H Caretta Caretta είναι ένα από τα τρία είδη θαλάσσιας χελώνας που ζουν ακόμη στη Μεσόγειο. Είναι μετρίου μεγέθους χελώνα, το μέγεθος του καβουκιού της φτάνει τα 120 εκατοστά και το βάρος της τα 100 κιλά. Το στόμα της μοιάζει με ράμφος παπαγάλου και είναι έτσι κατασκευασμένο για να μπορεί να σπάσει τα σκληρά όστρακα και αρθρόποδα με τα οποία τρέφεται. Ζει περίπου 80 χρόνια και τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα, έχει μάλιστα ιδιαίτερη προτίμησή στις τσούχτρες.
Οι Caretta Caretta κατατάσσονται στα ερπετά και η θερμοκρασία του σώματός τους εξαρτάται από το περιβάλλον. Ξεκινούν τη ζωή τους ως έμβρυα, σε αυγά που εναποθέτουν οι θηλυκές χελώνες σε αμμώδεις παραλίες, όπως η παραλία του Ρεθύμνου. Σε ηλικία 25 με 30 χρόνων είναι έτοιμες για αναπαραγωγή. Ζευγαρώνουν κατά την αρχή της άνοιξης, ενώ αρχίζουν να γεννούν τα αυγά τους από τα τέλη Μαΐου μέχρι και τα τέλη Αυγούστου. Η θερμοκρασία, καθορίζει το φύλο των νεοσσών στην κάθε φωλιά. Ένα χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η «φιλοπατρία». Δηλαδή οι θηλυκές χελώνες επιστρέφουν στις παραλίες που γεννήθηκαν, για να αφήσουν τα αυγά τους. Στο Ρέθυμνο, επιστρέφουν κάθε χρόνο για να γεννήσουν, περίπου 200 χελώνες. Και τους επόμενους δύο μήνες, θα δούμε τα πρώτα χελωνάκια να πηγαίνουν προς τη θάλασσα. Οι Caretta Caretta, παρά τις σημαντικές τους διαστάσεις, μπορούν να κινηθούν πάρα πολύ γρήγορα. Χάρη στα μεγάλα μπροστινά πτερύγια, αλλά και στα πίσω, που είναι άκαμπτα, μπορούν να φτάσουν τα τριάντα χιλιόμετρα την ώρα μέσα στο νερό. Έτσι προστατεύονται από τυχόν κινδύνους. Ζουν στη θάλασσα, αλλά έχουν πνεύμονες, με αποτέλεσμα να βγαίνουν συχνά στην επιφάνειά για να αναπνεύσουν. Βγαίνουν επίσης στις αμμώδεις παραλίες όπου γεννήθηκαν, για να γεννήσουν. Εκεί ολοκληρώνεται ο βιολογικός τους κύκλος, με την ωοτοκία, την εκκόλαψη, και την είσοδο των νεοσσών στη θάλασσα.Ο Λευτέρης είναι μια χελώνα Caretta Caretta που είχε την ατυχία, στην προσπάθεια της να εξασφαλίσει το ψάρι της ημέρας, να συλληφθεί από τα δίκτυα του Ρεθύμνιου παράκτιου ψαρά, Λευτέρη Τσουντάνη. Ο επαγγελματίας ψαράς, συνειδητός και πραγματικός οικολόγος, την μετέφερε στην ακτή του Ρεθύμνου, με το καΐκι του και φώναξε την περιβαλλοντική οργάνωση ΑΡΧΕΛΩΝ. Κάθε χρόνο βγαίνουν στις αμμουδιές του Ρεθύμνου, εκατοντάδες χελώνες για να αφήσουν τα αυγά τους, συνεπώς είναι σχετικά απλό να σημανθούν, αλλά ο Λευτέρης είχε ένα ειδικό και μοναδικό χαρακτηριστικό. Ήταν αγόρι και ως γνωστόν τα αγόρια δεν έχουν ανάγκη να επισκεφτούν τις περιοχές ωοτοκίας, αφού δεν κάνουν αυγά. Αντίθετα, παραμένουν στα ανοιχτά και περιμένουν, για να συναντήσουν το επόμενο ταίρι τους. Έτσι, σε σχέση με τα θηλυκά άτομα του είδους που έχουν μελετηθεί διεξοδικά, τα αρσενικά συλλαμβάνονται δύσκολα και έχουν ακόμη αρκετά μυστικά να αποκαλύψουν. Η διαπίστωση του φύλλου της χελώνας είναι εύκολο ζήτημα, μια και το κάτω μέρος του καβουκιού των αρσενικών, δεν είναι κυρτό προς τα έξω, όπως στα θηλυκά, αλλά είναι κοίλο. Έτσι, μπορεί να στηριχτεί άνετα πάνω στο καβούκι της θηλυκής κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής τους. Επίσης, στα αρσενικά, το μέγεθος της ουράς, είναι πολύ μεγαλύτερο.
Στο Λευτέρη λοιπόν, τοποθετήθηκε ένας δορυφορικός πομπός με συσκευή δορυφορικού εντοπισμού του στίγματος (GPS), ο οποίος ενεργοποιείται αυτόματα, όταν η χελώνα βγαίνει στην επιφάνεια. Τότε στέλνει τη θέση της σε ένα κέντρο λήψης, μαζί με άλλες σχετικές πληροφορίες για τη διαδρομή της και τους χρόνους παραμονής της στο πέλαγος και κοντά στις ακτές.
Η παρακολούθησή του έγινε από το επιστημονικό τμήμα της οργάνωσης ΑΡΧΕΛΩΝ σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Drexel των ΗΠΑ. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, στη διάρκεια των έξι περίπου μηνών που διήρκεσε η μπαταρία του συστήματος εντοπισμού της, διάνυσε περισσότερα από 1.500 ναυτικά μίλια, δηλαδή περίπου 2.800 χιλιόμετρα. Η πορεία του Λευτέρη και οι επισκέψεις σε ακτές, που έκανε το διάστημα αυτό, παρουσιάζεται στο χάρτη που ακολουθεί:Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, έχουν οι καταγραφές των «στάσεων» της πορείας του Λευτέρη, που εμφανίζονται με διαφορετική απόχρωση, στην εικόνα που παραθέτουμε. Ο Λευτέρης, μετά την εγκατάσταση του δορυφορικού πομπού και την απελευθέρωσή του, στις 27 Μαΐου του 2011, παρέμεινε στην ευρύτερη περιοχή του κόλπου της Ρεθύμνης, για 15 περίπου ημέρες. Στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς τα Κύθηρα, όπου και καταγράφηκε η παρουσία του, στα ανοιχτά του κόλπου των Κυθήρων, στις 15 Ιουνίου. Από εκεί, κατευθύνθηκε προς τη Σικελία και στις 8 Ιουλίου καταγράφηκε η παρουσία του, ανοιχτά των Συρακουσών, στα όρια του ρήγματος του Ιονίου πελάγους. Από τις 20 Ιουλίου, μέχρι και τις 30 Αυγούστου, υπάρχουν αρκετές καταγραφές της παρουσίας του, στον κόλπο Hammamet, της Τυνησίας, όπου φαίνεται ότι πέρασε «τις καλοκαιρινές του διακοπές». Στις 10 Σεπτεμβρίου έγινε καταγραφή της παρουσίας του, στα στενά μεταξύ Τυνησίας και Σικελίας, με κατεύθυνση προς τα δυτικά. Και τέλος, η τελευταία καταγραφή, πριν την πιθανή εξάντληση της μπαταρίας του πομπού του, έγινε ανοιχτά των Βαλεαρίδων νήσων, στην Ισπανία.
Όπως φαίνεται λοιπόν από το χάρτη και τις διαδρομές που παραθέσαμε, η διατήρηση της χελώνας Caretta Caretta στη ζωή, προϋποθέτει συνεργασίες τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ας ελπίσουμε ότι θα πραγματοποιηθούν οι συνεργασίες αυτές και οι χελώνες μας θα μας συντροφεύουν για πάντα, συμβάλλοντας στη βιοποικιλότητα και στη διατήρηση της ζωικής αλυσίδας, στα νερά της Μεσογείου.
*Ευχαριστούμε την κυρία Αλίκη Παναγοπούλου, υποψήφια διδάκτορα του Πανεπιστημίου του Drexel και μέλος της περιβαλλοντικής οργάνωσης ΑΡΧΕΛΩΝ, για τη συμβολή της στο άρθρο και το Πανεπιστήμιο του Drexel, για την παραχώρηση της φωτογραφία της χελώνας με τον πομπό.
«Ο Θησέας» από το Κουκλοθέατρο Κρήτης
Το Κουκλοθέατρο Κρήτης παρουσιάζει την παραγωγή του «Ο Θησέας»,τη Δευτέρα 29 Ιουλίου στον Δημοτικό Κήπο Ρεθύμνου, για μία παράσταση στις...