Κάθε φορά που μιλάνε για πολιτισμό, αισθάνομαι περίεργα. Ας μου χρεωθεί προκατάληψη, αλλά έχουμε μπερδέψει λίγο τις έννοιες «παράγω πολιτισμό», «προσφέρω στον πολιτισμό». Έγινε κι αυτός εφαλτήριο, και μόνο, διάκρισης και από τη στιγμή που η πολιτιστική μας παιδεία αγνοείται, κανένας δεν το χρεώνει σε κανένα φιλόδοξο πολιτισμιάρχη. Απλά τον χειροκροτεί και εκτίθεται έτσι ανεπανόρθωτα στην πραγματική έννοια της λέξης πολιτισμός.
Δεν τα έχω προς Θεού με κανέναν που ασχολείται και προτείνει. Αλίμονο αν δεν υπήρχαν κι αυτοί. Με ενοχλεί που πατάμε στα ίδια μονοπάτια. Τίποτα παραπέρα. Ίσως γιατί λείπουν οι ταγοί, που οδήγησαν τη δική μου σκέψη εκεί που εδρεύει η έννοια πολιτισμός. Και γνώρισα όλες τις εκφάνσεις του, από σπουδαίους ανθρώπους, για να έχω σήμερα άποψη και να σας κάνω την «έξυπνη».
Και ας μην ακούσω πάλι, ότι μια σοβαρή πολιτιστική πρόταση συνδέεται με άφθονο χρήμα γιατί θα τα χαλάσουμε. Πολιτισμός παράγεται σωστά όταν υπάρχει ταλέντο και όραμα.
Τρεις περιπτώσεις θα σας πω κι εσείς θα κρίνετε αν έχω δίκιο που ισχυρίζομαι ότι με αυτές τις τρεις ο πολιτισμός αυτοπροσδιορίζεται.
Μια αξέχαστη Μεγάλη Παρασκευή
Η Μεγάλη Παρασκευή κυλούσε πάντα στο ίδιο μοτίβο τα προηγούμενα χρόνια προ Μουσικού Καρπού. Και τι παραπάνω να κάναμε θα μου πείτε. Δεν ήταν αρκετό που μαζεύονταν οι κοπέλες της ενορίας και έψαλαν τα εγκώμια εντός ή και εκτός πενταγράμμου;
Ήρθε όμως για καλή μας τύχη, ο Αντώνης Μαυράκης να προτείνει αυτό το ελάχιστο το κάτι τι που κάνει όμως τη διαφορά.
Βρέθηκα στο υπόγειο του Ιερού Ναού των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων το απόγευμα της Μ. Παρασκευής συνοδεύοντας την Εύα μου που είναι μέλος του Μουσικού Καρπού.
Με κατέπληξε πρώτα η παρουσία 100 παιδιών, πρώτων τάξεων δημοτικού τα περισσότερα που κάθονταν με τάξη και χωρίς να ξεσηκώνουν τον κόσμο με τις φωνές. Οι έχοντες εμπειρία καταλαβαίνουν και αξιολογούν. Απόλυτη πειθαρχία και τα μάτια όλων στο δάσκαλο που έδινε τις τελευταίες οδηγίες σε μικρούς και μεγάλους γιατί είχαμε και από αυτούς στη συνάθροιση.
Με τάξη που θα ζήλευαν μεγάλες χορωδίες αυτά τα παιδιά και οι έφηβοι πήραν τη θέση τους μια συγκεκριμένη ώρα στα σκαλιά της εκκλησίας. Γέμισε ο χώρος δροσερές παρουσίες. Κι όλοι περίμεναν τη συνάντηση των επιταφίων όπως κάθε χρόνο για ν’ αρχίσει το μέρος του «Μουσικού Καρπού». Οι επιτάφιοι καθυστερούσαν αλλά τα παιδιά στέκονταν στη θέση που τους έδωσαν χωρίς να αδημονούν και να χαλάνε τη συγκροτημένη εικόνα που παρουσίαζαν.
Το θέαμα των επιταφίων που άρχισαν να φτάνουν ήταν κάτι παραπάνω από επιβλητικό. Ήσουν μέσα στο πνεύμα των ημερών. Κι αρχίζει η χορωδία του Μουσικού Καρπού να ψάλει τα εγκώμια υπό τη διεύθυνση του Αντώνη Μαυράκη που αποδεικνύεται τελικά και σπουδαίος μαέστρος.
Η αδυναμία μου λόγω των γνωστών προβλημάτων, να σταθώ για ώρα, με υποχρέωσε να επιστρέψω στο υπόγειο της εκκλησίας να καθίσω. Κι ήταν φαίνεται καρμικό να απολαύσω το ωραιότερο άκουσμα που θα μπορούσα να περιμένω. Πειθαρχημένες φωνούλες, ολόσωστες, με σοπράνο μικρές το δέμας αλλά εξαιρετικές, με άλτο που δημιουργούν αποτέλεσμα αντιστρόφως ανάλογο της ηλικίας του έδιναν μια αίσθηση παραδείσιας απόλαυσης.
Ήρθε μετά και ο εμπνευσμένος λόγος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη μας κ.κ. Ευγενίου να μας στείλει μεσούρανα. Να χρειάστηκαν χρήματα για την πολιτιστική αυτή παρέμβαση του Μουσικού Καρπού για να νοιώσουμε καλύτερα το θέμα της ημέρας; Κάθε άλλο. Ήταν μια από τις τόσες ιδέες του Αντώνη Μαυράκη που έδωσε άλλο χρώμα σε μια καθιερωμένη θρησκευτική τελετή. Και μας έγινε κάτι απαραίτητο που το περιμένουμε και ζητάμε διακαώς τη συνέχειά του.
Μια εξαιρετική καλλιτέχνις
Η Μαριέλλα Βιτώρου είναι μια από τις πιο αγαπημένες παρουσίες στον καλλιτεχνικό χώρο που δεν σταματά να μελετά. Από μικρό κοριτσάκι τη θυμάμαι να εξαντλεί όλες τις βαθμίδες μουσικής εκπαίδευσης και να συνεχίζει παρακολουθώντας σεμινάρια στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Κι ενώ λατρεύει την τέχνη και το αποδεικνύει επέλεξε να κάνει και σπουδές για καριέρα εκπαιδευτικού και είναι σήμερα μια από τις πιο επιτυχημένες καθηγήτριες γαλλικών.
Η σπουδαία αυτή καλλιτέχνις τις προηγούμενες μέρες, επέλεξε μια σειρά από εμφανίσεις σε ένα κομψό κέντρο ψυχαγωγίας στην πόλη μας επειδή μπορούσε να κάνει το πρόγραμμα που λατρεύει. Να τραγουδήσει επιτυχίες του γαλλικού πενταγράμμου. Και κατάφερε να δώσει μια άλλη ποιότητα στην νυκτερινή μας διασκέδαση. Διαθέτει και την ανάλογη σκηνική παρουσία οπότε όποιος την άκουγε είχε την αίσθηση ότι βρισκόταν σε ένα παριζιάνικο στέκι υψηλών πολιτιστικών προδιαγραφών, και ταξιδεύει, ακούγοντας, σε ονειρικούς χώρους.
Οι τόσες υποχρεώσεις της όμως, δεν της επέτρεψαν να συνεχίσει τις εμφανίσεις αυτές. Ετοιμάζεται για μια μεγάλη εκδήλωση αρχές Ιουνίου που θα συζητηθεί. Κι εμείς το περιμένουμε ανυπόμονα. Αυτό που μας έκανε επιτακτική την ανάγκη να σταθούμε στο φαινόμενο Μαριέλλα Βιτώρου, για μια ακόμα φορά, είναι επειδή η χαρισματική αυτή καλλιτέχνις αν και θα μπορούσε δεν επιλέγει δρόμους εύκολης διασκέδασης που γεμίζουν ασφυκτικά τους χώρους συναυλιών. Η σπουδαία αυτή φωνή επιλέγει την ποιότητα αδιαπραγμάτευτα. Και χαίρεται το αποτέλεσμα με όσους ξέρουν και εκτιμούν την θαυμάσια δουλειά της και στην μουσική παιδεία και στην Β/θμια Εκπαίδευση.
Μια παιδική παράσταση και για μεγάλους
Και η τρίτη περίπτωση που μου έδωσε αφορμή για το σημερινό μου δημοσίευμα είναι ο Θωμάς Καντιφές.
Κομίζω γλαύκα εις τας Αθήνας αν αναφερθώ στην μέχρι τώρα πορεία του εκλεκτού μας ηθοποιού και σκηνοθέτη. Όταν το δυσκολότερο κοινό που είναι τα παιδιά διαπραγματεύονται με τους γονείς κάθε του παράσταση, δεν χρειάζεται καμιά άλλη μαρτυρία για να βεβαιώσει του λόγου το αληθές. Ο λαμπρός αυτός καλλιτέχνης με το πείσμα, την εντιμότητα και την συνέπειά του έχει αποκτήσει ένα φανατικό κοινό χωρίς να περιμένει στήριξη από κανένα κρατικό φορέα.
Το πόσο σπουδαίος είναι φάνηκε και από την πρόσφατη παράστασή του «Το παπί τουρσί». Και μόνο ότι επέμεναν να την παρακολουθήσουν παιδιά μεγαλύτερα από τις προδιαγραφές του έργου σημαίνει πολλά.
Θωμά να βλέπουν οι μικροί θεατρόφιλοι κι ότι θέλει ας είναι. Ίσως επειδή κοντά του έμαθαν να αγαπούν το θέατρο. Ίσως πάλι επειδή και το πιο απλό θέμα στα χέρια του γίνεται καλλιτεχνικό αριστούργημα. Δεν θα επεκταθώ σε λεπτομέρειες για το έργο, επειδή θα χαλάσω το στοιχείο της έκπληξης, μια και θα δοθούν μερικές ακόμα παραστάσεις. Αν μετράει το γεγονός ότι στα 66 μου χρόνια το παρακολούθησα χωρίς να κάνω δεύτερη σκέψη, απολαμβάνοντας ένα ρεσιτάλ ευρηματικών ιδεών σε ένα τόσο γνωστό θέμα και θαυμάζοντας τον τρόπο που δίνει μηνύματα ψυχαγωγικά με όλη τη σημασία της λέξης στο κοινό του, ο κ. Καντιφές, τότε σας λέμε με το χέρι στην καρδιά να μη χάσετε αυτή την παράσταση.
Θα ήθελα -γι’ αυτό- να ευχαριστήσω ακόμα μια φορά το Θωμά που καταθέτει ψυχή, κάθε φορά, στην σκηνή του μαγευτικού του χώρου και που μας επιτρέπει να ονειρευόμαστε σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε. Σπάνιο δώρο για το Ρέθυμνο, που ευλογηθήκαμε να δεχόμαστε κάθε φορά, από τον Θεατρικό Περίπλου και τον Θωμά Καντιφέ, είτε πάνω στη σκηνή είτε απλά σκηνοθετώντας.
