Ανω του μήνα καθυστέρησε ατυχώς ο φόρτος (και διόλου η απαραίτητη ανάπαυλα) του θέρους, το οδοιπορικό που από μηνών αρχίσαμε και ευθέως θα δημοσιοποιείται σταδιακά το τεράστιας σημασίας και μακρύτατο ούτως ή άλλως, των ιατρείων των Ρεθεμνιώτικων χωριών το οδοιπορικό, ανηφορικό, κακοτράχαλο, μετ’ εμποδίων.
Στο απίστευτο των δεκαετιών που παρήλθαν χρονικό είχαμε διακόψει, μαζί και στα απαράδεκτα που ακόμα επικρατούν. Δεν είναι χαρακτηριστικά αποκλειστικά του Ρεθύμνου, η Ελληνική ύπαιθρος βρίθει από παρόμοια περιστατικά. Καιροί και ανάγκες επιβάλλουν, μάλιστα εν μέσω της θύελλας που όλοι βιώνουμε στην πολιτεία, στην οικονομία, στην κοινωνία, στις ζωές μας, να καταβληθούν οι συνολικές προσπάθειες ολωνών για το εφικτό, το δυνατόν καλύτερο, το δυνατόν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.
Η έννοια «απομακρυσμένο χωριό» σήμερα δεν υφίσταται, καθένα απέχει μισή ώρα από Κέντρο Υγείας, μια το πιο μακρινό από το Νοσοκομείο. Όμως, μέχρι την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, κάποιο ιατρείο στεγάζονταν σε μια κάμαρα του… νεκροταφείου του χωριού, οπότε ο εκεί γιατρός που άλλωστε δεν διατηρούσε άνεση σταθερής ημέρας και ώρας επισκέψεων, χτύπαγε την καμπάνα για να ειδοποιήσει τους κατοίκους! Νεκροταφείο, αυτοκινήτων αυτή τη φορά, η γραφική πλατεία του ιατρείου άλλου χωριού, μεγάλου και τουριστικού, ούτε που διανοήθηκε κανείς να φροντίσει για την απομάκρυνση από τα σαράβαλα ή να τα αποσύρουν μ’ ένα τρακτέρ. Κι’ όμως το ιατρείο (δωρεά ιδιώτη) αποτελείται από 5 ευρύχωρα δωμάτια, ολόκληρη οικία, επαρκέστατος και ο εξοπλισμός του. Μαζί και ο ξυλουργός του Νοσοκομείου Τάσος Τεριζόγλου, ο οποίος άρχισε συστηματικά να ελέγχει, να καταγράφει, και να μετράει τα πάντα. Από αυτόν περνάει ότι έχει σχέση δημιουργίας από ξύλο σε όλες τις δομές υγείας του Νομού. Ακούραστος, φιλότιμος, υπομονετικός και πάνω απ’ όλα άνθρωπος που παίρνει πρωτοβουλίες, καθώς καθημερινά κάτι αλλάζει, ανανεώνει, επιδιορθώνει για τη βελτίωση της ποιότητας νοσηλείας ή εξέτασης των ασθενών.
Η είσοδος του ιατρείου σ’ ένα τρίτο χωριό ήταν κλεισμένη από… σκουπίδια. Ο κάδος απείχε μόλις λίγα μέτρα. Ο γιατρός και οι ασθενείς απλά μετακινούν τα σκουπίδια και εισέρχονται. Έως το ιατρείο ανοίξει ξανά, ένας νέος σωρός θα προστεθεί στο σκαλί του.
Αλλού η έφοδός μας ανακάλυψε στο γραφείο του γιατρού έναν κουμπαρά! Ένα σημείωμα απαιτούσε επιτακτικά, μη επιδεχόμενο αντίρρηση, ένα ευρώ από κάθε κατέχοντα βιβλιάριο υγείας για τις ανάγκες του άσχετου με την υγεία, φορέα του χωριού, τον… Πολιτιστικό! Καλέσαμε τον σύλλογο, σκίσαμε την… «εντολή» προς τους ασφαλισμένους, έγιναν δριμύτατες παρατηρήσεις και στον γιατρό που το ανέχονταν και σ’ αυτούς που το τοποθέτησαν. Παράνομος έρανος σε ιατρείο δημόσιο, απαγορεύεται άλλωστε από τον νόμο.
Σε άλλο χωριό, μεγάλο και τουριστικότατο και τούτο, μας δηλώθηκε διπλάσιος αριθμός κατοίκων, ώστε να αιτιολογηθεί το γεγονός ότι τα 2/3 των κατοίκων, ουδόλως γερασμένου πληθυσμού, επισκέπτεται το ιατρείο άνω της μιας φοράς τον μήνα! Απίστευτο! Όταν το τοπικό Συμβούλιο «συνελήφθη» να κλέπτει οπώρας, προβλήθηκε η δικαιολογία ότι στο ιατρείο προσέρχονται και τουρίστες.
Όταν η γιατρός και ο κατάλογος ασθενών μαρτύρησαν ότι τουρίστες δεν εξετάσθηκαν κατακαλόκαιρο, μήτε ένας, μήτε ένα ατύχημα, ζάλη, ο ήλιος, μέθη, οτιδήποτε, σήκωσαν τους ώμους. Το μυστήριο έλυσε η επί τόπου παρατήρηση. Η πινακίδα δεν έχει επί τριετία αλλάξει, ανέγραφε τον τέως Δήμο, ωστόσο ανέτως και ακωλύτως μετατράπηκε σε ημιϋπαίθριο καφενείο με τη βοήθεια αυλής και σκιάς, τόπο συνάντησης και συνάθροισης όπου καθάριζαν χόρτα, συζητούσαν και πίνανε ρακές. Με τη σειρά, έκαστος – εκάστη περνούσαν και στην απεγνωσμένη νεαρά γιατρό για έναν πρόχειρο έλεγχο. Ιατρείο παράλληλα με καφενές χωρίς σερβιτόρο, εμποδίζοντας και τους πραγματικά ασθενείς.
Πολύ κοντά στην πόλη το άλλο χωριό που στο ιατρείο του τα πάντα πνίγονταν στη σκόνη, ασκούπιστο γαρ τον αιώνα τον άπαντα. Εκεί κάθονταν, έτσι εξετάζονταν, έστω κι’ αν έβρεχε δολάρια από τον ουρανό, είναι αδιανόητο και των αδυνάτων αδύνατον να προσληφθεί καθαρίστρια για εργασία λίγης ώρας μια φορά τον μήνα. Δόθηκαν υποσχέσεις ότι στην επόμενη επίσκεψη-επιθεώρηση, τα πάντα θα λάμπουν. Σύμφωνοι.
Ξεκινήσαμε από τις ευθύνες των κατοίκων πριν αυτές του κράτους, ημών των ιδίων ή οποιουδήποτε. Γιατί και ιδανικά, με πληρότητα και ακρίβεια Ελβετικού ρολογιού, υποθετικά, θεωρητικά, όλοι και όλα να λειτουργήσουν, η ανθρώπινη εκάστου τόπου παρέμβαση καθίσταται όρος ευδοκίμησης, ευπρέπειας, ευρυθμίας. Διαφορετικά τα πάντα θα κλυδωνίζονται ευάλωτα, ευμετάβλητα, αμφίβολα. Γιατί μια κάμαρα εκτός… νεκροταφείου θα βρεθεί εύκολα ή δύσκολα. Το παγκάκι έξω μπορούμε να το επιδιορθώσουμε εμείς. Το παρατημένο σαράβαλο χωρίς πόρτες, κοτέτσι και σπίτι σκύλων, πρέπει οι ίδιοι να το απομακρύνουμε. Δεν αφήνουμε σκουπίδια στην πόρτα του ιατρείου επειδή βαριόμαστε λίγα βήματα. Έρανος ας γίνεται στο καφενείο, 10 λεπτά στη ρακί κι όχι σε χώρους υγείας. Δεν πάμε στο ιατρείο να περάσει η ώρα αλλά διότι υπάρχει αιτία υγείας. Εμείς και να το σκουπίσουμε, μια στη διετία να το βάψουμε. Οι εκλεγμένοι ή διορισμένοι ή εργαζόμενοι με καθήκοντα και αρμοδιότητες, να υπηρετήσουν και να προασπίσουν με ζήλο όσα τους ανατέθηκαν, αλλιώς κι’ εκείνοι ας αράξουν στον καφενέ. Άρχουν ανθρώπων, κατά νόμους και ουκ αεί πίστευαν οι Αρχαίοι Έλληνες. Αυτά που μπορούμε είναι υπέρτερα ασυγκρίτως όσων αδυνατούμε, ειδικά όταν είμαστε πολλοί. Ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω δίδασκε ο Σωκράτης.
Θα συνεχίσουμε με την ονομαστική, επιγραμματική επισήμανση κατά χωριό. Ας επιτραπεί ωστόσο η σύσταση ότι ο καλός και υπέρτατος άθλος, αυτός που υπερβαίνει, κατορθώνεται από ΟΛΟΥΣ. Ούτε από λίγους, ούτε από ορισμένους. Ώστε το «υπάρχει» να μετουσιωθεί σε «γίγνεσθαι». Να παραχθεί το δέον και το δυνατόν με καθορισμό και εκτέλεση για τα «πρώτα» και τα «έσχατα». Με μακρόπνοη προοπτική και καθόλου υποτιμημένα, ετούτη ακριβώς την εποχή που καιροί και συνθήκες αντί να χαμογελούν ως θα ‘πρεπε, οργίζονται, απειλούν, κόβουν την ανάσα στο στήθος καθενός μας.
* Ο Νικόλαος Ξυπολυτάς είναι διοικητής Γ.Ν.Ρ.