Δεν υπάρχει πολιτικός που να λοιδορήθηκε τόσο πολύ όσο ο Γ. Α. Παπανδρέου, για το διαβόητο «Λεφτά υπάρχουν» που του έδωσε τη νίκη στις εκλογές του 2009 με 44%. Ήταν η εποχή που άρχιζε να διαφαίνεται η βαθύτατη κρίση της ελληνικής οικονομίας. Εντούτοις, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ υποσχόταν να πάρει πίσω το λιμάνι του Πειραιά από την COSCO και την Ολυμπιακή από τον Βγενόπουλο, και έταζε επίδομα αλληλεγγύης ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Μετά τις εκλογές ξεκίνησε απτόητος τις παροχές, παρόλο που το δημοσιονομικό έλλειμμα είχε ήδη εκτιναχτεί σε διψήφιο νούμερο. Τις τραγικές συνέπειες εκείνης της εποχής τις υφιστάμεθα ακόμη.
Θα περίμενε κανείς το πάθημα του 2009 να μας είχε γίνει μάθημα, αλλά η μνήμη μας είναι κοντή. Τόσο κοντή που κάποια κόμματα έχουν σήμερα αγκαλιάσει φαντασιώσεις, που μπροστά τους το σύνθημα «Λεφτά υπάρχουν» ακούγεται ως ένα αθώο αστείο.
Εννοώ τη φαντασίωση ότι υπάρχουν τα χρήματα για να ανατρέψουμε άμεσα τη λιτότητα, να αποκαταστήσουμε τους μισθούς και τις συντάξεις, να στηρίξουμε τα ασφαλιστικά ταμεία, να δημιουργήσουμε δυναμική ανάπτυξη και να μειώσουμε δραματικά την ανεργία. Η φαντασίωση αυτή είναι το απότοκο μιας άλλης φαντασίωσης: η Ελλάδα δεν είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί κανόνες και δεσμεύσεις, οι κανόνες και οι δεσμεύσεις ισχύουν μόνον για τους άλλους. Αυτή η δεύτερη φαντασίωση παράγεται από μια τρίτη: αφού υποφέρουμε από τις συνέπειες της λιτότητας, αυτό μας δίνει το δικαίωμα να αντιδράσουμε τυφλά έναντι των εταίρων μας και τη βεβαιότητα ότι η αυτή η τυφλή αντίδραση θα δικαιωθεί.
Αν νομίζετε ότι αστειεύομαι, πάρτε χαρτί και μολύβι.
Τρεις είναι οι κύριες πηγές χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Η πρώτη είναι ο δανεισμός από τις αγορές, όπου πρόσφατα επανήλθε η Ελλάδα δανειζόμενη, μετά από 4 χρόνια, με το ικανοποιητικό για τις περιστάσεις επιτόκιο 4,75. Πόσος χρόνος νομίζετε ότι χρειάζεται για να επανέλθει το επιτόκιο, όχι στο 18% που είχε σκαρφαλώσει, αλλά στο 8% που θα καθιστά αδύνατο τον δανεισμό από τις αγορές; Αρκεί μια εβδομάδα αβεβαιότητας για να κλείσει αυτή η πρόσβαση, ενώ χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να γίνει το πρώτο δειλό άνοιγμα. Αν τα κόμματα αυτά δεν φαντασιώνονται, γιατί πιστεύουν ότι οι αγορές θα μείνουν ανοιχτές και θα τρέχουν από πίσω μας παρακαλώντας να μας δανείσουν;
Η δεύτερη πηγή είναι οι ευρωπαίοι εταίροι μας. Νομίζετε ότι θα μας δανείσουν αν διακηρύξουμε ότι δεν αναγνωρίζουμε το υφιστάμενο χρέος και ότι θέλουμε δανεικά χωρίς όρους και προϋποθέσεις; Αν τα κόμματα αυτά δεν φαντασιώνονται, γιατί πιστεύουν ότι θα συμβεί με τους εταίρους μας αυτό που δεν συμβαίνει στην πραγματική ζωή και πουθενά αλλού στην ευρωπαϊκή ένωση;
Η τρίτη πηγή είναι οι ξένες επενδύσεις. Ποιος θα έλθει να επενδύσει στην Ελλάδα, αν ξέρει ότι δεν αναγνωρίζουμε κανόνες και δεσμεύσεις έναντι των επενδυτών, και ότι έτσι μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να χάσει τα λεφτά του; Αν τα κόμματα αυτά δεν φαντασιώνονται, γιατί πιστεύουν ότι κάποιος θα μας εμπιστευτεί τα χρήματά του για να τα χάσει;
Αν κλείσουν και οι τρεις στρόφιγγες χρηματοδότησης, μοιραία θα οδηγηθούμε εκτός του ευρώ και θα επιστρέψουμε στο παλιό μας νόμισμα με όλες τις καταστροφικές συνέπειες. Αν τα κόμματα αυτά δεν φαντασιώνονται, γιατί μας διαβεβαιώνουν ότι θα μείνουμε στο ευρώ χωρίς να μπορούμε να δανειστούμε;
Χαρτί και μολύβι, για να μην δικαιωθεί ο Γ. Α. Παπανδρέου.
*Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
