«Να βρεις μια πόρτα κλειστή και να μάχεσαι να την ανοίξεις»
Nίκος Καζαντζάκης «Καπετάν Μιχάλης»
Αν κάποια ζεστή, καλοκαιρινή ημέρα με καταγάλανο ουρανό, εσύ μοναχικέ ταξιδευτή της περιπέτειας, κυνηγέ του ονείρου και της αλαργινής περιπλάνησης, ξαναφανείς στο Ρέθυμνο, για να ζήσεις και να χαρείς τις παραδόσεις, τα αξιοθέατα και την κουλτούρα του τόπου, μην αμελήσεις ν’ ανεβείς σ’ ένα Ξάγναντο, σ’ έναν «εύγορο» τόπο, ψηλά στα δυτικά πάνω από την Ατσιπουλιανή καμάρα. Από αυτήν την πανοραμική θέση θα χαρείς ένα απολαυστικό θέαμα σαν θα ρίξεις το βλέμμα σου ανατολικά και αντικρίσεις μια γλώσσα στεριάς, που εισχωρεί βαθιά μέσα στη θάλασσα κι απλώνεται ανάμεσα σε μια γλαυκότητα του πελάγου και τ’ ουρανού. Είναι μια πασίχαρη γη, που σε περιμένει πάντοτε με την ίδια θερμή φιλοξενία…
Ατενίζοντας από εκεί ψηλά εκείνη την εσοχή στεριάς στη θάλασσα μέχρι και την εσχατιά της σ’ ένα φρούριο, καθώς και την απέραντη ακτογραμμή με την ατέλειωτη αμμουδιά από τη μία στα ανατολικά και από την άλλη στα δυτικά με τα δαντελωτά, βραχώδη ακρογιάλια, θα χαραχτεί στη θύμηση σου ανεξίτηλα αυτό το σπάνιο φαινόμενο, αυτή η ανεπανάληπτη συγκυρία, μιας πόλης που «κολυμπάει» στη θάλασσα (φωτ. σελ 186)…
Αυτή τη στενή «συγγενική» σχέση, αυτό το «πάντρεμα», αυτό το σφιχτό δέσιμο της γενέθλιας γης με την απέραντη θάλασσα ενστερνίστηκε ο παραγωγικός συγγραφέας και χαρισματικός συμπολίτης Χάρης Στρατιδάκης, ώστε να εντρυφήσει και να μελετήσει εμπεριστατωμένα το θέμα, για να εκπονήσει αυτήν την μνημειώδη έκδοση «Ρέθυμνο και θάλασσα- μια ιστορική σχέση».
Πέραν όμως του ιδιάζοντος φαινομένου, της αδιάσπαστης σχέσης και της συνειρμικής αλληλουχίας της πόλης με τη θάλασσα, αυτής της στενής συνάφειας που είναι εξ’ άλλου και η πιστοποίηση μιας αυθεντικής ταυτότητας με σήμα κατατεθέν, τα δύο δελφίνια, υπήρξε ένα ακόμα ουσιώδες ενδόμυχο κίνητρο, για να εκπονήσει ο Χ. Στρατιδάκης αυτή την ενδελεχή πραγματεία. Αυτήν την ποιοτική, όσο και καλαίσθητη έκδοση, την οφείλομε στην αγάπη του συγγραφέα για το Ρέθυμνο, εκ παραλλήλου με μιαν αυξημένη ευαισθησία, σε ένα παράφορο μεράκι κι έναν άπειρο σεβασμό για τη γενέτειρα. Και τούτο τεκμηριώνεται εις το έπακρο από το εντυπωσιακό επίτευγμα αυτής της πολυδιάστατης, πνευματικής εργασίας.
Αφυπνισμένο πνεύμα ο Χ. Στρατιδάκης επιμελής ιχνηλάτης και οξυδερκής ερευνητής επέτυχε μετά από πολύχρονη μελέτη, να αποκωδικοποιήσει και να ερμηνεύσει, σπιθαμή προς σπιθαμή όλη τη ρεθυμνιακή ακτογραμμή, και να καταλήξει σε εύλογα συμπεράσματα και τεκμηριωμένες διαπιστώσεις.
Μετά τον περιεκτικό Πρόλογο του προέδρου του Λιμενικού Ταμείου Ρεθύμνου Μίνου Αλεφαντινού στην Εισαγωγή που ακολουθεί ο συγγραφέας μας ανοίγει ένα παράθυρο, για να γνωρίσουμε την γενέτειρα και να τη δούμε πίσω από ένα διαφορετικό πρίσμα.
Επιχειρεί και επιτυγχάνει, μετά από πολύμοχθη πνευματική εργασία, να αναδείξει το Ρέθυμνο το θαλασσινό, το παράκτιο, το Ρέθυμνο ενός διαχρονικού και αδιάκοπου γίγνεσθαι. Ούτω πως ανασύρει 517 τεκμήρια, τα πλείστα εξ’ αυτών λανθάνοντα από πλήθος πηγές ήτοι: αρχεία, διοικητικές πράξεις, μαρτυρίες, Τύπος, εμπορικούς οδηγούς, διαδίκτυο κ.λ.π. Εξ’ άλλου οι 265 φωτογραφίες όχι απλά και μόνον διανθίζουν και καλλωπίζουν την έκδοση, αλλά και πλουτίζουν και συνεργούν εκ παραλλήλου ως τεκμήρια και εύγλωττα πειστήρια. Η εμπεριστατωμένη μελέτη σκιαγραφεί διαγραμματικά τα καρνάγια, τα καΐκια, τα λιμάνια, τα ρημοκλήσια, τα αρχαία υπολείμματα και όλα τα σχετικά με τη θάλασσα.
Όπως ένας συλλέκτης εντοπίζει και συναθροίζει παραγνωρισμένα πολύτιμα κομμάτια, ο Χ. Στρατιδάκης διασώζει από τη λήθη τα εναπομείναντα σπάνια στοιχεία μιας απαξιωμένης, ανεξερεύνητης ακτογραμμής.
Στις σελίδες 109-225 ο Χ. Στρατιδάκης παρεμβάλλει ένα πολύμορφο και πολυμερές φάσμα συγγραφέων, λογίων και δόκιμων διανοούμενων. Μια ανθολογία σχολαστικής επιλογής από ομογενή κείμενα, παραπλήσια με το θέμα του βιβλίου, από αποσπάσματα, τα οποία ορθά τα θέλει «πειστήρια» που σημαίνει εύγλωττα, επαρκή τεκμήρια ορθοτομούντα τον λόγον της αληθείας.
Αυτές οι ευρηματικές μεταγραφές σφύζουν από αλλοτινές εικόνες, οι οποίες προσελκύουν τον αναγνώστη, καθώς αποπνέουν την ευωδιά της θάλασσας και μας παρέχουν όλα όσα ενδείκνυνται για μια πληρέστερη, σφαιρική ενημέρωση γύρω από το φαινόμενο αυτής της αμφίδρομης σχέσης.
Η εμβριθής και περισπούδαστη μελέτη του συμπολίτη Χάρη Στρατιδάκη συνιστά θα ‘λεγα ακόμα κι έναν νοσταλγικό ύμνο, για όλο εκείνο το Ρέθυμνο που έφυγε κι άφησε σε μας της περασμένης γενιάς άπειρες συγκινητικές αναμνήσεις, άλλες ζωντανές που χαράχτηκαν στη μνήμη ανεξίτηλα κι άλλες ξεθωριασμένες και λησμονημένες.
Όπως και να ‘χει ξαναζωντάνεψαν κρυστάλλινες εικόνες και ξύπνησαν προσφιλείς μνήμες από τα χρόνια της αθωότητας.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα βραχάκια της παλιάς προκυμαίας που πιάναμε τους καβρούς και τα χταπόδια; Τα παλιά καφενεία, τα νοτισμένα από τη θαλασσινή αρμπόνα που μύριζαν τα φύκια το ευχάριστο άρωμά τους (φωτ. σελ 160), ενώ μέσα οι θεριακλήδες κάπνιζαν το ναργιλέ τους αρειμανίως (φωτ. Σελ. 54). Ποιος μπορεί ακόμα να ξεχάσει τις φουρτούνες, που πηγαίναμε στο φάρο για να δούμε το απολαυστικό θέαμα με τις βάρκες και τον εωσφόρο, το ρυμουλκό με τις μαούνες να σκαμπανεβάζουν στα κύματα, και ν’ αγωνιούν ίσαμε να φτάσουν το βαπόρι (φωτ. σελ 34).
Αξέχαστο είναι κι εκείνο το σκοτεινό μπουντρούμι στο χώρο του σημερινού τελωνείου με τα άθλια κελιά στα άδυτα των αδύτων. Εκεί είχαν φυλακίσει οι Τούρκοι και τους Τέσσερις Μάρτυρες πριν από τη θανάτωσή τους, γι’ αυτό και η Εκκλησία συχνά εκτελούσε εκεί παράκληση με το Σταυρό και τα Εξαπτέρυγα. Όταν περνούσαμε το σκοτεινό τούνελ μας αισθανόμαστε δέος. Η μνήμη συγκρατεί ακόμα εκείνες τις τεράστιες φλόγες, όταν λαμπάδιασε το σαπουναριό του Γαγάνη κοντά στο λιμάνι που καιγόταν μερόνυχτα, μη υπαρχούσης τότε Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Από εμάς τους παλαιότερους ποιος δε θυμάται τα τεράστια, του ενός και δύο μέτρων ύψους, τσουγκρερά βράχια του Κιουλούμπαση. Το πανύψηλο «Μυτερό» από όπου δίναμε θεαματικά μακροβούτια στα βαθιά νερά και όλους εκείνους τους γρανίτες και αιχμηρούς και θεόρατους μιας αξεπέραστης αισθητικής, που έδιναν στην πόλη μας μιαν όψη γραφική και επιβλητική και κάποτε κάποιοι «ειδήμονες» τα κούρεψαν και τα κούρσεψαν.
Και τί τα έκαμαν; Φρίξον ήλιε και στέναξον γη. Με έλλειψη ευθύνης οι ακαταλόγιστοι, και αλόγιστοι της εποχής εκείνης ιθύνοντες χρησιμοποίησαν αυτούς τους υπέροχους θαλασσοδαρμένους κολοσσούς μετά από εκρίζωσή τους ως κυματοθραύστες στο αρχικό στάδιο του νέου λιμανιού!
Ελάχιστη η χρησιμότητα, ουδεμία η αναγκαιότητα, αυτής της βίαιης αρπαγής, λεηλασίας και αυθαίρετης σύλησης (Βλ. Πειστήρια H5).
Αυτή η γραφική γωνιά, αυτή η πανέμορφη ακροθαλασσιά αφανίστηκε και απόμεινε ένα άθλιο και απαίσιο τοπίο από κουτσουρεμένα βράχια.
Οικολογικός όλεθρος άνευ προηγουμένου…!
Το βιβλίον του Χ. Στρατιδάκη κατέφθασε εν μέσω ενός οικονομικού καύσωνος, για να μας δροσίσει με μιαν ευχάριστη ανάσα, σαν τα θαλασσινά μελτέμια του καλοκαιριού.
Χαρισματικός συγγραφέας ο συμπολίτης εκπαιδευτικός το εν γένει πολυδιάστατο εκδοτικό έργο του, τον καθιστά ένα από τα πολύτιμα κεφάλαια της πόλης.
Ο Οδυσσέας Ελύτης πάντρεψε τον ήλιο με τη μονάκριβη τη θυγατέρα, τη λευτεριά. Ο Χάρης Στρατιδάκης παντρεύει σήμερα το Ρέθυμνο με την απέραντη γαλάζια θάλασσα.
Ας είναι το βιβλίο καλοτάξιδο είτε σε φουρτούνα είτε σε γαλήνη!
Η έμπρακτη στήριξη του Λιμενικού Ταμείου στην έκδοση του βιβλίου με πρωτοβουλία του Προέδρου Μίνου Αλεφαντινού υπήρξε ανεκτίμητη. Ο Μίνος Αλεφαντινός από τη θέση του μας έχει δώσει απτά δείγματα ενεργητικότητας και αυτοβουλίας. Η αναβάθμιση της προκυμαίας, στα πλαίσια του εφικτού, αποτελεί σημαντικό επίτευγμά του σαν αποτέλεσμα πολύμοχθης και πολύχρονης προσωπικής προσπάθειας.
Η συμβολή του ρέκτη επινοητικού και εμβριθούς συμπολίτη συλλέκτη και ερευνητή Γιώργου Εκκεκάκη πλούτισε την έκδοση με σπάνιες, ανέκδοτες, αποκαλυπτικές φωτογραφίες.
Εν κατακλείδι το βιβλίο του περινούστατου συμπολίτη Χ. Στρατιδάκη μας μεταδίδει πολλά συγκινητικά μηνύματα και πρωτίστως το δέσιμο του Ρεθύμνου με τη θάλασσα και όσο είναι αυτό σφιχτό και στέρεο άλλο τόσον ας είναι σφιχτό και στέρεο και το δέσιμο του Χάρη Στρατιδάκη με το Ρέθυμνο!
Η καλαίσθητη, αψεγάδιαστη εμφάνιση και η αναμφισβήτητη αισθητική προσδίδουν στην έκδοση το ανάλογο prestige και το καθιστούν συλλεκτικό κομμάτι σημαντικής αξίας.
Εκτύπωση και βιβλιοδεσία της Γραφοτεχνικής σε χαρτί βέλβετ. Το ανεπτυγμένο πλάτος του βιβλίου επιλέχτηκε προκειμένου να τονιστεί η αίσθηση της απεραντοσύνης της θάλασσας. (Velvet- βελούδο).
