Η ανάγκη του ανθρώπου για την ερμηνεία της ζωής και της δημιουργίας του σύμπαντος, ο φόβος και το δέος που γεννά το άγνωστο περιβάλλον μαζί με τον εγωισμό του τον οδηγούν στην ανάγκη να προσεύχεται στον δημιουργό και ένας τρόπος να μετρά τις προσευχές του υπήρξε το προσευχητάρι, που οι Ινδοί το ονόμασαν τσαπαμάλα. Οι καθολικοί ροζάριο, οι ορθόδοξοι δεητικό στεφάνι της Παναγίας και Πατερημί. Ο μύθος για την γέννηση του σημερινού κομπολογιού λέει ότι στην Ινδία γύρω στο 500 π.χ. ένας πνευματικός δάσκαλος είχε έναν μαθητή που δεν ήξερε να μετράει, έτσι ο δάσκαλος είχε την ιδέα να τρυπήσει 108 κουκούτσια (όσες οι προσευχές που έπρεπε να πει) και να του το δώσει για να τις μετρά μια, μια. Οι ορθόδοξοι το είπαν δεητικό στεφάνι και επειδή ήταν ένα σχοινάκι με κόμπους κάποιοι το ονόμασαν κομποσκοίνι. Ο θρησκευόμενος έλεγε μια ευχή σε κάθε κόμπο, έτσι βγήκε το όνομα του κομπολογιού, κόμπο – λέει, και κομπολόι. Σήμερα ο ρόλος του κομπολογιού είναι διαφορετικός δεν έχει να κάνει με ευχές ή προσευχές.
Αυτός είναι ο λόγος που επισκέφτηκα το εργαστήριο κομπολογιού στην οδό Γερακάρη 11 και βρήκα τον ιδιοκτήτη Βαγγέλη Τσουπάκη που δέχτηκε να μου μιλήσει για την τέχνη του.
– Κατ’ αρχάς σου εύχομαι καλές δουλειές στο πολύ όμορφο εργαστήριο σου, στο οποίο μπορεί κάποιος να βρει πολλά και καλά είδη κομπολογιού αλλά και άλλα αξεσουάρ. Μίλησε μου για το κομπολόι και το μπεγλέρι και ποια είναι η σχέση τους με την θρησκεία, διότι πολλοί το έχουν συνδέσει με αυτή.
Γιώργο καλωσόρισες στο εργαστήρι κομπολογιού που διατηρώ εδώ και λίγο καιρό με την σύζυγό μου και σε ευχαριστώ για τον ενδιαφέρον σου. Όσον αφορά τη σχέση του κομπολογιού με την θρησκεία απαντώ κατηγορηματικά ότι σήμερα δεν έχει καμία. Ο ρόλος του είναι καθαρά ψυχαγωγικός και σε συνδυασμό με τον ήχο που βγάζει το κάθε είδος ικανοποιεί και την αίσθηση της ακοής εκτός της όρασης και της αφής. Βέβαια ξεκίνησε από το κομποσκοίνι και το ροζάριο αλλά σήμερα έχει περάσει σε άλλο επίπεδο.
Υπάρχει κυρίως στις ανατολίτικες και μεσογειακές χώρες, περνά δε από γενιά σε γενιά και σήμερα βλέπουμε πολλοί νέοι ακόμα και νέες να βαστούν και να παίζουν κομπολόι που θεωρείται μάλιστα και της μόδας, αφού καταπολεμά και το άγχος, την σύγχρονη ασθένεια.
Παράλληλα βέβαια θεωρείται και ένας αποτελεσματικός τρόπος να κόψει κάποιος την βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος και πολλοί το έχουν καταφέρει.
– Πολύ ωραία, να σε ρωτήσω για τα είδη κομπολογιού και ποια είναι τα πιο ακριβά;
Υπάρχουν πολλά είδη αλλά τα πιο ακριβά είναι αυτά που γίνονται από κεχριμπάρι και θεωρούνται οι βασιλιάδες στο είδος, διότι προέρχονται από απολίθωμα ρετσινιού πάνω από πενήντα εκατομμύρια χρόνια, υπάρχουν όμως και άλλα υψηλής αξίας όπως τα φατουράν, αυτά από ελεφαντόδοντο που δύσκολα παράγονται πλέον, αφού το κυνήγι ελεφάντων είναι παράνομο, από μαστίχες, από πολύτιμους λίθους και άλλα φτηνότερα και ανθεκτικότερα όπως τα κόκκαλα καμήλας, αυτά από κέρατο, από ξύλο και από πλαστικό που είναι η φτηνότερη κατηγορία. Το κάθε είδος έχει και τον αγοραστή του, παίζει ρόλο εκτός της τιμής και της εμφάνισης, ο ήχος που βγάζει η σωστή κατανομή του βάρους πάνω στην παλάμη του καθενός και φυσικά το γούστο. Στο σημείο αυτό θέλω να πω ότι υπάρχουν συλλέκτες που ξοδεύουν πολύ μεγάλα ποσά για να αποκτήσουν ένα σπάνιο είδος κομπολογιού και διαθέτουν μεγάλη συλλογή απλά δεν τα παίζουν στο χέρι για να μην φθείρονται.
– Πολλές φορές βαστά κάποιος ένα κομπολόι ή μπεγλέρι που βγάζει ένα άρωμα σαν λιβάνι, περί τίνος πρόκειται;
Ναι είναι συνήθως από ξύλο που το έχουν εμποτίσει σε άρωμα (λιβάνι, μοσχοκάρυδο κ.λ.π.) όπως και το σκοινί και διαρκεί αρκετό καιρό, είναι δε σχετικά φτηνά και εμπορικά. Να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι στο εργαστήριό μας φτιάχνω ειδικά για τον καθένα ένα κομπολόι που ταιριάζει στο χέρι του, όπως λέμε, ώστε να τον ικανοποιεί. Επίσης κάνω επισκευές, προσθέτω ή αφαιρώ χάντρες, φούντες κ.λ.π. Εκτός από τα κομπολόγια και τα μπεγλέρια (που είναι με λίγες χάντρες) στο εργαστήριο υπάρχουν και άλλα είδη για δώρα όπως, μοντέρνα ρολόγια, αναπτήρες, μανικετόκουμπα και άλλα δίνοντας ευκαιρία σε ντόπιους αλλά και ξένους επισκέπτες να κάνουν την επιλογή τους.
Βαγγέλη Τσουπάκη ευχαριστώ πολύ για τις πληροφορίες, εύχομαι καλές δουλειές και είμαι σίγουρος ότι θα έχετε, αφού το μεράκι, η φαντασία και οι λογικές τιμές σας το εγγυώνται. Κλείνω με μια μαντινάδα μου για εσένα και τη σύζυγο σου.
« Ναν’ οι χαρές σας εύχομαι χάντρες από μπεγλέρια
και κομπολόγια που βαστούν των πελατών τα χέρια».
Και εγώ ευχαριστώ και πάλι εσένα Γιώργο και τα Ρεθεμνιώτικα Νέα για την προβολή που κάνετε όχι μόνο στο εργαστήριό μου αλλά γενικότερα στο παραδοσιακό κομπολόι.
