Πριν από μερικούς μήνες είχε ανακινηθεί το ζήτημα του μικρού σπηλαίου που ευρίσκεται στο τουριστικό σήμερα χωριό Γεράνι Ρεθύμνης. Τώρα οι ενδιαφερόμενοι επανήλθαν και ο Δήμος Ρεθύμνης προχωρά σε κάποιες ενέργειες γι’ αυτό.
Μέσα σε λίγες γραμμές θα ήθελα να καταθέσω την άποψή μου, όχι φυσικά επιστημονική αλλά από πρακτικής πλευράς, μιας και με τα σπήλαια ασχολούμαι από 62 χρόνια.
Με το σπήλαιο έχουν ασχοληθεί ο αρχαιολόγος Γιάννης Τζεδάκης που πριν 46 χρόνια με δημοσίευσε γι’ αυτό στα Κρητικά Χρονικά και ο επίσης πατέρας της Κρητικής Σπηλαιολογίας Ελευθέριος Πλατάκης που και το είχε αρχικά χαρτογραφήσει.
Λίγες γραμμές θα αντιγράψω από το θαυμάσιο φυλλάδιο του Κέντρου Περιβαλλοντικής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης με πρωτεργάτη τον δρ. εκπαιδευτικό Χάρη Στρατιδάκη και το οποίο έχει συνταχθεί με συνδρομή και της αρχαιολόγου κ. Ε. Γαβριλάκη. Αναφέρουν:
Το σπήλαιο Γερανιού εντοπίστηκε τυχαία το 1969, όταν γίνονταν εκβραχισμοί στην περιοχή, προκειμένου να κατασκευαστεί η γέφυρα που εξυπηρετεί σήμερα τον εθνικό δρόμο.
Βρίσκεται 7 χιλιόμετρα δυτικά του Ρεθύμνου και βλέπει στον ορμίσκο «Καμάρι», έναν ορμίσκο φιλόξενο και προστατευμένο από τα βράχια που τον περιβάλλουν.
Η έλλειψη οξυγόνου και ο κακός-φωτισμός μέσα στο σπήλαιο δυσκόλεψαν την ανασκαφή. Οι αρχαιολόγοι, ωστόσο, δουλεύοντας προσεκτικά και μεθοδικά, κατόρθωσαν να αποκαλύψουν τα αδιατάρακτα αρχαιολογικά στρώματα και να αποδείξουν ότι ο χώρος κατοικήθηκε κατά τη διάρκεια ολόκληρης της Νεολιθικής περιόδου, από το 6.000 π.Χ. μέχρι το 3.000 π.Χ., χωρίς μεταγενέστερες επεμβάσεις.
Στο βαθύτερο σημείο του σπηλαίου εντοπίστηκαν τρεις ανθρώπινοι σκελετοί, οι οποίοι πιστεύεται ότι ανήκουν σε ανθρώπους που παγιδεύτηκαν σε αυτό το σημείο όταν έφραξε το στόμιο. Επομένως η απόφραξη θα πρέπει να οφείλεται σε φυσικά αίτια και να συνέβη αναπάντεχα.
Το σπήλαιο μοιάζει να χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους κάποιου γειτονικού οικισμού ορισμένες εποχές του χρόνου. Δεν αποκλείεται μάλιστα να χρησιμοποιήθηκε από διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που θ’ απασχολούνταν με το κυνήγι ή το ψάρεμα, σε διαφορετικές εποχές. Το ότι η εγκατάσταση στο σπήλαιο δεν ήταν μόνιμη φαίνεται από την απουσία αποθηκευτικών αγγείων: η κεραμική που βρέθηκε κάλυπτε μόνο τις στοιχειώδεις, καθημερινές ανάγκες.
Εκτός από την παγίδευση των τριών ανθρώπων, που φαίνεται ότι προκλήθηκε από κάποιο σεισμό, ένα άλλο αντίστοιχο δράμα, με πρωταγωνιστές ζώα αυτή τη φορά, πιστοποιήθηκε από την ανασκαφή. Μια εκατοντάδα και περισσότερα ενδημικά ελάφια της Κρήτης (Candiacervus ropalophorous) είχαν πεθάνει κατά την περίοδο του τέλους του Πλειστοκαίνου, όλα τους νεαρά ή πολύ γερασμένα άτομα.
Στο σπήλαιο βρέθηκε επίσης μεγάλος αριθμός εργαλείων από οψιανό, που έρχονταν έτοιμα από τη Μήλο και αποδεικνύουν εμπορική δραστηριότητα και, ειδικότερα, σχέσεις με τις Κυκλάδες.
Όπως φαίνεται, και από τα παρατιθέμενο σχεδιάγραμμα το σπήλαιο φθάνει σε μήκος, τα 50 περίπου μέτρα με επισκέψιμο χώρο τα 35 από αυτά. Είναι απορίας άξιο ποιοι και γιατί έδωσαν στους αγαπητούς Γερανιώτες την εντύπωση ότι στην περιοχή τους ευρίσκεται ένα μοναδικό σε ομορφιά και ενδιαφέρον σπήλαιο που θα πολλαπλασιάσει την τουριστική κίνηση όχι μόνο εκεί αλλά και σε ολόκληρη την… περιφέρεια Ρέθυμνου.
Νομίζω ότι το αυτό ενδιαφέρει αποκλειστικά επιστήμονες παλαιοντολόγους και δεν παρουσιάζει κανένα τουριστικό ενδιαφέρον, αφού ο φυσικός διάκοσμός του είναι κάτι το συνηθισμένο και έχει υποστεί μεγάλες ζημίες από σπασίματα επισκεπτών ντόπιων ή μη. Δεν έχει τίποτα να απολαύσει ο επισκέπτης και ποτέ δεν έχει αξιοποιηθεί τουριστικά, και πουθενά, σπήλαιο με τόσο μικρό μήκος και χώρο. Ότι ενδιαφέρον υπήρχε σε ευρήματα ευρίσκεται ήδη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνης και σε παλαιοντολογική συλλογή.
Ακούσαμε χαρακτηρισμούς όπως: Με μοναδικό πλούτο ή τόσο πλούσιο!! Πού τον είδαν; Φυσικά όποιος δεν έχει επισκεφθεί άλλα σπήλαια ίσως νομίζει έτσι. Ιστορικό σπήλαιο; Αρχαιολογικό ναι. Ιστορικό γιατί; Αν εκεί κατέφυγαν σε ανώμαλες περιστάσεις κάτοικοι της περιοχής αυτό έχει γίνει σε αμέτρητα σπήλαια. Ακόμη λέχθηκε κι’ αυτό: Η… Κνωσσός του Ρέθεμνους. Οι επισκέπτες θα θαυμάζουν τα ευρήματα. Δεν έχουν παραμείνει εκεί αφού είναι στο μουσείο. Τι θα θαυμάσουν; Θα φτάνουν χιλιάδες οι επισκέπτες. Αν υπήρχε περίπτωση γι’ αυτό σε μια διαδρομή 35 μέτρων, θα χρειαζόταν εβδομάδες για να εισέλθουν οι χιλιάδες.
Ζητώ συγνώμη από τους αγαπητούς Γερανιώτες αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα και όποιες «μελέτες» και άλλα, καλύτερα να διατεθούν τα χρήματα που θα κοστίσουν κάπου άλλου.
Όσο για τα χάλια της πόρτας και την προστασία του, φυσικά τον πρώτο λόγο έχουν οι ίδιοι για να το προστατέψουν και η Αρχαιολογική Υπηρεσία.
* O Aντώνης Πλυμάκης είναι συγγραφέας, επίτιμος πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων και του τμήματος Δυτικής Κρήτης της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας
