Το 20ο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου είναι γεγονός και διεξάγεται στη Βραζιλία, χώρα που το συγκεκριμένο άθλημα ενέχει χαρακτηριστικά θρησκείας. Η «στρογγυλή θεά» τραβά τα βλέμματα σύσσωμης της διεθνούς κοινότητας. Η τηλεθέαση ξεπερνάει ακόμα και τους ολυμπιακούς αγώνες, καθιστώντας το ως το μοναδικό, παγκόσμιο τηλεοπτικό αθλητικό μονοπώλιο για την περίοδο που διεξάγεται.
Όνειρο λοιπόν κάθε ποδοσφαιριστή, να αγωνιστεί στην χώρα που έβγαλε από τα σπλάχνα της, τους μεγαλύτερους αστέρες του χώρου. Όνειρο κάθε ποδοσφαιρόφιλου να παρακολουθεί το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας του, να αγωνίζεται μεταξύ των 32 καλύτερων ομάδων του κόσμου. Όνειρο το δικαίωμα στη ζωή για την φαβέλα…
Βρισκόμαστε στην 4η εβδομάδα συγκρούσεων και κλιμακούμενης έντασης. Αφορμή για τις αλλεπάλληλες κοινωνικές εκρήξεις, στάθηκε η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου, στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η αρχή έγινε από την εξαγγελία του δημάρχου του Ρίο Ντε Τζανέιρο, για τις αυξήσεις των τιμών των εισιτηρίων από 2,75 ρεάλ σε 3 ρεάλ (ποσό που αγγίζει τα 0.90 λεπτά του ευρώ). Το κίνημα της passelibre (το αντίστοιχο Δεν Πληρώνω της βραζιλίας) φούντωσε και ξύπνησε τον θυμό και την έκρηξη των εξαθλιωμένων κατοίκων των παραγκουπόλεων.
Ακόμα, η πρωτοφανής αναδιανομή των κατοίκων, προκειμένου να «ομορφύνουν» οι γειτονιές φαίνεται να αφήνει ατάραχη τη διεθνή κοινότητα, μπροστά σε αυτό το πρωτοφανές ανθρωπομάζωμα. Δηλώσεις που υπόσχονται την ειρήνευση και τον εκμοντερνισμό των φαβελών, υποθάλπουν εκδιώξεις και διωγμούς. Κάτοικοι εξαναγκάζονται σε εσωτερική μετακίνηση έως και 40 χιλιομέτρων, χωρίς να έχει γίνει κανενός είδους πρόβλεψη για την μετακίνηση και εγκατάστασή τους. Έρμαια των κρατικών αποφάσεων.
Έντεκα δισεκατομμύρια δολάρια λοιπόν, το κόστος που επωμίσθηκε η Βραζιλία για το παγκόσμιο κύπελλο. Ποσό που σε καμία περίπτωση δεν προβλέπεται να καλυφθεί από τα έσοδα. Οι φωνές για τα προκλητικά δημόσια έξοδα και τη διασπάθιση δημόσιου χρήματος θεριεύουν, την ώρα που ο λαός δεν έχει πρόσβαση σε στοιχειώδη υποδομές πρόνοιας, υγείας και παιδείας. Αλήθεια, σας θυμίζει κάπως -έστω και αναλογικά- το 2004; -Το αφήνω στην κρίση σας.
Οι πόλεις της Βραζιλίας λοιπόν, χάνουν το λαογραφικό τους χαρακτήρα, μετατρεπόμενες σε θέρετρα για την ψυχική θεραπεία των Ευρωπαίων, που με περισσή άνεση θα διαθέσουν τον οβολό τους στη διαμονή και ψυχαγωγία τους στη χώρα του καφέ. Φυσικά, η πρόσβαση σε κάποιο στάδιο για την συντριπτική πλειοψηφία των Βραζιλιάνων φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός, δεδομένου ότι για την παρακολούθηση κάποιου αγώνα πρέπει να καταβληθούν οικονομίες μιας ζωής, τουλάχιστον από το 31% του πληθυσμού -περίπου 55 εκατομμύρια άνθρωποι- που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα. Χαρακτηριστικά στην πρεμιέρα, το χαμηλότερο εισιτήριο διαμορφώθηκε στα 255 ευρώ, τιμή που σκαρφαλώνει στα 511 για το τελευταίο παιχνίδι που θα κρίνει και τον νικητή του τροπαίου. Φυσικά εάν υποθέσουμε ότι κατά ένα μαγικό τρόπο κατορθώσουν να συγκεντρώσουν αυτά τα ποσά, το 12,8% του πληθυσμού, δηλαδή σχεδόν 18 εκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι είναι αναλφάβητοι, θα αντιμετωπίσουν άμεσο πρόβλημα στο να διαβάσουν το απόκομμα του εισιτηρίου…
Σχήμα οξύμωρο βέβαια, οι περιβόητες πολυκάμερες μεταδόσεις, με υψηλής ευκρίνειας εικόνας και ήχου, οι οποίες αντιμετωπίζουν τεχνικά προβλήματα όταν επιχειρήσουν να στρίψουν το φακό έξω από τη γηπεδική δραστηριότητα. Την ώρα που τα φώτα στρέφονται στις φανταχτερές ρεκλάμες των χορηγών, έχοντας μάλιστα δαπανήσει γι’ αυτήν τους την χορηγία ποσά που ξεπερνούν το εθνικό ακαθάριστο προϊόν (Α.Ε.Π.) μικρών χωρών της λατινικής Αμερικής, την ώρα που οι ποδοσφαιρικοί αστέρες των εθνικών ομάδων, με τα καλοπληρωμένα συμβόλαια που τους ακολουθούν -τουλάχιστον στην πλειοψηφία τους- αγωνίζονται για την πολυπόθητη νίκη, την ώρα που τα στοιχηματικά πρακτορεία θησαυρίζουν και καταστρώνουν κιόλας τα πλάνα τους για την επόμενη μεγάλη διοργάνωση, δυο βήματα πιο δίπλα, συντελείται ένας πραγματικός διωγμός.
Σε όλα αυτά βέβαια, δεν συνυπολογίζεται και ο ψυχολογικός αντίκτυπος. Στο βωμό του «άρτου και του θεάματος», της υποτιθέμενης οικονομικής ανάπτυξης και της ευκαιρίας για πρόοδο και για μια «μεγάλη αλλαγή» που θα καθορίσει το μέλλον των επόμενων γενεών, συντελείται ένας πρωτοφανής μαζικός εκβιασμός, πραγματικός και ψυχολογικός.
Τέλος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε κοινωνικό επίπεδο, η Βραζιλία κλήθηκε πριν αρχίσει ακόμα το παγκόσμιο κύπελλο, να πληρώσει το βάρος του. Το μουντιάλ ως αθλητικό και μόνο γεγονός μόνο θετικά μπορεί να συνεισφέρει στην ποδοσφαιρική ιστορία της χώρας, ωστόσο οι πληγές που άνοιξε αν και θα κλείσουν με την πάροδο του χρόνο, όπως πολλές άλλες για τον δοκιμαζόμενο λαό της Βραζιλίας, δε θα φύγουν ποτέ από την μνήμη του.
* Ο Πέτρος Μπούρας είναι φοιτητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
