Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΡΙΠΟΛΙΤΑΚΗ*
Η αναγραφή ψευδών-μεθοδευμένων «αληθειών» από το μακρινό ή το πρόσφατο παρελθόν, σε δημόσια και ιδιωτικά μας έγγραφα για απόκτηση υλικών αγαθών, αποτελεί πράξη χωρίς ήθος. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα ψεύδη καταρρίπτονται· ειδικά όταν εκτός από προφορικές υπάρχουν και γραπτές αποδείξεις.
Οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι αξίες ζωής -πνευματικές, ψυχικές, ηθικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, πολιτισμικές- αποτελούν δομικά στοιχεία της ταυτότητάς μας. Οι ηθικές αξίες -π.χ. ειλικρίνεια, τιμιότητα, δικαιοσύνη, σεβασμός, αγάπη- πρέπει να είναι συνυφασμένες με τα λόγια και τις πράξεις μας.
Για την αλήθεια και το ψέμα από τα παλιά χρόνια έως σήμερα έχουν γραφτεί πολλά γνωμικά, αφορισμοί, παροιμίες.
Ο Σοφοκλής, ο αρχαίος τραγικός ποιητής είχε γράψει για το ψέμα το εξής γνωμικό: «Αλλ’ ουδέν έρπει ψεύδος εις γήρας χρόνου» (κανένα ψέμα δεν αντέχει στο χρόνο). Με αφορισμό ο Νίκος Καζαντζάκης χαρακτήριζε το ψέμα «Ανανδρία». Ο Οδυσσέας Ελύτης με αφορισμό επίσης για την αλήθεια και το ψέμα είχε γράψει: «Την αλήθεια την φτιάχνει κανείς, ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα». Ο λαός μας πολύ σοφά λέει για το ψέμα την εξής παροιμία: «το ψέμα έχει κοντά ποδάρια». Πολύ εύστοχα μια ξένη παροιμία -αφρικανική- λέει για το ψέμα: «Το ψέμα βγάζει λουλούδια αλλά δεν βγάζει καρπούς».
Λόγια και πράξεις μας που παραγκωνίζουν τις ηθικές μας αξίες για ευδαιμονισμό, εγείρουν εκτός από ηθικά και νομικά – αστικού δικαίου- ζητήματα. Κάποιος υφίσταται υλική και ηθική βλάβη από εκείνον που για χάρη ευδαιμονισμού με ψευδείς δηλώσεις -προφορικές ή/και γραπτές- και χωρίς ηθικές αξίες και ενσυναίσθηση, τον διασύρει στη Δικαιοσύνη.
Εάν, ενδεικτικά, μάς ετίθεντο κάποια ερωτήματα για τις ηθικές αξίες, η απάντηση όλων μας, πιστεύουμε, πρέπει να είναι «ναι».
α. Σεβόμαστε το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, αλλά αρνούμαστε το δικαίωμα σε κάθε έννοια καταπάτησης;
β. Στηλιτεύουμε φαινόμενα εκμετάλλευσης και υπερπροβάλλουμε πρότυπα συμπεριφορών που διδάσκουν τιμιότητα, δικαιοσύνη, σεβασμό;
γ. Ενεργούμε με λόγια και πράξεις που εκφράζουν τις ηθικές μας αξίες σε κοινωνικό, οικογενειακό και ατομικό επίπεδο;
Για τον επαναπροσδιορισμό των στόχων μας, αναστοχαζόμενοι και προσπαθώντας όσο μπορούμε για την ποιότητα της ζωής μας, ο Κωνσταντίνος Καβάφης στην πρώτη στροφή στο ποίημά του με τίτλο «Όσο μπορείς» γράφει:
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον,
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις,
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες…
*Ο Κωνσταντίνος Τριπολιτάκης είναι Δρ Διεθνών Σπουδών, Κοινωνικών Επιστημών και Προγραμματισμού, πρώην σχολικός σύμβουλος Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Κρήτης και Βορείου Αιγαίου
