Κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες ένα νέο βιβλίο για τα Χανιά. Συγγραφέας του είναι ο Χάρης Στρατιδάκης, συνταξιούχος δάσκαλος και Σχολικός Σύμβουλος της Β’ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Χανίων την περίοδο 2012-2016. Ο τίτλος του βιβλίου, το οποίο εκδόθηκε από τις Εκδόσεις «Πυξίδα της Πόλης» της Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης, είναι «Ιστορικές περιηγήσεις στα Χανιά». Τον σχεδιασμό και τη σελιδοποίησή του έκανε ο Νίκος Ιγγλεζάκης.
Το βιβλίο είναι έκτασης 112 σελίδων, τετράχρωμο, και περιέχει 280 φωτογραφίες και 24 σχεδιαγράμματα. Απευθύνεται σε καθέναν και καθεμιά που ενδιαφέρεται να γνωρίσει την ιστορία των Χανίων μέσα από τα σωζόμενα σήμερα μνημεία τους. Παράλληλα απευθύνεται και στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που κοπιάζουν να δημιουργήσουν ιστορική συνείδηση στους μαθητές τους αλλά διαπιστώνουν ότι με τις συνήθεις μεθόδους διδασκαλίας τα αποτελέσματα είναι πενιχρά.
Το βιβλίο αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο παρουσιάζονται ευσύνοπτα οι ιστορικές περίοδοι των Χανίων, με την προσθήκη των μυθολογικών τους απαρχών. Στο δεύτερο μέρος έχει καταρτιστεί ένας πλήρης οδηγός των μνημείων και των σημαντικότερων ευρημάτων, που περιλαμβάνει 311 εγγραφές. Στο τρίτο μέρος προτείνονται 24 συνολικά διαδρομές μέσα στην πόλη, που έχουν καταρτιστεί με διαφορετικά κριτήρια, ώστε να ικανοποιούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του αναγνώστη. Στο παράρτημα παρατίθεται υλικό για εκπαιδευτικούς και μη: προτάσεις για επέκταση των περιηγήσεων και κατάλογος με περισσότερους από 500 ιστορικούς χώρους του Νομού Χανίων που προτείνονται για την πραγματοποίηση ιστορικών επισκέψεων. Στο βιβλίο περιέχεται επίσης μια εικονογραφημένη ιστορική γραμμή της πόλης, έκτασης τριών σελίδων.
Ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφέα είναι ότι σε καμία άλλη κρητική πόλη δεν αποτυπώνεται εναργέστερα η ιστορία και η προϊστορία της, όσο στα Χανιά. Και τα παραδείγματα που παραθέτει για να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό αυτό είναι πολλά. Στο κατάστρωμα της οδού Κατρέ σε μια στρωματογραφική τομή οι αρχαιολόγοι βρήκαν επτά αλλεπάλληλα οικιστικά στρώματα, από την ύστερη Γεωμετρική μέχρι και την ύστερη Ελληνιστική εποχή, σε μια διάρκεια δηλαδή μόλις επτά αιώνων. Στην Πλατεία 1821 η ορθόδοξη εδώ και ένα σχεδόν αιώνα εκκλησία του Αγίου Νικολάου είχε λειτουργήσει επί Οθωμανικής κατοχής ως τζαμί Χιουνγκάρ, προερχόμενο από μετασκευή τού καθολικού της μονής του Αγίου Νικολάου των Δομινικανών μοναχών της Βενετοκρατίας. Εκεί κοντά, στον λόφο του Καστελιού, τα ερείπια από τους βομβαρδισμούς της Μάχης της Κρήτης ενός τεμένους έχουν συνολικά τέσσερις ιστορικές φάσεις. Στην τελευταία από αυτές, το τζαμί Κοτζά Μουσά Πασά της Οθωμανικής κατοχής αποτελούσε μετασκευή του καθεδρικού ναού της Παναγίας της Βενετοκρατίας, που με τη σειρά του εδραζόταν επάνω στους τοίχους της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Κυδωνίας και -ακόμα πιο πίσω στον ιστορικό χρόνο- σε χώρο των Γεωμετρικών χρόνων, πιθανότατα λατρευτικού χαρακτήρα. Τα Χανιά, λοιπόν, είναι ένα από τα ελάχιστα οικιστικά συγκροτήματα σε παγκόσμιο επίπεδο που παρουσιάζουν ζωή, κατά το μάλλον ή ήττον συνεχή, από τα νεολιθικά ήδη χρόνια μέχρι και σήμερα.
Καταβλήθηκε προσπάθεια τα κείμενα τόσο των μνημείων και των μουσειακών εκθεμάτων όσο και του ιστορικού τους πλαισίου που προηγείται, να είναι ευσύνοπτα, ώστε το βιβλίο να είναι χρηστικό. Το ίδιο συμβαίνει με τα κείμενα των προτεινόμενων περιηγήσεων που ακολουθούν, εφόσον κάθε μια από τις στάσεις τους παραπέμπει στο αναλυτικότερο κείμενο του αντίστοιχου μνημείου. Οι περιηγήσεις αυτές είναι συνολικά 24 και έχουν καταρτιστεί με διαφορετικά κριτήρια, όπως το πλήθος των διαθέσιμων προς επίσκεψη μνημείων ανά ιστορική περίοδο, η συμπερίληψή τους σε μια διαδρομή χωρίς παρακάμψεις, η εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα, η πραγματοποίηση της περιήγησης αποκλειστικά με τα πόδια κ.λπ. Ένα ακόμα κριτήριο επιλογής υπήρξε ο αποκλεισμός μνημείων που δεν υφίστανται σήμερα, ως αποτέλεσμα τόσο των βομβαρδισμών της Μάχης της Κρήτης όσο και της μανίας για «εκσυγχρονισμό» γενικά και ιδίως δύο περιόδων, της Κρητικής Πολιτείας και της Μεταπολεμικής.
Για τις περιόδους που τα διασωζόμενα μνημεία είναι πολλά έχει επιλεγεί ο καταρτισμός θεματικών περιηγήσεων, με αντικείμενα την εκκλησιαστική ζωή, την πολεοδομική και κτηριοδομική εξέλιξη των Χανίων, τα οχυρωματικά έργα, τη σχέση της πόλης με το θαλάσσιο στοιχείο, τη διαδρομή σ’ αυτήν ιστορικών προσωπικοτήτων κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές, στο τέλος κάθε ιστορικής περιόδου προτείνεται μία ακόμη περιήγηση, που είναι συγκεντρωτική των σημαντικότερων στάσεων των επιμέρους περιηγήσεων. Εξυπακούεται ότι οι αναγνώστες θα επιλέξουν ορισμένες μόνο από τις προτεινόμενες και ότι θα τις τροποποιήσουν με οποιονδήποτε τρόπο κρίνουν καλύτερο για τα ενδιαφέροντά τους.
Παρουσίαση του Βιβλίου
Οι εκδόσεις «ΠΕΚ- Πυξίδα της Πόλης» σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, τον Δήμο Χανίων και το Πνευματικό Κέντρο Χανίων προγραμματίζουν την παρουσίαση του βιβλίου το Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2018 στις 18:30 στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο συνταξιούχος δάσκαλος και συγγραφέας Σταμάτης Αποστολάκης, ο ιστορικός ερευνητής Μανόλης Μανούσακας και ο σχολικός σύμβουλος της 5ης Περιφέρειας Δημοτικής Εκπαίδευσης Νομού Χανίων Αντώνης Μυλωνάκης, την εκδήλωση θα συντονίσει ο εκδότης του βιβλίου Ματθαίος Φραντζεσκάκης. Στη συνέχεια ο συγγραφέας του βιβλίου Χάρης Στρατιδάκης θα ταξιδέψει τους παρευρισκόμενους με την προβολή που θα πραγματοποιήσει σε μια ιστορία 55 αιώνων. Την επόμενη μέρα, Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2018 το πρωί, ο συγγραφέας και οι συνδιοργανωτές της εκδήλωσης μας καλούν σε έναν ιστορικό περίπατο στην παλιά και στη νέα πόλη των Χανίων, ο οποίος θα περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά μνημεία όλων των περιόδων.
Ματθαίος Φραντζεσκάκης-Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης
