Φιλία και έφηβοι

Ο έφηβος γνωρίζει ένα καινούργιο κόσμο χάρη στους φίλους του. Απομακρύνεται από τους γονείς σταδιακά όλο και περισσότερο και έχει ανάγκη να ακουμπήσει κάπου που να νιώθει ότι θα τον καταλάβουν.
Οι γονείς εξακολουθούν να είναι σημαντικοί για εκείνον, αλλά, επειδή έχει ανάγκη να εξερευνήσει αγνώστους χώρους, αναζητά παρέα σε αυτές τις αναζητήσεις, ώστε να μην αισθάνεται μόνος του.
Τα κορίτσια χρειάζονται τη φίλη – καθρέφτη τους, με την οποία θα μοιραστούν τα μυστικά τους και θα ξεδιπλώσουν τα συναισθήματά τους, ελπίζοντας ότι η φίλη θα τις καταλάβει. Μπορεί να την νιώσει, γιατί είναι στην ίδια ηλικία με εκείνη.
Τα αγόρια γίνονται μέλη μιας παρέας που μοιράζονται τις ίδιες συνήθειες και επικοινωνούν με τον φίλο τους με ένα πιο φασαριόζικο τρόπο αλλά πάντα προσωπικό.
Οι φίλοι μπαίνουν δυναμικά στη ζωή τους. Οι γονείς προβληματίζονται και ανησυχούν. O χώρος που τους πρόσφερε ο έφηβος στη καρδιά του έως τώρα, αισθάνονται ότι έχει εκτοπιστεί από τους φίλους του. Νιώθουν παραγκωνισμένοι και με ένα παράπονο, προσπαθούν να διεκδικήσουν την αγάπη που φοβούνται πως έχασαν. Κάποιες φορές τα βάζουν με τους φίλους. Θυμώνουν μαζί τους, ακόμα και αν δεν υπάρχει φανερός λόγος. Απλά κατέλαβαν στην καρδιά του το χώρο που μέχρι χθες είχαν εκείνοι. Πολλές φορές το μόνο που φαίνεται να τον απασχολεί είναι πότε θα βρεθεί μαζί τους. Τους έχει ανάγκη στη ζωή του. Φεύγει από την εξάρτηση των γονέων. Με κάτι πρέπει να υποκαταστήσει αυτό το συναίσθημα έτσι, ώστε να μην νιώθει άδειος. Η αγάπη με αγάπη γεμίζει. Έτσι, και εκείνος αποχωρίζεται τους γονείς της παιδικής του ηλικίας και τον παιδικό τρόπο που τους αγαπούσε και πλέον στρέφεται στους γονείς του με ένα διαφορετικό τρόπο. Δεν αποχωρίζεται τους γονείς του, αλλά διαφοροποιείται η αγάπη του προς εκείνους, η οποία γίνεται πιο ποιοτική, πιο ανεξάρτητη, πιο αυτόνομη. Δημιουργείται όμως ένα κενό μέσα του, το οποίο το χρειάζεται, για να στραφεί σε κάτι άλλο που θα τον βοηθήσει να αισθανθεί πως μπορεί να ανοίξει τα φτερά του, κάτω από την σιωπηρή παρουσία των γονιών του, αλλά χωρίς την αποκλειστική πνιγηρή σχέση μαζί τους, κάτι που θα τον κάνει να νιώσει ασφυξία, θα πνίξει την ανεξαρτησία του. Τα βήματά του θα είναι φοβισμένα. Η αυτοπεποίθησή του θα πληγεί. Η θετική εικόνα για τον εαυτό του θα αμαυρωθεί. Χάρη σε αυτό το κενό κινητοποιείται για να το γεμίσει, ώστε να αισθανθεί πληρότητα και στρέφεται σε εκείνους με τους οποίους νιώθει οικειότητα, όπου οι συμπεριφορές τους δονούνται στους ίδιους παλμούς με τους δικούς τους.
Οι γονείς χρειάζεται να δείξουν εμπιστοσύνη στην επιθυμία του παιδιού τους να δημιουργήσει μια ανάγκη, που θα τον οδηγήσει σε αυτό που επιθυμεί μαζί με εκείνους που έχει επιλέξει. Εάν αισθανθούν παραγκωνισμένοι, θα εμποδίσουν αυτή την έξοδο, γιατί ο έφηβος θα φορτωθεί με ενοχή και κάθε φορά που θα θέλει να τολμήσει το άνοιγμά του στην ελευθερία, θα αισθάνεται ότι οι γονείς του θα υποφέρουν. Έτσι, θα αναστείλει την προσπάθειά του ή θα νιώθει πως τον βαραίνει ένα δυσεπίλυτο χρέος κάθε φορά που θα διεκδικεί την ζωή του αυτόνομα και διαφοροποιημένα από επιλογές άλλων που δεν τον εκφράζουν.
Οι γονείς τώρα περισσότερο από ποτέ χρειάζεται να βρουν άλλα ενδιαφέροντα, ώστε να νιώσουν ικανοποίηση από τη ζωή τους και να μην αισθανθούν στο περιθώριο της αγάπης του παιδιού τους. Αν εκείνοι δεν επιδιώξουν την πληρότητα στην δική τους ζωή, τότε πιθανά να ερμηνεύσουν τις επιλογές του παιδιού τους ως απόρριψη και να γεμίσουν με θυμό ή θλίψη επιβαρύνοντας έτσι τα συναισθήματά του. Χρειάζεται να εμπιστευτούν τον εαυτό τους, πως θα μπορέσουν να διαχειριστούν τα δικά τους συναισθήματα και να επικοινωνήσουν ουσιαστικά με το παιδί τους με ένα πιο ώριμο τρόπο.
Ο έφηβος αναζητά φίλους, για να μπορέσει να μοιραστεί ίδια ενδιαφέροντα και στόχους, αλλά και στοιχεία από διαφορετικούς ανθρώπους που θα τον συμπληρώσουν. Κάποιες φορές η διαφορετικότητα κάποιων φίλων τρομάζει τους γονείς, ιδιαίτερα εάν είναι μεγάλη. Ανησυχούν και φαντάζονται ότι τα παιδιά τους θα πάθουν κακό, θα τραυματιστούν από τις επιλογές τους και θα αναπτύξουν φοβίες. Ορισμένες φορές οι έφηβοι έχουν ανάγκη να κάνουν παρέα με ανθρώπους πολύ διαφορετικούς από εκείνους, γιατί έχουν ανάγκη να θαυμάσουν κάτι σε κάποιον και να το μιμηθούν, κάτι που οι ίδιοι δεν διαθέτουν, όπως ελευθερία, αυτοπεποίθηση ή κάποια άλλα χαρακτηριστικά τα οποία τους είναι απαραίτητα, για να ολοκληρώσουν την ταυτότητά τους. Οι γονείς χρειάζεται να καταλάβουν πως δεν μπορούν να δώσουν τα πάντα στα παιδιά τους και πως εκείνα έχουν το δικαίωμα να αναζητήσουν πηγές και σε άλλα σημεία διαφορετικά από την φωλιά της οικογένειας.
Αυτό που θα πρέπει να μας ανησυχήσει είναι, όταν δούμε τον έφηβο να κάνει παρέα με ανθρώπους που έχουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (χρήση ναρκωτικών, βία, παραπτωματική συμπεριφορά). Εκεί παρόλο που σε πρώτη φάση χρειάζεται να πάρουμε δραστικά μέτρα, όπως απομάκρυνση από αυτούς τους φίλους, θα πρέπει στη συνέχεια να ασχοληθούμε με το γιατί ο έφηβος ένιωσε την ανάγκη να προσεγγίσει τη συγκεκριμένη παρέα. Μήπως δηλαδή νιώθει συναισθήματα μειωμένης αυτοεκτίμησης ή άλλα επώδυνα συναισθήματα όπως οργή ή κατάθλιψη, τα οποία τον έσπρωξαν στην αναζήτηση μιας παρέας που είχε συναισθήματα παρόμοια με τα δικά του. Εάν δεν ασχοληθούμε με αυτό το κομμάτι, που είναι το πιο σημαντικό και μείνουμε μόνο στην απαγόρευση, τότε ο έφηβος θα βρει τρόπους να συναντήσει αυτή την παρέα ή μια άλλη με πολύ πιο επικίνδυνη συμπεριφορά.
Τα όρια, όταν δεν συνοδεύονται από επιχειρήματα, αλλά και κατανόηση των λόγων που ένας έφηβος φέρεται έτσι, τότε δεν έχουν κάποιο ουσιαστικό νόημα πέρα από το να εξυπηρετήσουν κάποια δική μας εκδικητική ανάγκη, που όμως δεν έχει αντίκρισμα στον έφηβο. Αν σκύψουμε στα συναισθήματά του και αναρωτηθούμε πώς εμείς συμβάλλουμε στα ελλείμματά του, τότε θα κατανοήσουμε που έχουμε σφάλλει, όχι για να νιώσουμε ένοχοι, κάτι που θα ήταν αποδιοργανωτικό για μας και για την επικοινωνία μεταξύ μας, αλλά για να επανορθώσουμε. Κάθε συμπεριφορά του παιδιού μας είναι αναστρέψιμη, αρκεί εμείς να μην καταληφθούμε από αρνητικά συναισθήματα, όταν τον παρατηρούμε να κάνει λάθη και τα βιώσουμε ως αποτυχία. Αν δηλώσουμε την συναισθηματική μας διαθεσιμότητα για εκείνον, τότε θα μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά μαζί του, γιατί θα αισθανθεί μέσα από την ματιά μας πως αξίζει.
Ως γονείς χρειάζεται να κατανοήσουμε πως η συμπεριφορά των παιδιών μας είναι καθρέφτισμα των δικών μας συναισθημάτων προς αυτά. Εάν εμείς μάθουμε να αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε, να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, τόσο πιο υγιή επικοινωνία θα αναπτύσσουμε με τους σημαντικούς ανθρώπους στην ζωή μας.