Ο Χαράλαμπος ο φυσιοδίφης
Συνήθως οι δημόσιες αναφορές αφορούν πολίτες που έχουν διαπρέψει στις τέχνες, τις επιστήμες, την πολιτική ή τον επιχειρηματικό τομέα. Πολύ-πολύ σπάνια γίνονται αναφορές σε απλούς ανθρώπους βιοπαλαιστές που κυριολεκτικά αναδεικνύονται σε μαχητές της ζωής. Όταν όμως οι αναφορές αυτές γίνονται για ανθρώπους του μόχθου και του καθημερινού αγώνα, τότε έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία. Ο Χαράλαμπος ο Τσικαλάς ήταν ένας τέτοιος αγωνιστής της ζωής. Γεννήθηκε το 1929 στις Σίσσες Μυλοποτάμου και όλα τα χρόνια τα έζησε στο χωριό του. Έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τότε ο Χαράλαμπος έφυγε από τη ζωή στα 93 του χρόνια. Σε όλη τη διαδρομή της ζωής του αποδείχτηκε σαν ένας ερασιτέχνης παλαιοντολόγος και φλογερός «φυσιοδίφης ερευνητής».
Η γνωριμία με τον καθηγητή Εrnst Kuss
Τον Χαράλαμπο τον γνώρισα το 1985 όντας 56 χρόνων τότε, όταν εργαστήκαμε μαζί στο ΙΓΜΕ Ρεθύμνου, από τότε που ιδρύθηκε και λειτούργησε το παράρτημά του στη Κρήτη. Ήταν ένας γνήσιος άνθρωπος αντιπροσωπευτικός τύπος της κοινωνίας της Κρητικής υπαίθρου. Με την σύζυγό του τη Μαρία, μεγάλωσαν τους τρεις γιους τους, τον Γιάννη, τον Γιώργη και τον Δημήτρη τον μικρότερο, με πολλούς κόπους και θυσίες. Ο Χαράλαμπος γνωρίστηκε το 1963 με τον σπουδαίο καθηγητή Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ της Γερμανίας Siegfried Ernst Kuss. O καθηγητής Kuss διενεργούσε παλαιοντολογική έρευνα στην τοποθεσία «στα κόκκαλα» στην παραλιακή περιοχή στα «Καλά χωράφια Σισσών», όπου είχε ανακαλύψει απολιθώματα από νάνους ελέφαντες και ιπποπόταμους. Για να μπορέσει να ολοκληρώσει τις έρευνές του, προσέλαβε κάποιους κατοίκους από τις Σίσσες ως εργάτες στις ανασκαφές τους. Σε αυτούς που προσέλαβε ήταν και ο Χαράλαμπος, όπου η συνεργασία τους αυτή έμελε να εξελιχθεί σε μια στενή φιλία που κράτησε 40 τουλάχιστον χρόνια ως και το θάνατο του Kuss το 1993.
Οι παλαιοντολογικές τους έρευνες
Ο Γερμανός καθηγητής είχε αναπτύξει μια ιδιότυπη σχέση με την Κρήτη και την τοπογραφία του εδάφους και του υπεδάφους της. Θεωρείται ο καθηγητής Πανεπιστημίου του εξωτερικού που ασχολήθηκε περισσότερο από κάθε άλλον με την παλαιοντολογία και τη γεωλογία της Κρήτης. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα ταυτίζονταν με τα παλαιοντολογικά και γεωλογικά δεδομένα της Κρήτης. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η προσφορά του στις γνώσεις των νεότερων γεωλόγων επιστημόνων για την γεωλογική δομή του νησιού μας ήταν και είναι πολύτιμη. Όλα αυτά τα χρόνια και έως το 1985 που ο καθηγητής Kuss, ασχολούνταν με τη Κρήτη, είχε πολύτιμο βοηθό του τον Χαράλαμπο. Ακόμη μαζί επισκέφθηκαν και άλλα νησιά του Νότιου Αιγαίου όπου και πραγματοποίησαν έρευνες, όπως την Κάρπαθο, την Κάσο, τα Κύθηρα, την Τήλο, την Κω και τη Ρόδο.
Η δυνατή τους σχέση
Η σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσά τους ήταν τόσο στενή και δυνατή που ο Kuss αλλά και φοιτητές του φιλοξενήθηκαν πολλές-πολλές φορές στο σπίτι του Χαράλαμπου στις Σίσσες. Το ίδιο και ο Χαράλαμπος επισκέφθηκε τουλάχιστον επτά φορές σε ισάριθμά του ταξίδια στη Γερμανία, τον καθηγητή Kuss στο Φράιμπουργκ. Ο Χαράλαμπος όλα αυτά τα χρόνια, πλάι στον καθηγητή, έμαθε με πρακτικό τρόπο πάρα πολλά πράγματα για τα πετρώματα και τα απολιθώματα της Κρήτης, που οι γνώσεις του αυτές μας ήταν πολύτιμες όταν μια ομάδα νέων Γεωλόγων από το 1985 αρχίσαμε να ασχολιόμασταν με τα γεωλογικά και υδρογεωλογικά θέματα της Κρήτης στα πλαίσια των ερευνών του ΙΓΜΕ.
Το παλαιοντολογικό έργο του Χαράλαμπου
Ο Χαράλαμπος, όλα αυτά τα χρόνια με την καθοδήγηση του Kuss, ασχολήθηκε με τη συλλογή απίθανων απολιθωμάτων κυρίως κατά το τέλος της Πλειοκαινικής -αρχής της Τεταρτογενούς γεωλογικής περιόδου της Κρήτης, δηλαδή πριν από 1.000.000 και έως 300.000 τουλάχιστον χρόνια. Τα παλαιοντολογικά αυτά ευρήματα αποτελούνται από οστά ελαφιών, γιγαντιαίων τρωκτικών, νάνων ελεφάντων και ιπποπόταμων, αλλά και ελεφάντων με κανονικό μέγεθος. Χαρακτηριστικό και πολύτιμο εύρημά τους ήταν η ολόκληρη κάτω γνάθος από νάνο ελέφαντα που σήμερα εκτίθεται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σήμερα τα παλαιοντολογικά τους ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο φυσικής ιστορίας Κρήτης στο Ηράκλειο, στο Παλαιοντολογικό μουσείο Γουλανδρή στο Ρέθυμνο αλλά και πάρα πολλά υπάρχουν σε αποθήκες του Δήμου Ρεθύμνου έως ότου ταξινομηθούν και εκτεθούν προς τους επισκέπτες της πόλης του Ρεθύμνου.
Η απασχόληση στο ΙΓΜΕ
Ο Χαράλαμπος απασχολήθηκε ως εργατοτεχνικό προσωπικό στο ΙΓΜΕ Ρεθύμνου από το 1985 και ως την συνταξιοδότησή του αρχές της δεκαετίας του 1990. Παράλληλα με την απασχόλησή του στο ΙΓΜΕ, ασχολιόταν και με την καλλιέργεια της αγροτικής του περιουσίας για να καταφέρνει να εξασφαλίζει το εισόδημα για τα έξοδα της οικογένειάς του που με πολλή αγάπη με την σύζυγό του εφρόντιζαν. Ήταν ο γνήσιος άνθρωπος της Κρητικής υπαίθρου, με απεριόριστο φιλότιμο, ευγένεια και απόλυτη εντιμότητα. Μαζί μας αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη σχέση συμπάθειας και αλληλοεκτίμησης που διατηρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια ακόμη και μετά την συνταξιοδότησή του, όσο κατάφερνα να τον συναντώ. Ήταν υπερήφανος για την πορεία των γιων τους που και εκείνοι τον αγάπησαν και τον τίμησαν ως και την πρόσφατη αποδημία του.
Η αφήγηση
Αξέχαστη θα μου μείνει η εξιστόρηση που μου εμπιστεύθηκε, για ένα περιστατικό που του συνέβη, ενώ κολυμπούσε στην παραλία του Σταυρωμένου προς τη Σκαλέτα, στο Ρέθυμνο. Ήταν η εποχή που ο μικρός του γιος ο Δημήτρης ήταν ακόμη παιδάκι 2-3 χρόνων. Στην περιοχή οι ντόπιοι γνωρίζουν πως, σε περίπτωση έστω και μικρής θαλασσοταραχής από βορεινούς ανέμους, δημιουργούνται υπόγεια θαλάσσια ρεύματα που σε παρασέρνουν προς τα βαθύτερα. Ο Χαράλαμπος εκείνα τα χρόνια, το ότι εκεί υπήρχαν τέτοια ρεύματα, δεν το γνώριζε. Ως δεινός κολυμβητής που ήταν, η μικρή θαλασσοταραχή δεν τον φόβισε ώστε να τον αποτρέψει να κολυμπήσει. Μπήκε λοιπόν στη θάλασσα και ξανοίχτηκε λίγο. Κάποια στιγμή όμως αντιλήφθηκε πως το κύμα τον παράσερνε προς τα πιο βαθιά, χωρίς να μπορεί να κολυμπήσει προς τα έξω.
Η επίκληση του Δημήτρη
Και ο Χαράλαμπος συνέχισε την αφήγησή του.
– Κατάλαβα λοιπόν πως το κύμα μ’ έβαζε συνέχεια και πιο βαθιά.
– Αντιλήφθηκα πως είχα πέσει σε ρεύμα.
– Ωστόσο, αφού ήξερα να κολυμπώ καλά, στην αρχή δεν φοβήθηκα, και σκέφτηκα πως σε λίγο θα ξεφύγω από το ρεύμα.
– Όμως όσο και να κολυμπούσα προς τα έξω, όλο και πιο μέσα πήγαινα.
– Πολεμούσα πάνω από μια ώρα, και είχα αρχίσει να φοβούμαι.
– Άρχισα να φωνάζω «βοήθεια» αλλά στη παραλία δεν ήταν κανένας, και έτσι κανένας δεν με άκουγε.
– Εγώ συνέχισα να κολυμπώ για να κρατούμαι στην επιφάνεια του νερού, αλλά είχα αρχίσει να χάνω τη ψυχραιμία μου.
– Σε λίγο είχε αρχίσει να με πιάνει πανικός.
– Σίγουρα θα είχαν περάσει τουλάχιστον δυο ώρες και παραπάνω, από τη πάλη μου με τα κύματα, μα εγώ είχα χάσει και την αίσθηση του χρόνου.
– Είχα εξουθενωθεί, και στο μυαλό μου στριφογύριζε πως, ίσως και να μην τα καταφέρω να βγω έξω και να σωθώ. Δεν πέρασε πολύ ώρα και άρχισα να σκέφτομαι πως ως εδώ ήταν.
– Το τέλος μου είχε έρθει πια.
– Πάει χάνομαι, πνίγομαι!
– Εκείνη τη στιγμή, μου ήρθε στο νου μου το Δημητράκι μου!
– Και το Δημητράκι μου, τι θα γίνει; Σκέφτηκα.
– Πώς θα ζήσει και πώς θα μεγαλώσει αφού δεν θα έχουν εισοδήματα στο σπίτι μας;
– Τότε τρελάθηκα!
– Αυτόματα πήρα την απόφαση.
– Θα κάνω μια προσπάθεια ακόμη!
– Έσφιξα τα δόντια μου, και μάζεψα όλες τις δυνάμεις μου.
– Και εκεί που πάλευα με την τρομερή υπερένταση που είχα, ξαφνικά αντιλήφθηκα πως έπλεα προς τα έξω.
– Είχα ξεφύγει από το ρεύμα, και δεν με έπαιρνε πια, προς τα μέσα.
– Εσώθηκα! σκέφτηκα και η ψυχή μου άρχισε να γαληνεύει.
– Το Δημητράκι μου μ’ έσωσε .
– Συνέχισα να κολυμπώ ανακουφισμένος όμως, με ηρεμία και σιγουριά.
– Η χαρά μου ήταν απερίγραπτη.
– Και το Δημητράκι μου θα ξαναδώ, και το Γιάννη μου και το Γιώργη μου και τη Μαρία μου!
– Ας είναι μεγάλη η χάρη της Παναγίας που σε λίγες ημέρες κιόλας θα γιορτάζει, που με βοήθησε, σκέφτηκα!
– Μετά από κάμποση ώρα κολυμπώντας σιγά-σιγά, είχα βγει στη στεριά!
– Ξάπλωσα στην άμμο και η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει.
– Ήμουν όμως πολύ ευτυχισμένος, γιατί το βράδυ θα ‘βλεπα πάλι τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου.
Ως την Αχερουσία
Εδώ σταμάτησε ο Χαράλαμπος την αφήγησή του, και εγώ προσπαθούσα να συνέλθω από την αγωνία που με είχε κυριέψει από την ιστορία του. Είχα απορροφηθεί τόσο πολύ από το πάθος και τη παραστατικότητα της αφήγησής του, που ο νους μου με είχε ταξιδέψει ως τον Αχέροντα ποταμό και με είχε φτάσει ως και την όχθη της Αχερουσίας λίμνης!
Αυτός ήταν ο Χαράλαμπος με τη Μαρία του και τους τρεις γιους του, που πάντα καμάρωνε γι’ αυτούς!
