα ίδια. Γκρίνια, το γνωστό σπορ της φοροδιαφυγής, τις τιμές στα προ κρίσης επίπεδα, την ανασφάλιστη εργασία, τα εξαντλητικά και κακοπληρωμένα ημερομίσθια με τις απειλές για την οδό της ανεργίας στο προσκήνιο.
«Επαγγελματίες» του τουρισμού συμπεριφέρονται ως διχασμένες προσωπικότητες. Λειτουργούν ανάμεσα στο «Εντάξει, κόσμο έχουμε αλλά το θέμα είναι τι ξοδεύει» και στο «Άντε να φύγουν σιγά σιγά να ησυχάσουμε!». Η στάση αυτή χρειάζεται την συνδρομή άλλων επιστημών, προκειμένου να εξηγηθεί. Πάνω από όλα όμως, είναι ζήτημα νοοτροπίας, γεγονός που κάνει δύσκολη την αντιμετώπιση του όλου ζητήματος.
Η παροχή λ.χ. αποδείξεων έχει πάψει να θεωρείται ως μια σύμβαση σε μια ευνοούμενη πολιτεία. Επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια του «επαγγελματία»…
Αλλά και ο πολίτης-πελάτης συμμετέχει σε ένα «παιχνίδι» ανοχής-συνενοχής, αμηχανίας, ωχαδελφισμού, πλασματικής ανωτερότητας.
Με όλα τα παραπάνω οι αποδείξεις για αγορά αγαθών ή υπηρεσιών έχουν χάσει το πραγματικό τους νόημα αυτό, δηλαδή, της νομιμότητας και έχουν αποκτήσει ένα άλλο φαύλο, αυτό μιας τιμωρητικής πράξης απέναντι σε εκείνον που εκ του νόμου έχει την υποχρέωση να την παράσχει.
Έτσι η εντιμότητα-νομιμότητα σε ότι έχει να κάνει με την φοροδιαφυγή-φοροαποφυγή έχει αποκτήσει πια μια «α λα καρτ» προσέγγιση. Επαγγελματίες εστίασης-αναψυχής επαίρονται για το ότι «κόβουν αποδείξεις κατά 50-60%» χωρίς να σκέφτονται ότι το υπόλοιπο ποσοστό πέφτει στις πλάτες των φορολογουμένων πολιτών και κυρίως όσων ακόμα και αν το θέλουν είναι πρακτικά αδύνατον να φοροδιαφύγουν.
Αλλά και η ανοχή στη φαυλότητα αυτή αποτελεί στην ουσία συνενοχή. Ο λόγος για τη διαπραγμάτευση στην τιμή προκειμένου να μην κοπεί απόδειξη. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η συμμετοχή σε μια διαφορετικού τύπου παραοικονομία που βρίσκει ερείσματα στις διαπροσωπικές επαφές και σχέσεις. Ο φίλος, ο συγγενής, ο γνωστός από τα παλιά επαγγελματίας… «Που να ζητήσουμε τώρα απόδειξη; Εμείς θα τον τιμωρήσουμε τώρα που πάει λίγο να ορθοποδήσει;». Η καλή διαπροσωπική σχέση και η νομιμότητα συγκρούονται και τις περισσότερες φορές χάνει κατά κράτος η νομιμότητα και κατ’ επέκταση εμείς οι ίδιοι οι φορολογούμενοι πολίτες. Νοοτροπίες και ιδιαιτερότητες διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό το τοπίο της φοροδιαφυγής. Οι έλεγχοι του ΣΔΟΕ είναι ανεπαρκείς. Οι κρατικές υπηρεσίες αδυνατούν (;) να βάλουν σε μια στοιχειώδη τάξη-κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες στις τουριστικές περιοχές -ότι έχει να κάνει με τους τομείς εστίασης-ψυχαγωγίας.
Χρόνια τώρα το πελατειακό-κομματικό κράτος όχι μόνο αδιαφόρησε αλλά και εκπαίδευσε την κοινωνία σε ένα διαβλητό σύστημα συναλλαγής. Τώρα που πιέζεται για στροφή στην ορθή διαχείριση δυσκολεύεται να αντιδράσει και να δημιουργήσει ένα ουσιαστικό μηχανισμό ελέγχου. Αλλά και οι πολίτες αδυνατούν να απαλλαγούν από νοοτροπίες που για χρόνια αποτελούσαν την δεύτερη φύση τους.
Είναι κατανοητό ότι ο δρόμος για την νομιμότητα είναι δύσβατος. Ξεβολεύει, απαιτεί άλλες νοοτροπίες-διαδικασίες και οργάνωση ενός ουσιαστικού μηχανισμού κρατικού ελέγχου.
Για την αλλαγή κουλτούρας απαιτείται χρόνος πολύς. Παιδεία, θεσμική οργάνωση, πολιτική βούληση, εμπιστοσύνη στους θεσμούς και όχι «ξόρκια» και επιβολή. Θα πρέπει όλες οι πλευρές (πολιτικό σύστημα, επαγγελματίες, πολίτες) να πεισθούν, επιτέλους, για το αυτονόητο. Δεν είναι πρακτικά εύκολο αυτό. Αν λόγου χάρη σήμερα ρίξουμε το βάρος μας στην αντιμετώπιση αυτών των φαύλων καταστάσεων, τους πρώτους καρπούς της προσπάθειας θα τους απολαύσουμε μετά από, περίπου, δύο γενιές. Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο είναι αισιόδοξο ή απογοητευτικό λαμβάνοντας υπόψιν τη σημερινή οικονομική, κοινωνική πολιτική και θεσμική πραγματικότητα. Κάποια στιγμή, όμως, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε σοβαρά το ζήτημα αυτό.
Δεν αρκεί να έχουμε λ.γ. τουριστικό ρεύμα στη χώρα μας. Θα πρέπει επιτέλους η πολιτεία να επεξεργασθεί στον τομέα αυτό ένα πλάνο ρεαλιστικό. Στα πλαίσια αυτά η νομιμότητα θα επεκτείνεται σε όλο το φάσμα της τουριστικής, λεγόμενης, βιομηχανίας. Αυτό έχει να κάνει και με τους εργαζόμενους, όπως αρχικά επισημάναμε στο σημερινό μας σημείωμα και που με πρώτη ευκαιρία θα αναφερθούμε διεξοδικά.
Με ευχολόγια και υποσχέσεις παλαιάς κοπής, τόσο ο πλούτος,ό σο και η ποιότητα θα εξανεμίζονται…
