Το Chicken game Ιταλίας – Ε.Ε.

Στη θεωρία παιγνίων το «chicken game» (παίγνιο δειλίας) αναφέρεται σε μια κατάσταση ισχυρού ανταγωνισμού μεταξύ δύο παικτών, όπου ο καθένας προσπαθεί να αποφύγει να δειλιάσει και να «υποταχθεί» στον άλλο. Είναι όπως βλέπουμε στις ταινίες, όταν δύο αντίπαλοι οδηγούν τα αυτοκίνητα τους ο ένας πάνω στον άλλο, για να δουν ποιος θα δειλιάσει πρώτος και θα στρίψει αποφεύγοντας έτσι τη σύγκρουση. Είναι προφανές ότι η άρνηση και των δύο οδηγεί στο χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα. Απ’ την άλλη, ενώ η αμοιβαία απόκλιση θεωρείται επωφελής και για τους δυο, κανένας δεν είναι διατεθειμένος να δειλιάσει πρώτος απέναντι στον αντίπαλο.

Η σύγκρουση Ιταλίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αφορμή το προσχέδιο προϋπολογισμού που κατέθεσε η ιταλική κυβέρνηση, αποτελεί ένα τέτοιο παίγνιο δειλίας. Οποιαδήποτε σύγκριση με την ελληνική περίπτωση του 2015 είναι εντελώς άστοχη καθώς συγκρίνει ανόμοια πράγματα. Η Ιταλία είναι μέλος της G7, έχει τεράστιο οικονομικό και παραγωγικό μέγεθος αλλά και αυξημένο πολιτικό βάρος στην ΕΕ. Ένα τελεσίγραφο εξόδου, όπως εκείνο που παρέλαβε η Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015 από τον κύριο Σόιμπλε, είναι κάτι που φαντάζει απίθανο στην ιταλική περίπτωση. Εξάλλου στην Ελλάδα το παίγνιο των κύριων Βαρουφάκη – Τσίπρα αποτελούσε λιγότερο μια σύγκρουση με την ΕΕ και περισσότερο ένα εσωκομματικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Τα αποτελέσματα εκείνου του αποτυχημένου παιγνίου του 2015 πληρώνουμε μέχρι σήμερα, ενώ ο «συγκρουσιακός» κ. Τσίπρας μετατράπηκε στον πιο βολικό συνομιλητή σε όλα τα πολιτικά επίπεδα. Από οικονομικά ζητήματα, με την προνομοθέτηση μέτρων που ξεπερνούν τη θητεία της κυβέρνησης του, έως τα εθνικά θέματα με τη βιασύνη να κλείσει το μακεδονικό τώρα που «είναι η καλύτερη ευκαιρία», όπως αναφέρει συνεχώς ο κύριος Ζάεφ.

Σε αυτή τη σύγκρουση λοιπόν Ιταλίας- ΕΕ και τα δύο μέρη δείχνουν ανυποχώρητα. Η Ιταλία αποτελεί περίπτωση της πρώτης καθαρά ευρωσκεπτικιστικής κυβέρνησης στην ΕΕ. Αυτό από μόνο αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο πολιτικό γεγονός στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το Brexit. Κι ενώ η κυβέρνηση 5 αστέρων – Λέγκας έχει εγκαταλείψει μεγάλο μέρος του σκληρού ευρωσκεπτικιστικού λόγου που είχε υιοθετήσει προεκλογικά, σε πολλά ζητήματα δείχνει ανυποχώρητη, με τον Ματέο Σαλβίνι να διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι η Ιταλία δεν θα έχει την ίδια μοίρα με την Ελλάδα. Από την μεριά της η ΕΕ δεν θέλει να κάνει πίσω στο (γερμανικό ουσιαστικά) δόγμα δημοσιονομική προσαρμογή – υψηλά πλεονάσματα, καθότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε προηγούμενο όπου μια σειρά κρατών μελών θα ζητούσε στη συνέχεια δημοσιονομική χαλάρωση.

Από την άλλη αναλύσεις και δημοσιεύματα που μιλάνε για απόλυτη σύγκρουση, αδιέξοδο και απειλή της παγκόσμιας οικονομικής σταθερότητας όσο αφορά την ιταλική περίπτωση, είναι τουλάχιστον υπερβολικά. Συνήθως τέτοιου είδους συγκρούσεις διευθετούνται με εκατέρωθεν υποχωρήσεις. Όλη αυτή η αναταραχή με την Ιταλία έχει περισσότερο άρωμα ευρωεκλογών, παρά διαφωνίας που αφορά ένα προσχέδιο προϋπολογισμού. Σκοπός των 5 αστέρων-Λέγκας, είναι να δημιουργηθεί ένα ισχυρό ευρωσκεπτικιστικό μπλοκ στις επικείμενες ευρωεκλογές που θα καταφέρει να αλλάξει τους συσχετισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό καταδεικνύει και η πρόσφατη συνάντηση του κ. Σαλβίνι με τη Μαρίν Λεπεν στη Ρώμη. Σε αυτήν, ο Σαλβίνι χαρακτήρισε τον Ευρωπαίο επίτροπο Οικονομικών Πιέρ Μοσκοβισί και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ «πραγματικούς εχθρούς της Ευρώπης», ενώ η Λεπέν δήλωσε πως «τον Μάιο θα πετύχουμε να δημιουργήσουμε μια Ένωση με νέες αξίες κατά της παγκοσμιοποίησης».

Κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει που θα οδηγήσει η σύγκρουση Ιταλίας – ΕΕ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ευρωεκλογές του Μαΐου θα είναι ίσως οι κρισιμότερες στην ιστορία του θεσμού. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον της ΕΕ, με όλα τα σενάρια να είναι ανοιχτά. Από την περαιτέρω ενοποίηση, τη στασιμότητα, έως και τη διάλυση τουλάχιστον όσον αφορά το κοινό νόμισμα.