Με το άρθρο 9 του σχεδίου νόμου «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις» που κατέθεσε προς διαβούλευση του υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στις 22-4-2020 προβλέπεται η επαναφορά της λεγόμενης Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας (Τ.Θ.Δ.Δ.) για όλους τους τύπους Λυκείου.
Η Τ.Θ.Δ.Δ. είναι ουσιαστικά ένας ηλεκτρονικός αποταμιευτήρας που λειτουργεί στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και όπου οι εκπαιδευτικοί μπορούν να στέλνουν διαγωνίσματα για προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις, τα οποία ετοίμασαν οι ίδιοι. Με ηλεκτρονική κλήρωση θα «πέφτουν» στους μαθητές κάποια από αυτά τα διαγωνίσματα.
Πριν εισέλθουμε στις συνέπειες αυτού του συστήματος, επιτρέψτε μας δυο γενικές παρατηρήσεις:
- Ανεξαρτήτως ποιο εξεταστικό σύστημα εφαρμόζεται, η ποιότητα της παρεχόμενης διδασκαλίας πρωτίστως έχει να κάνει με τις κτιριακές υποδομές, τα προγράμματα σπουδών, τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να αναπτύξουν εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας, τον αριθμό των μαθητών ανά τάξη, το καλό κλίμα στη σχολική μονάδα κ.ά.
- Η αξιολόγηση των μαθητών είναι χρήσιμο εργαλείο στη μετάδοση της γνώσης, αλλά τίποτε περισσότερο από αυτό. Μεγαλύτερη σημασία έχει η ίδια η ποιότητα της γνώσης και ακόμα περισσότερο η καλλιέργεια των ταλέντων και η ευτυχία των μαθητών.
Ας δεχτούμε όμως (παρότι και αυτό σηκώνει αρκετή συζήτηση) ότι ένα εξεταστικό σύστημα πρέπει να υπάρχει. Γιατί όχι λοιπόν η Τράπεζα Θεμάτων;
- Πρώτα από όλα γιατί εφαρμόστηκε το 2014 και απέτυχε. Σε συνδυασμό με την προαγωγική βάση του 10 αντί 9,5 (που επίσης επανέρχεται!), παραπέμφθηκαν τότε ως μετεξεταστέοι ένα τεράστιο ποσοστό μαθητών. (Εκτιμήσεις μιλάνε για 30%, άλλοι λένε ακόμα και 40%). Προφανώς δεν έχουμε και τόσους πολλούς «κακούς» μαθητές.
Επιπλέον:
- Δημιουργεί υπερβολικό άγχος στους μαθητές, με επιπτώσεις στην ψυχική αλλά και σωματική τους υγεία. «Αγαθά κόποις κτώνται», ασφαλώς, αλλά εν προκειμένω αποκτιέται το στρες και όχι κάποιο αγαθό.
- Οι μαθητές οδηγούνται στην αποστήθιση – «παπαγαλία» και όχι σε ουσιαστική μάθηση.
- Οι μαθητές, είτε είναι σε ένα σχολείο των Βορείων Προαστίων της Αθήνας, είτε σε μια αγροτική περιοχή στο Ρέθυμνο, έχουν ίσες πιθανότητες να εξεταστούν σε δύσκολα θέματα, χωρίς καμία προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε τόπου.
Κατά συνέπεια:
- Οι διδάσκοντες δεν μπορούν να δώσουν στα παιδιά το «κάτι παραπάνω» (πχ. να οργανώσουν το μάθημα ώστε τα παιδιά να προβληματιστούν δημιουργικά για ένα ιστορικό γεγονός), αλλά περιορίζονται στο να «κυνηγάνε» την ύλη (που πάντα είναι και πολύ εκτεταμένη). Έτσι, η μαθησιακή διαδικασία χάνει την ποιότητά της. Η γνώση υπάρχει μόνο για να εξετάζεται.
- Οι γονείς, από τη μεριά τους, θα αναγκαστούν να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για φροντιστήρια, και εφόσον μπορούν βέβαια να το κάνουν.
- Η σχολική διαρροή θα αυξηθεί – πολλοί νέοι θα αναζητήσουν τον δρόμο τους σε ιδιωτικές δομές κατάρτισης, εφόσον και αυτοί διαθέτουν την όποια οικονομική δυνατότητα.
- Και ασφαλώς δεν αποκλείεται η «αποτυχία» των μαθητών να χρεωθεί στο σχολείο, με συνέπειες ακόμα και στη χρηματοδότησή του, αφού η προβλεπόμενη από το ίδιο νομοσχέδιο Αξιολόγηση των Σχολικών Μονάδων ανοίγει τον δρόμο για «σχολεία πολλών ταχυτήτων».
Καλά όλα αυτά θα πείτε, αλλά δεν υπάρχουν και θετικά; Γιατί είστε τόσο αντίθετοι; Υποθέτοντας ποια είναι τα «θετικά», θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα σχετικά ερωτήματα που εύλογα δημιουργούνται:
Ερώτημα 1: Θέλετε οι καθηγητές να προβιβάζεται στην επόμενη τάξη ο κάθε …άσχετος μαθητής;
Απάντηση: Και πριν την Τράπεζα Θεμάτων (και τη βάση του 10) υπήρχαν δικλείδες που παρακινούσαν και τους αδύνατους μαθητές να προσπαθήσουν για τον προβιβασμό τους. Και μην ξεχνάμε ότι το διάβασμα δεν είναι μόνο θέμα θέλησης αλλά και δυνατοτήτων για πολλά παιδιά, που αναγκάζονται να εργάζονται ή μεγαλώνουν σε υποβαθμισμένες περιοχές. Η Τράπεζα Θεμάτων δεν λειτουργεί ως ωθητήρας, αλλά ως κόφτης.
Ερώτημα 2: Μήπως οι καθηγητές φοβάστε ότι δεν θα καλύψετε την ύλη και θα εκτεθείτε;
Απάντηση: Οι καθηγητές δεν δουλεύουμε με τον φόβο μην εκτεθούμε. Δουλεύουμε για να γίνουν οι μαθητές μας μορφωμένοι πολίτες, καλύτεροι άνθρωποι. Η Τράπεζα Θεμάτων απομακρύνει την εκπαιδευτική κοινότητα από αυτόν τον στόχο. Κάνει μαθητές και εκπαιδευτικούς αιχμάλωτους της εξεταστέας ύλης. Και ναι, κάποιοι καθηγητές δεν θα καλύψουν την ύλη. Γιατί κάποιοι καθηγητές προσλαμβάνονται από το κράτος μας Νοέμβρη, Δεκέμβρη, Γενάρη, ακόμα και Φλεβάρη. Και σίγουρα δεν φταίνε εκείνοι για αυτό.
Ερώτημα 3: Τουλάχιστον όμως η Τράπεζα Θεμάτων δεν θα προετοιμάσει τους μαθητές για τις πανελλήνιες;
Απάντηση: Ακόμα κι αν είναι έτσι -που δεν είναι- αλίμονο αν τελικά όλη η σχολική ζωή περιστρέφεται γύρω από την ιδιαίτερα αγχωτική και ψυχοφθόρα διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων.
Ερώτημα 4: Οι προτάσεις σας ποιες είναι, τελικά;
Απάντηση: Οι προτάσεις μας είναι να υπάρχουν καλύτερες κτιριακές εγκαταστάσεις (αίθουσες, γυμναστήρια, εργαστήρια κλπ.), λιγότεροι μαθητές σε κάθε τάξη, άρτια εξοπλισμένα σχολεία, σύνδεση της γνώσης με την ψυχαγωγία και τη δημιουργία μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένες δραστηριότητες, λιγότερη ύλη και περισσότερη εμβάθυνση. Αυτά όμως τα ξέρουν και στο Υπουργείο. Δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν δίνονται χρήματα για την Παιδεία μας. Αν αυτά προχωρήσουν, μπορούμε να συζητήσουμε και για τους τρόπους των εξετάσεων. Και πού ξέρετε; Αν αυτά προχωρήσουν, ίσως και να μη χρειάζονται εξετάσεις…
Συντακτική Ομάδα για την ΕΛΜΕ Ρεθύμνου
Καπνιά Χρύσα, πληροφορικός
Μανιουδάκη Μαρία, φιλόλογος
Ρούγκα Μέμη, οικονομολόγος
Σουρουλής Χρήστος, φιλόλογος
