Και τα δύο πολύ αξιόλογα και αξιοσέβαστα.
Και για μεν το περιεχόμενο της συγγραφικής δουλειάς στη τοπική λαογραφία και ιστορία, εύκολα νομίζω μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι οι κατασταλαγμένες παραδόσεις ενός λαού εν πολλοίς συνιστούν την ψυχή και την εθνική του συνείδηση. Για το δε συγγραφέα όμως, δηλαδή το Νίκο το Φασατάκη, οφείλω να πω ότι είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς, γιατί ότι κι αν πει δεν θα μπορέσει να αποδώσει και να περιγράψει το μεράκι, το δημιουργικό μαμούνι όπως απλά το λέμε, που τον κατεύθυνε σ’ ολόκληρη τη ζωή του.
Δεν θα καταφέρει να φωτίσει με επάρκεια τις πτυχές της επιστημονικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και ανθρώπινης παρουσίας του.
Προ πάντων δεν θα μπορέσει να φωτίσει την έκδηλη αγάπη για το χωριό του τις Μέλαμπες και τον Άη Βασίλη.
Παρά τις δυσκολίες ωστόσο αυτές, πολύ σύντομα και απλά θα αναφέρω ότι:
Ο Νίκος Φασατάκης γεννήθηκε στις Μέλαμπες το 1941, σπούδασε στο γυμνάσιο Ρεθύμνης, στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και στη συνέχεια στο Μαράσλειο διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών.
Στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του ως δασκάλου διακρίθηκε για την επιστημονική του αρτιότητα, την παιδαγωγική του ακεραιότητα, την ανθρωπιστική του ευαισθησία, την αγάπη του για τα παιδιά.
Στα σχολεία των: Κεραμέ, Σακτουρίων, Καρινών, Αγ. Ιωάννου Καμμένου του Νομού μας, αλλά και σε άλλα ανά την Ελλάδα, όπως των Σερρών και των Αθηνών στα οποία υπηρέτησε, άφησε όνομα άρτιου εκπαιδευτικού, σοφού και συνετού ανθρώπου.
Για όλα τα παραπάνω επιλέχτηκε και υπηρέτησε για πολλά χρόνια ως Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο Δομοκό, στη Θήβα στο Ναύπλιο.
Εκτός όμως του καθαρά παιδαγωγικού έργου στο οποίο διακρίθηκε ο Νίκος ο Φασατάκης ασχολήθηκε με ξεχωριστό ζήλο, αναγνωρισμένη επιτυχία και με την έρευνα, σε θέματα τοπικής ιστορίας και λαογραφίας.
Καρπός αυτής τη έρευνας αποτελούν πλείστες όσες δημοσιεύσεις στον τύπο, ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Ώριμο καταστάλαγμα δε της όλης δημιουργικής παρουσίας του αποτελεί το πλούσιο και ιδιαίτερης πνευματικής αξίας συγγραφικό έργο που έχει στο ενεργητικό του, και που σε τίτλους έχει ως εξής:
1. Η τέως Επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης -Ιστορία-Πολιτισμός-Εκπαίδευση.
2. Αγωνιστές και Θύματα της τέως Επαρχίας Αγίου Βασιλείου.
3. Τα περί Θηβών-Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία.
4. Το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αγίας Παρασκευής Αττικής και η περιοχή του.
5. Θέματα ιστορίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νομό Αργολίδας.
6. Ιστορία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της επαρχίας Δομοκού, 20ος αιώνας.
Το έργο όμως εκείνο που ιδιαιτέρως αγάπησε και για χρόνια τον απασχόλησε είναι το μνημειώδες, 5τομο πόνημα, το οποίο συνέγραψε και αφορά τον τόπο του, το χωριό του.
Ο πρώτος από τους 5 τόμους φέρει τον τίτλο: Οι Μέλαμπες Ρεθύμνης. Ιστορία-Πολιτισμός, ενώ οι υπόλοιποι 4 τόμοι φέρουν τον γενικό τίτλο «Η Λαογραφία των Μελάμπων Ρεθύμνης».
Από τους 4 τόμους της Λαογραφίας:
Ο πρώτος αναφέρεται στην κοινωνική ζωή του χωριού.
Ο δεύτερος και ο τρίτος τόμος στην πνευματική ζωή.
Ο τέταρτος και τελευταίος τόμος στην Υλική ζωή των Μελάμπων.
Με τα έργα αυτά ολοκληρώνεται ουσιαστικά μια πολύ σπουδαία προσπάθεια καταγραφής ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου, ανοίγοντας μόνιμα έτσι ένα παράθυρο που βλέπει στο παρελθόν του τόπου μας.
Θέλω να τονίσω πως η καταγραφή και η δημοσίευση του ιστορικού και λαογραφικού αυτού πλούτου δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.
Η πληθώρα των στοιχείων, των ατέλειωτων λεπτομερειών των διηγήσεων, η υποκειμενικότητα και η τάση της υπερβολής κατά τις περιγραφές των γεγονότων ενέχουν πάντα τον κίνδυνο πελαγοδρόμησης του συγγραφέα.
Η ταξινόμηση των στοιχείων και η σύνθεση του έργου απαιτεί επίπονη εργασία, μα και ανυπολόγιστο χρόνο, για να πάρει την τελική μορφή.
Εντούτοις ο Νίκος ο Φασατάκης τα κατάφερε.
Τα κατάφερε γιατί διέθετε πολλή αγάπη για τον τόπο του, εργατικότητα, μεθοδικότητα μα προ προπάντων «φιλότιμο» και «διάθεση για ανιδιοτελή προσφορά».
Με κίνητρο την αγάπη για την ιστορία και την παράδοση, όπλα το τετράδιο και το μολύβι, βοηθό τον ανοιχτόκαρδό του χαρακτήρα του, ξεκινά από τις παιδικές προσωπικές του μνήμες και ανατρέχει στη συνέχεια στις πηγές του, κατά κύριο λόγο στους συγχωριανούς του – πρωταγωνιστές του έργου του.
Καταγράφει εικόνες, καταστάσεις, γεγονότα, αρετές, κακίες, δεξιότητες, ευχάριστα δυσάρεστα, απλά ή σύνθετα, του χθες του απώτερου και του εγγύτερου.
Σκιαγραφεί πρόσωπα πρώτου αλλά και δεύτερου ρόλου της καθημερινής ζωής.
Σε ορισμένα μάλιστα βιβλία του όπως η «Υλική Ζωή» αξιοποιεί την αμεσότητα και ζωντάνια του προφορικού λόγου έτσι -όπως την χρησιμοποιούσαν καθημερινά οι παππουδοκεράδες μας και οι πρόγονοί μας. Βέβαια μπορεί αυτό να κάνει δύσκολη την ανάγνωσή του, όμως με αυτό τον τρόπο διασώζονται εκτός των άλλων και τα τοπικά ιδιώματα της γλώσσας, κάνοντας την παρουσίαση των θεμάτων τόσο πραγματική, τόσο αληθινή και αυθεντική που σε συνεπαίρνει όπως ακριβώς η παρουσίαση μιας αρχαίας τραγωδίας, στην πρωτότυπη αρχαία ελληνική γλώσσα.
Αισθάνεται κανείς διαβάζοντας το έργο του, πώς μεταφέρεται με την μηχανή του χρόνου στην απαρχή της ιστορίας μας, στο απώτερο παρελθόν μας και βιώνει, συμμετέχει σε όλες ανεξαιρέτως τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στα προβλήματα, στις ανησυχίες, στα πάθη, αλλά και στο μεγαλείο της εποχής των προγόνων μας: δηλαδή στους αγώνες για ελευθερία και ανεξαρτησία μα και στην καθημερινή πάλη, για επιβίωση και πρόοδο.
Το εγχείρημα του Νίκο του Φασατάκη, που κατά κοινή ομολογία διακρίνεται από πληρότητα και επιστημονική αρτιότητα, πέτυχε το στόχο του. Πέτυχε και κατέγραψε στοιχεία που αλλιώς κινδύνευαν τόσο από την παραποίηση, όσο και από τη λήθη.
Χάρη στην ιδιαίτερη, ευαίσθητη γραφίδα του δεν κάνει απλά μια ιστορική και λαογραφική καταγραφή, κάνει κατάθεση ψυχής, στους ανθρώπους του τόπου του.
Σε μια πρόσφατη συζήτηση μας σχετικά με την προσπάθεια και το έργο του αυτό, τον ρώτησα:
Πώς πήρες τη απόφαση να ξεκινήσεις τη συγγραφή ενός τέτοιου σοβαρού και επίπονου έργου;
«Θεωρώ (μου είπε), ότι καθήκον του καθενός από εμάς, είναι να συναγωνίζεται με τους άλλους όχι μόνο στο τι θα πάρει και πως θα επωφεληθεί από τον τόπο του, αλλά και στο τι θα προσφέρει ο ίδιος στον τόπο του…
Και συμπληρώνει στη συνέχεια:
«Ειδικά το τελευταίο μου βιβλίο με κούρασε ιδιαίτερα λόγω της βεβαρημένης κατάστασης της υγείας μου. Μπορεί και να την επιδείνωσε. Όμως δεν το μετανιώθω, χαλάλι…».
Αυτά τα λόγια του ίδιου, δίνουν και την ιδιαίτερη βαρύτητα που ενέχει το έργο του Νίκο του Φασατάκη.
Γι’ αυτό και δικαιολογημένα το Δημοτικό Συμβούλιο Αγίου Βασιλείου, σε Τακτική Συνεδρίασή του την Τετάρτη 24 Απριλίου 2013, μετά από πρόταση που έγινε ομόφωνα αποδεκτή, του απέδωσε «τιμητικό έπαινο», ως δείγμα αναγνώρισης και ευχαριστίας για την ανιδιοτελή προσφορά στο χωριό του τις Μέλαμπες και τον Αη Βασίλη.
Λέγεται και είναι αλήθεια, πως «η βαθιά γνώση θεμάτων γύρω από την ιστορία και τον πολιτισμό των ανθρώπων που μας γέννησαν και μας παρέδωσαν τον κόσμο που ζούμε, είναι η ασφαλέστερη οδός που μας οδηγεί σε ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον».
Σας καλώ λοιπόν να σταθούμε με τον πρέποντα σεβασμό και ενδιαφέρον στο έργο αυτό, όχι μόνο αναγνώθοντας το, αλλά και μελετώντας τα στοιχεία που κατέγραψε και μας παράδωσε ο συγγραφέας, για να γίνομε πιο προσεχτικοί, ώστε προβληματισμένοι από το χθες, να δικαιολογήσομε το πέρασμα μας από το σήμερα και κυρίως να έχομε να παραδώσομε και εμείς τα καλά και ωφέλιμα στους επερχόμενους.
Η προσφορά αυτή του Νίκου του Φασατάκη μαζί και με των άλλων συνεπαρχιωτών μας, Θοδωρή Πελαντάκη, και Κωστή Παπαδάκη, που επίσης τιμήθηκαν για το έργο τους, αναδεικνύουν και τιμούν τον Αη Βασίλη, μα κυρίως με την στάση τους σηματοδοτούν για μας τους υπόλοιπους το πώς μπορούμε να αγαπάμε, να στηρίζομε και να υπηρετούμε τον τόπο μας!
και δημοτικός σύμβουλος Δ. Αγίου Βασιλείου
