Το Ρέθυμνο που δεν γνωρίσαμε και αξίζει να το μάθουμε παρουσιάζεται μέσα από 60 σπάνιες φωτογραφίες του Χανιώτη Μανόλη Μανούσακα, έναν άνθρωπο που η αγάπη του για την Κρήτη, την ιστορία της, τον πολιτισμό της, το ενδιαφέρον του για την εξέλιξη του νησιού στην πορεία των χρόνων, τον έκαναν συλλέκτη. Ένα ταξίδι στον χρόνο της Παλιάς Πόλης του Ρεθύμνου από το 1890 έως και το 1957, μπορούν να απολαύσουν, όσοι επιθυμούν να επισκεφτούν τον ενετικό ναό της Αγίας Σοφίας (Παλιά Πόλη, οδός Πάνου Κορωναίου) και να δουν από κοντά την σπουδαία έκθεση φωτογραφίας που εγκαινιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ημέρες Ρεθύμνου 2016», που διοργανώνονται από τον Σύλλογο Κατοίκων Παλιάς Πόλης και την Εφορία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου.
Ο Μανόλης Μανουσακας τα τελευταία 20 χρόνια ξεκίνησε να αναζητά σε Ελλάδα και εξωτερικό φωτογραφικό υλικό για τα Χανιά κι όπου το έβρισκε το αγόραζε και το διέσωζε. Όταν όμως άρχισαν να πέφτουν στα χέρια του φωτογραφίες και των υπολοίπων πόλεων της Κρήτης, δεν έμεινε αδιάφορος. Και αυτές τις συμπεριέλαβε στο αρχείο του. Κατά καιρούς έχουμε δει παλιές φωτογραφίες του Ρεθύμνου. Οι περισσότερες όμως από τις 60 φωτογραφίες του Μ. Μανούσακα που υπάρχουν στην έκθεση, είναι ανέκδοτες και άλλες λιγότερο γνωστές και οφείλονται σε φωτογράφους όπως ο Ηρακλειώτης Μαραγιάννης, ο Raymond Matton, ο ερασιτέχνης φωτογράφος Δημοσθένης Κυρμιζάκης και ο Γάλλος πρόξενος Bricage. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 23 Μαΐου (18:00-21:00).
Ο Μανολης Μανούσακας, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για τη μανία, όπως είπε, της συλλογής ανέφερε: «Η συλλεκτική μου μανία ξεκινά 20 χρόνια πριν. Ψυχολογικά έχει ρίζες περισσότερο υπαρξιακές ενδεχομένως. Ήταν η απογοήτευσή μου να βλέπω να εξαφανίζονται ή να αλλάζουν ολόκληρα κομμάτια των Χανίων -γιατί στα Χανιά ζω-, χωρίς να μένει μνήμη από αυτά. Άρχισα να αναρωτιέμαι τί προϋπήρχε, τί ταυτίζεται με τις δικές μου μνήμες αλλά και τι ήταν πριν -πράγματα τα οποία δεν τα γνώρισα ποτέ- πράγματα τα οποία με γοήτευαν. Έβλεπα μια αρμονία που χανόταν. Βέβαια ανάλογο φαινόμενο συνέβη σε όλες τις πόλεις της Κρήτης, αλλά και της χώρας με χειρότερο παράδειγμα την Αθήνα. Άρχισα να μαζεύω υλικό για τα Χανιά και έτσι μου προέκυψαν πολλές φωτογραφίες του Ηρακλείου αλλά και του Ρεθύμνου. Αυτό το υλικό του Ρεθύμνου είναι κατά 90% ανέκδοτο. Κάποιες είναι από άλλους συλλέκτες, κάποιες τις αγόρασα από δημοπρασίες και από παλιατζίδικα. Οι φωτογραφίες είναι από το 1890 έως το 1958. Είναι οι εικόνες μιας πόλης που δεν υπάρχουν πια».
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα όμως είναι και η προσέγγισή του για τις φωτογραφίες, τονίζοντας ότι αυτές μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην ιστορική μνήμη: «Είναι μια χαμένη αθωότητα. Μαζεύω καρτ ποστάλ από όλη την Ελλάδα για να θαυμάσω κάτι που έχει πια χαθεί μήπως μελλοντικά κάποιοι που θα τα δουν, ξυπνήσουν και αρχίσουν να αναζητούν πάλι την αρμονία και το δέσιμο με το περιβάλλον και τον άνθρωπο όπως ήταν τότε. Όχι από απλή νοσταλγία δηλαδή, αλλά από μια ελπίδα κρυφή ότι θα αρχίσουμε να αναζητούμε πάλι μια αρμονική σχέση με το περιβάλλον και με τον άνθρωπο. Η έκθεση αυτή μπορεί να δώσει στον επισκέπτη πληροφορίες για πράγματα που δεν γνωρίζει, θα τον συνδέσει με τις μνήμες του και αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί ξυπνά όμορφα και οικεία συναισθήματα.
Η βαθύτερη φιλοδοξία μου είναι να αποκτήσουμε ξανά τη χαμένη μας σχέση με την αρμονία και με το περιβάλλον. Έχουν αλλοιωθεί τα χαρακτηριστικά της πόλης, κυρίως από την άγνοια και από την προσπάθεια να εκμεταλλευτούμε οικονομικά οτιδήποτε με το μέγιστο δυνατό τρόπο και έτσι χάνουμε τα πάντα γιατί είναι γνωστό ότι «η πλεονεξία αποτελεί ύβρη» και αυτό συμβαίνει και στην εποχή μας».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης Θωμάς Κρεβετζάκης, ανέφερε: «Συνεχίζονται για 5η χρονιά οι εκδηλώσεις που έχουν σαν επίκεντρο την Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου και τις ονομάζουμε «Ημέρες Ρεθύμνου». Ξεκινήσαμε με μια έκθεση τεκμηρίωσης με ένα μέρος του φωτογραφικού αρχείου του Μανόλη Μανούσακα, που αφορά την Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου. Πρόκειται για εξήντα φωτογραφίες, αρκετές εκ των οποίων άγνωστες, της πόλης. Ένα μεγάλο κομμάτι των φωτογραφιών μας παρουσιάζει μια πλήρη εικόνα των κτισμάτων της Φορτέτζας, που μέχρι τώρα αγνοούσαμε, επίσης αποτυπώνεται η ακτογραμμή του Ρεθύμνου προς την περιοχή του Κουμπέ και διάφορα κτίρια δημόσια και ιδιωτικά -τα οποία είναι τέτοια η ανάλυση των φωτογραφιών- που μας επιτρέπει πλέον να τα ταυτίσουμε. Η έκθεση αυτή απεικονίζει τη διαχρονικότητα της πόλης, μας δείχνει το πως έχει συντηρηθεί ένα μεγάλο κομμάτι. Αποδεικνύει παράλληλα ότι μεγάλα κτίσματα προς την περιοχή της πρώην Νομαρχίας γκρεμίστηκαν και κατεδαφίστηκαν και η έκθεση αυτή συνδέει το παρελθόν της πόλης μας με το σήμερα».