Ο πολυγραφότατος Χάρης Κ. Στρατιδάκης μας επεφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη κατά το τέλος του 2017, την έκδοση ενός αλλιώτικου τόμου για την εκπαίδευση στο Ρέθυμνο με τον παραπάνω τίτλο με 340 σελίδες.
Ο τόμος είναι τελείως διαφορετικός από τα άλλα βιβλία ως προς τη στάχωση, ως προς το σχήμα και ως προς το περιεχόμενο. Η στάχωση του τετράγωνου σχήματος βιβλίου είναι φροντισμένη και στολισμένη με χαρακτηριστική φωτογραφία μιας σχολικής κοινότητας, που παραπέμπει στον περασμένο αιώνα, και περιέχει φωτογραφίες των φωτισμένων θεμελιωτών της εκπαίδευσης στον Νομό Ρεθύμνου. Το σχήμα του βιβλίου επιλέχθηκε για να μπορεί να εξυπηρετηθεί το περιεχόμενο, δηλαδή το σχολικό και διδακτηριακό δίκτυο σε όλους τους οικισμούς του Νομού.
Ο προσεκτικός αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει το σχολικό κτήριο οποιουδήποτε οικισμού, από το Χώνος Μυλοποτάμου μέχρι τη Μαρουλού Μυριοκεφάλων. Εκεί θα βρει πληροφορίες για το πότε χτίστηκε, με τη δαπάνη τίνος, με την εργασία ποιών και τη σημερινή κατάσταση του πρώην Δημοτικού Σχολείου. Η φωτογραφία καθενός διδακτηρίου είναι απαραίτητο συμπλήρωμα.
Αναλογίζεται ο αναγνώστης, πόσος χρόνος χρειάστηκε για τον συγγραφέα για να επισκεφτεί κατά τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες όλους τους οικισμούς του Νομού, προκειμένου να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με το «σχολειό του χωριού», τα περισσότερα από τα οποία είναι σήμερα κλειστά, αφού πρόλαβαν να ζήσουν ημέρες χαράς, ημέρες δόξας και αγώνα για εκπαίδευση και παιδεία. Και δεν ήταν λίγα, αλλά 257.
Εκτός από τα διδακτήρια, για τα οποία το νέο βιβλίο του Χάρη Στρατιδάκη γίνεται βιβλίο αναφοράς,στις σελίδες του ο αναγνώστης μπορεί να «διαβάσει» την πολιτική και οικονομική ιστορία της Κρήτης, με τις πολλές επαναστάσεις για κατάκτηση κάποιων προνομίων, σε εποχές που η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν ελεύθερο κράτος.
Θα δει ο αναγνώστης ότι μόνο με αγώνα, αίμα και ιδρώτα έγινε κατορθωτό να επιτραπεί σε πρώτο βαθμό η ισοτιμία ελληνικής και τουρκικής γλώσσας για να φυτρώσουν τα πρώτα γραμματοδιδασκαλεία, όπου οι λίγοι τυχεροί μαθητές μάθαιναν τα «κολυβογράμματα» από δασκάλους που ήξεραν να διδάξουν «ανάγνωσιν και γραφήν ανορθογραφοτάτην».
Είναι άξιος ιδιαίτερων συγχαρητηρίων ο συγγραφέας, επειδή το βιβλίο του είναι βιβλίο αναφοράς για την εκπαίδευση στο Ρέθυμνο. Ανοίγει όμως και νέους ορίζοντες για άλλου είδους έρευνες και μελέτες που θα αναδείξουν σε μεγαλύτερο βάθος και εύρος την προσφορά αυτών των ταπεινών σχολείων στην κοινωνία, στον πολιτισμό και στην προκοπή του τόπου. Τα αρχεία εκείνων των σχολείων είναι αναξιοποίητος θησαυρός, που πρέπει να εντοπιστούν, να συντηρηθούν και να μελετηθούν. Αναφέρομαι μόνο σε μια περίπτωση: Στο αρχείο του Ελληνικού Σχολείου (Σχολαρχείον) Μοναστηρακίου Αμαρίου ευρίσκεται το επόμενο μαθητή Καφάτου. Είναι ο γενάρχης όλων των συνεπωνύμων, που λάμπρυναν και στολίζουν σε παγκόσμιο επίπεδο την επιστήμη και την έρευνα.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος