Πέρα όμως από το αν όντως αποφύγαμε τη χρεοκοπία ή αν η χρεοκοπία θα ήταν η χειρότερη επιλογή, οι δηλώσεις αυτές, που επαναλαμβάνονται θριαμβευτικά μετά από κάθε μνημόνιο, αποκαλύπτουν το μέγεθος της πολιτικής ένδειας και φενάκης.
Ο γιατρός που ακρωτηριάζει τον ασθενή για να του σώσει τη ζωή μπορεί να λέει ότι ενήργησε σωστά αν και τίθεται το ερώτημα κατά πόσο ευθύνεται ο ίδιος για την επικίνδυνη εξέλιξη της υγείας τού ασθενούς. Στα συγγράμματά του ο Ιπποκράτης αναγνωρίζει ότι γίνονται λάθη και ζητά από το νέο γιατρό να αποφεύγει τουλάχιστο τις εκούσιες αδικίες και βλάβες («ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης»). Συχνά οι ασθενείς (και κατά προέκταση οι πολίτες) πληρώνουν τα λάθη των άλλων αλλά επίσης συχνά φέρουν μερίδιο ευθύνης για την ανάγκη να επιλέγουν το κακό από το χειρότερο («το μη χείρον βέλτιστον»). Στην πολιτική ωστόσο οι ευθύνες για την οικονομική κρίση και τα άλλα δεινά μιας χώρας, που οδηγούν σε οδυνηρές επιλογές, βαρύνουν τα μέγιστα τους εκάστοτε κυβερνώντες. Με το να δηλώνουν απλά ότι αναλαμβάνουν την «πολιτική ευθύνη» για λανθασμένους χειρισμούς (που έβλαψαν το κοινό συμφέρον) αλλά να παραμένουν στη θέση τους, δεν εξιλεώνονται. Η όποια τιμωρία δεν μπορεί επίσης να εναπόκειται μόνο στην κρίση του εκλογικού σώματος (μαύρισμα στην κάλπη) για τον απλούστατο λόγο ότι η ώρα αυτή μπορεί να μη φτάσει ποτέ για κάποιους. Όταν π.χ. βλέπουν ότι το κόμμα τους βουλιάζει δεν θέτουν ξανά υποψηφιότητα. Παραδείγματα υπάρχουν και είναι γνωστά. Υπεύθυνη και έντιμη στάση είναι η παραίτηση και μάλιστα η απομάκρυνση από την ενεργό πολιτική. Αυτό επιτάσσει και το δημόσιο συμφέρον. Τυχόν ποινικές ευθύνες πρέπει να διερευνώνται φυσικά, αλλά από δικαστικούς λειτουργούς και όχι από μέλη του Κοινοβουλίου (με προανακριτικές επιτροπές που συνήθως, και μάλλον εσκεμμένα, δεν καταλήγουν πουθενά).
Πολιτική δεν είναι να επιλέγεις το «μη χείρον», αλλά να μη φτάνεις στο σημείο να κάνεις την επιλογή. Η συνηθισμένη εξήγηση-δικαιολογία που δίνουν κάθε φορά, τουλάχιστο σε αυτή τη χώρα, είναι ότι οι προηγούμενοι έριξαν το καράβι στα βράχια και άρα δεν φταίνε (αφού δεν κυβερνούσαν). Τι άλλη επιλογή είχαν, ισχυρίζονται, από το να αποφύγουν τα χειρότερα, δηλ. τη χρεοκοπία, έχοντας παραλάβει (μετά την εντολή να κυβερνήσουν) μια διαλυμένη οικονομία (σε άλλες εποχές μιλούσαν για «καμένη γη») και καταχρεωμένη χώρα; Ξεχνούν ότι ήταν και οι ίδιοι μέσα στο καράβι όχι ως απλοί επιβάτες αλλά ως μέρος του πληρώματος με καθορισμένο από το Σύνταγμα ρόλο για τη διακυβέρνησή του και άρα συνυπεύθυνοι για το ναυάγιο.
Οι αστάθμητοι παράγοντες του Θουκυδίδη (« ὁ παράλογος τοῦ πολέμου») που επηρεάζουν αρνητικά την επιτυχή έκβαση μιας πολεμικής επιχείρησης, π.χ. μια θεομηνία, υπάρχουν πάντα αλλά αντιμετωπίζονται έγκαιρα από τους ικανούς και διορατικούς («επιστήμονες» στη Θουκυδίδεια γλώσσα) πολιτικούς. Αν η παγκόσμια οικονομική κρίση ενέσκηψε ως «θεομηνία» δεν έπληξε όλες τις χώρες με την ίδια ένταση και δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας. Σημάδια της κατάρρευσής της διαφαίνονταν στον ορίζοντα πολύ νωρίτερα.
Δεν μπόρεσαν λοιπόν να προβλέψουν αλλά ούτε και να διαχειριστούν την οικονομική κρίση που ξέσπασε κυρίως εξαιτίας της δικής τους πολιτικής. Έτσι επέλεξαν το κακό για να αποφύγουν τα χειρότερα, αλλά τo μνημόνιο αυγατίζει (έχουμε ήδη τρία και πάμε για το τέταρτο). Με τις αρρυθμίες, παλινδρομήσεις και απραξία της τρικομματικής κυβέρνησης χειροτερεύει η κατάσταση και δημιουργούνται νέες μαύρες τρύπες στην οικονομία που σίγουρα θα φέρουν νέα μέτρα, όπως τα μαύρα σύννεφα φέρνουν βροχή. Και όσο δεν θα έχουν τα αναμενόμενα έσοδα (μήπως θα εισπράξουν τις μεγαλοφειλές δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ;) θα καταφεύγουν στην προσφιλή τακτική του αρμέγματος μισθωτών και συνταξιούχων (αυτούς έχουν στο χέρι) και θα φορτώνουν το δύσμοιρο φορολογούμενο με περισσότερα βάρη.
Σε τέτοιες ολέθριες επιλογές οδηγούν, κατά κύριο λόγο, η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η άτακτη υποχώρηση μπροστά στις απειλές οικονομικών συμφερόντων και συντεχνιών, καθώς επίσης και η απαράδεκτη ανοχή μεγάλης μερίδας των ψηφοφόρων.
του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέας
